Əhalisi 300 min nəfər olan Münster 1,5 milyon insanın yaşadığı Münsterlend regionunun inzibati mərkəzidir. Almaniyanın ən böyük universitetlərindən birinin yerləşdiyi Münster ölkədə və dünyada haqlı olaraq həm “gənclər şəhəri”, həm də velisopedçilər üçün ən əlverişli şəhər hesab edilir. B şəhər bizi gənclik eşqi, yaşlılara ehtiram, ənənələrin nəsildən-nəslə ötürülməsi ilə heyrətləndirdi. Belə ki, burada indiyədək şəhər kilsəsinin qülləsində hər axşam şeypur çalınır və bürgerlərə gün ərzindəki vəziyyət barədə məlumat verilir. Bizə şeypurçu ilə görüşmək də nəsib oldu: sən demə o, xoşsifət bir qız imiş.
Velosipedlər, heykəllər və Vestfaliya sülhü
Almaniyanın Münster şəhəri Niderland sərhədinin yaxınlığında Şimali Reyn-Vestfaliya torpağında yerləşir. Bəlkə ona görə də burada velosipedçilərin sayı çoxdur, yəni qonşuların təsiri hiss edilir. Şəhərin hər sakininə azı bir velosiped düşür. Hər yerdə xüsusi velosiped dayanacaqlarını və ümumi uzunluğu 290 kilometrə çatan velosiped yollarını görmək mümkündür. Özü də velosipedçilərin avtomobil sürücülərindən və hətta piyadalardan daha çox imtiyazlı statusu var. Gəzərkən səki ilə paralel olan velosiped xəttinə keçməmək üçün ehtiyatlı olmaq lazımdır.
Biz Münsterə Münxendən gəldik. Onların arasındakı məsafə 600 kilometrdən çoxdur. Əgər sizin “German Pass” qatarına abonementiniz varsa, onda heç bir məsafə qorxulu deyil. O, nə tarixə, nə vaxta bağlı deyil. Sadəcə, vağzala gəlin, qatara əyləşin, ölkə və Avropa üzrə istənilən istiqamətdə gedin. Bu bileti indi Bakıda da – Avropada dəmir yolu daşımalarını idarə edən “Rail Europe”nin satışlar üzrə baş agentinin - “SI Travel” şirkətinin ofisində almaq mümkündür.
Münsterin baş vağzalından çıxıb, yaxınlıqdakı otelə gedərək əşyalarımızı qoyduq və ləngimədən şəhərin tarixi mərkəzi ilə tanışlığa başladıq.
Yolda biz qarşısında insanların toplaşdıqları avanqard instalyasiya gördük. Məlum oldu ki, bu, Münsterdə 1977-ci ildən bəri on ildə bir dəfə keçirilən “Heykəltəraşlıq layihələri” festivalının eksponatıdır. Festival 2007-ci ildə olduğu kimi, bu il də dünyanın hər yerindən rəssam və heykəltəraşları toplayıb ki, onlar “hamı üçün” müasir incəsənətə öz baxışlarını əks etdirsinlər. Festival üçün meydança kimi qalereya və sərgi salonları deyil, şəhərin parkları və küçələri seçilib. Ən maraqlı əsərlər burada qalır və şəhər landşaftının daimi hissəsinə çevrilir. Münsterin müxtəlif guşələrini bəzəyən 60-dan çox heykəl və instalyasiya əvvəlki festivallardan qalıb.
Başdan-başa yaşıllığa bürünən Münster üç dəfə “Avropanın ən ekoloji şəhəri” adını alıb. Şəhərin bütün mərkəzi hissəsi iki cərgə əkilmiş qocaman cökə ağaclarından ibarət kölgəli xiyabanla əhatə olunub, onların yanından isə piyada və velosiped yolu uzanır. Xiyaban, vaxtilə şəhər divarlarının ucaldıldığı yerdə salınıb. Beləliklə, xiyabanda gəzərək köhnə şəhərdə dövrə vurmaq və çıxış nöqtəsinə qayıtmaq olar.
