Yuxarı

Yeni Nobelçi: Arvadım məni çox ciddi tənqid edir

Ana səhifə Kult Müsahibə
12 Punto 14 Punto 16 Punto 18 Punto

2017-ci il Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatına yapon əsilli Britaniya yazıçısı Kazuo İşiquro layiq görüldü.

Ötən gün qalib elan edilən İşiquro 1954-cü ildə Yaponiyanın Naqasaki şəhərində anadan olub. 1960-cı ildə onun ailəsi İngiltərəyə köçüb. İşuquro “Məni əsla tərk etmə”, “Uşaqlığımı axtaranda”, “Uzaq təpələr” romanları ilə yanaşı, qısa hekayə, dram əsərlərinin müəllifidir.

O, Buker Mükafatının dörd nominasiyasında qalib olub.

Müəllifin “Məni heç vaxt tərk etmə” romanı əsasında film də çəkilib.

Kult.az Kazuo İşiquronun 2015-ci ildə “Talsk” (“The Talks) internet jurnalına verdiyi müsahibəni Günel Eminlinin tərcüməsində təqdim edir:

- Cənab İşiquro, kitablarınıza ikinci əl mağazalarında rast gəlmisiz?

– Bəli, bir az mürəkkəb məsələdi. Olub, qarşılaşmışam. İstər İngiltərədə olsun, istər başqa yerdə. Ümumiyyətlə, ikinci əl kitab mağazalarında kitablarıma rast gələndə ürəyim ağrıyır. İnsanların mənim kitabımı niyə öz kitab rəflərində saxlamaması haqqında düşüncələrə dalıram.

Amma indi fikirləşirəm, o kitab ikinci əl dükanlarda olmasa, yenə ürək ağrısı yaşayaram. Ki, niyə mənim kitabım burda deyil? Niyə adamlar onu kiminləsə paylaşmaq istəmirlər?

- Yazıçı olmaq “gönü qalın” olmaq deməkdir?

– Məncə, hə. Məsələn, arvadım bəzi hallarda çox tələbkar olur. 2004-cü ildə yeni “Gömülmüş nəhəng“ romanım üzərində çalışırdım. Bəzi parçaları arvadıma göstərəndən sonra roman üzərində işləməyi dayandırdım. Onun fikrincə, yazdıqlarım bir qara qəpiyə dəyməz. Problem ondadır ki, biz tanış olanda yazıçı deyildim və hətta yazmağa belə başlamamışdım. Ona görə, o, məni hələ də bir gün böyük yazıçı olmaq xəyallarıyla yaşayan tələbə kimi görür.

- “Buker” mükafatını alandan sonra da fikrindən daşınmayıb?

– Bu mükafat da münasibətini dəyişmədi. Heç vaxt çap olunmayan yazar və yaxud təzə çap olunduğum vaxtlardakı kimi çox ciddi tənqid atəşinə tutur. O, tələbkar olmağa məcburdu. Biz 1980-ci ildən bu yana, yəni 35 il ərzində mənim yazdıqlarımı, başqalarının romanlarını, getdiyimiz filmləri, teatr tamaşalarını müzakirə edirik. Bu müzakirələrdə elə fikirlər olur ki, bəzən razılaşıram və bəzən heç cür qəbul etmirəm. Beləcə, onun dediklərini bəzən ciddiyə alıram və hiss edirəm ki, tutduğu iradlar çox önəmlidir və bunları mütləq ciddiyə almalıyam.

- Amma siz heç vaxt əsl ideyanızla bağlı məsələrdə kompromisə getmirsiniz.

– Xeyr, mən heç vaxt yazının əsl ideyası, qaynaqlandığı mövzu, görüntü, mənbəsi haqda fikirləri qəbul etmirəm. Əslində, arvadımın tənqid etdikləri də heç vaxt ideya deyil, ideyanın həyata keçirilməsi yollarıdır. Yəni o, səbəbi deyil, nəticəni tənqid edir. O mənə təxmini bunları deməyə çalışır: “Doğru yazmamısınız. Mən bilirəm, siz nəyi deməyə çalışırsınız, amma bu cür ifadə tərzi düzgün deyil”. O heç vaxt mənə demir ki, sizin ideyanızın əsl görüntüsü bu deyil.

