Ana səhifə Toplum |
Avronest PA Aİ-nin Şərq Tərəfdaşlığı proqramının ən
uğursuzluğa uğramış və xələl gətirən bir təsisatıdır. Bu təsisat
beynəlxalq dialoq üçün yeni platformalar yaratmaq cəhdi idi. Lakin
qərarsızlıq, qərəzli diskurs və ikili standartlar bu təsisatı
yararsız bir quruma çevirdi. Avronest PA Aİ-nin köməyi ilə Şərq
Tərəfdaşlığı ölkələrinə (Azərbaycan, Belarus, Ermənistan,
Gürcüstan, Moldova və Ukrayna) təsir göstərən əsas problemlərin
ümumi həll yolunu tapmaq əvəzinə, heç bir nəticəsi və icraat
qüvvəsi olmayan sonsuz qeyri-müvafiq müzakirələrlə
məşğuldur.
Bundan əlavə, Avropa Parlamentinin (AP) ŞT ölkələri ilə bağlı
ikistandartlı yanaşması Avronest PA-nın vəziyyətini daha da
pisləşdirməyə xidmət edir. AP üzvləri öz bəyannamələrində, qətnamə
və məruzələrində Assambleyanın əksər ölkələrinə münasibətdə ikili
standartlar nümayiş etdirir. Xüsusilə AP-nin Avronest müstəvisində
ədalətli və bərabər əməkdaşlığa açıq olduğunu bəyan etməsinə,
Azərbaycanın Avronest-dəki nümayəndə heyəti üzvlərinin çoxsaylı
ismarış, məktub və dostluq nümunələrinə baxmayaraq, Parlament
davamlı olaraq Azərbaycandakı vəziyyəti pisləyən, ağır və əsassız
ittihamlar irəli sürən sənədlər qəbul edir.
Ziddiyyətli məqam odur ki, Avropa Parlamenti özünü bütün dünyada
hüququn aliliyinin və məhkəmənin müstəqilliyinin təşviqatçısı hesab
edir, lakin eyni zamanda digər demokratik və suveren dövlətlərdə
məhkəmə hakimiyyətinin fəaliyyəti, prosedurlar və məhkəmə
proseslərini davamlı olaraq tənqid edir və şübhə altına alır.
Avropa Parlamenti ötən illər ərzində Azərbaycana müntəzəm hücumlar
edib. AP 2011-ci ildən etibarən hər il Azərbaycana qarşı heç bir
obyektiv fakta söykənməyən və insan hüquqları pozuntularının
olduğunu iddia edən qətnamələr qəbul edib. Bu, həmin sənədlərə səs
verən AP üzvlərinin qərəzli olduğunu sübut edir və AP-ni
Azərbaycanda etibarını itirmiş tərəfdaşa çevirir.
Azərbaycana qarşı ədalətli mövqe sərgiləyən AP üzvləri yaxud milli
siyasətçilər daim Brüsseldə tənqid edilir və hücumlara məruz qalır.
Hətta Avropa Parlamentinin rəsmi nümayəndə heyəti Azərbaycanda
seçkilərin azad və ədalətli keçdiyini bildirən hesabatlar verdikdə
(misal üçün 2013-cü il prezident seçkiləri) Azərbaycanın
Parlamentdəki düşmənləri nümayəndə heyətini sıxışdırmağa, üzvlərinə
isə hücum edərək, onları araşdırmağa müvəffəq olublar.
Avronest PA-nın üzvü olan AP deputatları Parlament komitələrində
üzv olmaya da bilər. Odur ki, Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri ilə əlaqə
quran üzvlər qərarların işlənib hazırlanması və qəbul olunması
prosesində iştirak etmir. Bu isə Avronest PA-da Şərq Tərəfdaşlarına
verilmiş istənilən vədi etibarsızlaşdırır.
Avronest PA-nın iclaslarında iştirak etmək, Avronest-in məruzələri
üzərində işləmək istənilən halda Avropa Parlamentində müsbət məruzə
və ya Avropa Komissiyası ilə müsbət əlaqəyə zəmanət vermir.
Avronest PA həqiqətən də diqqəti Brüsseldə həqiqi güc sahibləri ilə
əlaqə üçün lazım olan səylərdən yayındırır.
Bunu sübut edən faktlardan biri də odur ki, Ermənistanın Rusiya ilə
Gömrük İttifaqını imzalayıb, Avrasiya Birliyinə qoşulmasından,
başqa sözlə, Aİ-yə arxa çevirməsindən sonra nə Avronest PA, nə də
Avropa Parlamenti onu tənqid etmədi. Əksinə, Avronest PA
Ermənistanı mükafatlandıraraq, 2015-ci ildə öz növbəti plenar
sessiyasını Yerevanda keçirdi.
Bu aşkar anti-Azərbaycan qərəzindən əlavə, Avronest-in
parlamentlərarası işinin müvafiqliyi və səmərəliliyini də sual
altına qoymalıyıq. Xeyli resurslar və vaxt tələb etməsinə,
Brüsselə, Strasburqa və digər şəhərlərə səfərlərə, sonsuz mübahisə
və müzakirələrə baxmayaraq, yekun sənədlərdə yeni fikirlər olmur,
mövcud problemlərə həll yolu tapılmır və ya onların qanunverici
qüvvəsi yoxdur. AP həmin sənədlərin icrasını izləmir və hətta öz
məruzə və qətnamələrinə daxil etmir.