- Niyə “Gömülmüş nəhəng” əsərinizin yazılma prosesi bu qədər uzandı? Siz onu, demək olar, 10 ilə yaxındır ki, yazırsız.

– Çox vaxt əsərləri yarımçıq saxlayıb, bir neçə il onlara toxunmuram. Bundan əvvəlki “Məni heç vaxt tərk etmə” romanımı yazmağa 3 dəfə cəhd etmişəm. Bu romanı yaza-yaza artıq bu fikrə özümü alışdırırdım ki, yazdığımı elə indicə buraxıb, 2 illik, 3 illik fasilə verə bilərəm. Yazmaq istədiyim ideyalar və onları necə yazmaq haqda fikirlərim dəyişə bilər. Adətən təxəyyülüm həmişə dəyişkəndir və bir ideyanı necə yazmaq haqqında mənə müxtəlif variasiyalar verə bilər. Bu ideyalar bəzən çox oxşar ola bilər, amma hamısı zamanında fərqli anlamlar kəsb edir. Bu əvvəllər tez-tez baş verirdi və kimsə deyəndə ki, sadəcə əsəri müəyyən müddətə kənara qoy, heç də təşvişə düşmürdüm. Əvvəlki təcrübəmdən bilirəm ki, bu mexanizm işləyir.

- Kitabı bitirməyin həzzi necədi?

– Bu bir az gülməli səslənir. Amma heç vaxt “Vəssalam, bu da son” hissini keçirməmişəm. Futbol oyununa baxıram, fit səsi eşidilir, oyunun sonunda bilinir ki, kim udub, kim uduzub. Futbolçular əllərindən gələni edirlər və nəticədə oyun bitir. Amma bu, heç də müəllif üçün belə deyil. Müəllif üçün sonucu bildirən fit səsi yoxdu. Olması belə gülüncdür. Olsa, möhtəşəmlik duyğusu yaşatmaz.

- Niyə də yox?

– Bəzən kitab çap olunandan sonra da hər şey dəyişə bilər. Məsələn, Britaniyada qalınüz kitabım çapdan çıxır. Bu zaman tərcüməçilər arasında əməlli-başlı həngamə yaranır. Onlar detallara qarşı çox diqqətlidirlər. Nəticədə bəzi detalları dəyişməli oluram. Sonda nazik qabıqlı kitab istifadəyə verilir. Adama elə gəlir ki, bu, son variantdır və final fiti indi səslənə bilər. Amma yenə də bu mənə mənəvi rahatlıq gətirmir.

- “Daha məhsuldar işləməlisiniz” təzyiqi ilə üzləşmisiz? 35 il ərzində cəmi 8 kitabınız nəşr olunub.

– Bu qərarı yazıçılıq karyerama başlamamışdan qabaq vermişəm. Məncə, dünyada kitab çoxluğu problemi var. “Faber və Faber” nəşriyyatında işləyən, məni ilk dəfə kəşf edən redaktorum Robert Makrumla bu barədə söhbətimiz olub. İlk romanın çapından sonra “İkinci romanımı çap etmək üçün nə qədər zaman keçməlidir?” sualını verdim. O da mənə “Yaxşı yazıçı ən azı iki ildə bir roman yazmalıdır” cavabını verdi. Uzun müddət keçməsinə baxmayaraq, biz yaxşı dost münasibəti saxlayırıq və həmişə söhbətimizi xatırladıram, axmaq məsləhət verdiyini boynuna alır. O vaxt bu məsləhəti alanda “Mənim üçün mümkünsüzdür” fikirləşmişdim.

- Əsl sənət tələskənliyi sevmir.

– Əslində mövcud olan ədəbiyyat kitablarının sayını artırmamaq üçün yazmamaq barədə qərar vermişdim. O kitabdakılardan ən azı fərqli romanlar yazmaq məqsədi güdürdüm. Yoxsa bu qədər kitab bolluğu olan dünyaya fərqli, orijinal fikri olmayan kitab yazıb bağışlamağın nə anlamı var? Bu baxımdan Stenli Kubrik həmişə mənə örnək olub. O, bir ideya üzərində uzun müddət fikirləşərək bir filmini digərindən tam fərqli yaratmağa müvəffəq olub. Mən də Kubrik kimi olmağa qərar verdim. Nə qədər vaxt lazımdırsa, bir o qədər fikirləşcəkdim. Bu cəhdlər hər dəfə yeni dünya yaratmağıma kömək edəcək.

- Siz ilk olaraq hekayəni, yoxsa onun dünyasını yaradırsız?

– Hadisənin gedişatına bağlı, ona uyğun dünya modeli qururam. Düzünü desəm, bu mənə böyük çətinliklər yaşadır. Bəzən bir hekayə uydururam, lakin onun hansı zaman kəsiyində, hansı məkanda baş verəcəyini uzun müddət fikirləşirəm. Özümü filmlərdə şəhər kənarında gəzən skautlara bənzədirəm. Hekayəmin əsas quruluşu, hansı zaman kəsiyində baş verməsi, coğrafi məkanı mənim hekayətlərimin əsas atributlarıdır. Bu kiçik dünyanı yaratmaq həqiqətən də çox maraqlıdır. Hekayə uydurmaçılığımda musiqi də çox önəmli faktor daşıyır.

- Necə yəni?

– Bu, izahedilməzdir. Hətta sözsüz musiqidə elə dərinliyə baş vura bilərsiniz ki, musiqinin bütün emosional yükünü anlayarsınız. Yazıda da bunu eyni cür yaşatmaq istəyirəm. Oxucuda müəyyən əhval yaratmaq və ya emosiyanı, hissi olduğu kimi çatdırmaq istəyirəm.

- Sizcə, söz olmadan nələrlə əlaqə saxlamaq olar?

– Bu yaxınlarda səyahətdəydim. Yadıma pianoçu Kit Caretin bir musiqi parçası düşdü. Bu instrumental musiqi yaşlı adamın gəncliyini xatırlaması ilə bağlı qarışıq hisslər yaşatdı. Özündə belə hiss ehtiva edən hekayə yazmaq fikrinə gəldim. Bu yəqin ki, növbəti romanımın başlanğıcı ola bilər. Bu cür təəssüflə qürur hissinin qarışığından ibarət atmosfer yaratmaq istəyirəm.

- Musiqidə olan emosiyanı kağız üzərinə necə köçürürsüzünüz?

– Romançıların problemli tərəfi odur ki, onlar sözə alət kimi baxırlar. Esse yazanda və yaxud arqument gətirəndə ciddi, texniki, məntiqi terminlərdən, ifadələrdən istifadə edirlər. Fikrimcə, romançı eynən rəssam, bəstəkar kimi öz təxəyyülündən heç də həmişə məntiqi, rasional baxmından istifadə etməməlidir. Həmişə intellektual yazıçı imicini daşımaq istəmirəm.

Tarix
2017.10.07 / 08:15
Müəllif
Ömər Xəyyam
Şərhlər
Digər xəbərlər

Qarabağda hansı addımı atdıqsa, qarşımıza... - Ərdoğan

Əli Əsədov qərar imzaladı

Kremldə gərginlik: “Krokus” terrorundan sonra Paşinyan...

Yeni Kaledoniyada Azərbaycan bayrağı qaldırıldı - Video

Bu görüş Cənubi Qafqazda müharibə riskini artırır

Paşinyan terrorla hədələnir - İrəvanda nə baş verir?

Bakının informasiyası var: 5 apreldə nə baş verəcək?

Bakıya qarşı şər ittifaqı qurulur: cavabı olacaq - Video

Konsert zalının qapıları niyə bağlı olub? - Emin açıqladı

Bakıda xanım jurnalistlə şəkli - Musəvi İranda tənqid edildi

KULT
<>
Xəbər xətti
  
  
  
Axar.az'da reklam Bağla
Reklam
Bize yazin Bağla