Avronest PA Ermənistanın vetosuna görə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ
və digər ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğal altında
saxlanmasını heç vaxt müzakirə etməyəcək. O, eyni zamanda
Ermənistanın qanunsuz hərəkətlərini müzakirə etməməklə, faktiki
olaraq bu hərəkətləri qanuniləşdirərək, heç vaxt "işğal" sözündən
istifadə edilməyəcək. Çünki Avronestin elə əsas məqsədlərindən və
strategiyalarından biri də işğal edilmiş torpaqlar azad edilmədən
Azərbaycanı Ermənistanla əməkdaşlığa sürükləmək və işğal faktını
bizlərə unutdurmaqdır.
Əks halda Azərbaycan Avronest və AP tərəfindən bütün dünyaya
qeyri-demokratik ölkə kimi təqdim edilir. Bu səbəbdən Avronestə
üzvlüyün bərpa edilməsi üçün Avronest-in Ermənistan tərəfindən
işğal edilmiş Azərbaycan torpaqlarının azad edilməsi istiqamətində
əməli işlər görəcəyinə dair öhdəlik götürməsi mütləqdir. AP başa
düşməlidir ki, Avronest-ə üzv olan iki dövlətdən birinin torpaqları
digərinin işğalından azad edilməyənədək onlar arasında əməkdaşlığın
qurulması qeyri-mümkündür.
Nəticə etibarilə, bu, yalnız Azərbaycan deyil, faktiki olaraq
Avronest-in bütün iştirakçıları üçün lüzumsuz bir işdir.
Avronest-də deyilən heç bir söz yaxud hazırlanan heç bir sənəd
Avropa İttifaqında və Şərq Tərəfdaşlarında siyasətə çevrilmir. Bəzi
AP üzvlərinin Avronest-i həqiqətən dəstəkləməsinin yeganə səbəbi
hazırda Böyük Britaniyanın Aİ-dən çıxmasından sonrakı vəziyyətdə
Aİ-yə qoşulmaq perspektivi olmayan ŞT ölkələri üçün "təsəlli
mükafatı"nı təmin etməkdir.
Reallıq odur ki, əksər Avropa siyasətçiləri bu faktlardan
xəbərdardır. Lakin Aİ-də tənqidi çətin qəbul edirlər, artıq vəsait
ayrılmış proqramları ləğv etmək isə az qala qeyri-mümkündür,
beləliklə, Avronest fəaliyyətsiz şəkildə mövcudluğunu davam
etdirəcək və Avropa Parlamentinin bütün heyəti onu (və öz işlərini)
saxlamağa cəlb olunub. Aİ bu təşəbbüsə xeyli vaxt və səy sərf
etmişdir, bundan əlavə, indiyə qədər 1 mlrd avrodan artıq maliyyə
vəsaiti ayırmışdır. Aİ çətin ki, bunun bir səhv olduğunu,
Avronest-in əslində heç bir problemi həll etmədiyini və Avropanın
post-Sovet Şərq hissəsində Rusiyanın təsirini azaltmağa kömək
etmədiyini qəbul etsin.
Eyni zamanda təşəbbüsün uğurlu olması üçün siyasi iradə yoxdur.
Qərbi Avropadakı anti-Azərbaycan qüvvələri də forumun hər hansı
məqamda Azərbaycan üçün müsbət platforma olmasına imkan verməyəcək.
Avronest PA-da iştirakın bərpa ediləcəyi təqdirdə AP-də və Brüssel
mediasında təzyiqlər, hücumlar, ittiham və diffamasiyaların yeni
dalğası başlayacaq.
Avronest PA-da üzvlüyün bərpası heç bir halda AP üzvlərinin
Azərbaycana münasibətdə müştərək, obyektiv və ədalətli olacağına
zəmanət verə bilməz. Bu kontekstdə Avronest PA-da üzvlüyünü bərpa
edilməsi üçün əlverişli vaxt və vəziyyət deyil. Ölkəmiz Aİ-nin ŞT
proqramında iştirakını Belarus kimi Avronest PA-da iştirak etmədən
də davam etdirə bilər. Azərbaycan AP-də daha yaxşı nəticə əldə
etməsi üçün Avronest PA-ya üzv olmadan AP-nin komitələrində və
bütün siyasi fraksiyalarında iş aparmalıdır. Ölkəmiz bu addımı
atmazdan əvvəl sabit dəstək qazanmalı və daha əlverişli mühit
yaratmalıdır. Avropanın siyasi ailələri və təşkilatlarına yanaşmaq
daha müsbət nəticə verə bilər.
Nəticə etibarilə, açıq-aşkar və birbaşa cəhdlər faktiki olaraq
təhlükəlidir. Ukrayna nümunəsi göstərdi ki, Avronest PA, hətta
Avropa İttifaqı ilə sıx əməkdaşlıq ölkəni təhdidlərdən və
hadisələrdən real qoruma vasitəsi demək deyil.
Bu cür fəaliyyətlə, Avropanın siyasi partiyalarına qoşulmaqla,
hansı mübarizələrin vacib və hansının lüzumsuz olmasına
əsaslanaraq, Azərbaycanın maraqlarının Avropada təşviq edildiyini
və qorunduğunu təmin etmək olar.
Bir sözlə, Avronest-lə əməkdaşlığın bərpa edilməsi AP tərəfindən
mənfi siyasi təzyiqlərə və hücumlara yenidən qapı açılması
deməkdir.
Elxan Süleymanov, millət vəkili
Tarix
2016.09.30 / 11:19
|
Müəllif
Axar.az
|