Münsterin tarixi 1200 ildən çox əvvələ gedib çıxır, şəhərin adı monastır (latınca “monasterium”) sözündən götürülüb. Patrisilərin orta əsr evləri və səciyyəvi tağ sırasından ibarət Prinsipalmarkt meydanı köhnə şəhərin mərkəzidir. Qədim fənərlərlə bəzədilmiş çoxsaylı tağlar meydana bənzərsiz görünüş verir.
İkinci Dünya müharibəsi illərində Münsterin bombardman zamanı dağıdılan tarixi hissəsi sonra tədricən şəhər sakinləri tərəfindən bərpa edilib. Şəhərin əsas görməli yerlərindən biri də tarixi ratuşadır. Burada 1648-ci ildə Avropada Otuzillik müharibəyə son qoyan Vestfaliya sülh müqaviləsi imzalanıb.
XV əsrin ortalarında tikilmiş bu qotik tağabənzər bina keçən əsrin 50-ci illərində orijinal plan əsasında bərpa edilib. Bu gün ratuşa zallarından birində Vestfaliya müqaviləsinə həsr edilən ekspozisiya yerləşir. Hər il payızda burada “Sülhü dəstək dialoqları” keçirilir. Beləliklə, Münster “sülh şəhəri” kimi ənənəni davam etdirməyin və öz reputasiyasını möhkəmləndirməyin zəruriliyini xatırladır.
Qüllə gözətçisi və 50 mindən çox tələbə
Münsterin tarixi hissəsinin görməli məkanları sırasında 1375-1450-ci illərdə tikilmiş Müqəddəs Lambert kilsəsi xüsusi yer tutur. Onun qülləsində indiyədək üç dəmir qəfəs asılır. Bu qəfəslərdə XVI əsrin ortalarında anabaptistlər (Reformasiya dövrünün dini hərəkatı) üsyanının yatırılmasından sonra onların edam edilmiş üç başçısının cəsədi saxlanılırdı. Məhz bu qüllədə indiyədək kilsə gözətçisi yaşayır, onun vəzifəsi çərşənbə axşamından başqa hər gün şeypur çalmaqdır. Qüllə tamaşaçılar üçün bağlıdır. Lakin jurnalist olduğumuz üçün bizə qüllə nəzarətçisi ilə eksklüziv görüş təşkil edildi. Tarixən bu vəzifədə kişilər olub, lakin 2014-cü ildə bu məsuliyyətli iş ilk dəfə olaraq qadına tapşırılıb. Münster Turizm Ofisinin əməkdaşı Martye Salye bizi qüllənin girişində qarşıladı. Demək olar ki, hər gün axşam o, 300 dik pilləkəni çıxaraq qülləyə qalxır və saat 21:00-dan gecəyarısınadək hər 30 dəqiqədən bir tunc şeypuru çalır. Şəhərin hər tərəfinin göründüyü bu yerdən qədim zamanlarda gözətçi şeypur çalmaqla yanğın və digər fəlakətlər barədə xəbər verərmiş. Bu gün bu vəzifə ənənələri qorumaq naminə saxlanılır və rəmzi xarakter daşıyır. Lakin postuna keçən və 75 metr hündürlükdən ətrafa göz qoyan gözətçi qız, həqiqətən, yanğından mühafizə xidmətinə zəng edir və Münsterdəki vəziyyət barədə məlumat verir. Onun sərəncamında qüllənin yuxarısında yerləşən, içərisində mebel, kitablar, radio və rahatlıq üçün digər şəraiti olan xudmani otaq var. Martyenin dediyinə görə, biz qülləyə qalxan ilk azərbaycanlı qonağıq. Bizdən təəssüratımızı rəy kitabına yazmağı xahiş etdilər və biz buna məmnuniyyətlə razılaşdıq.
Ənənələrə həssaslıqla yanaşan Münster sakinləri, eyni zamanda, novator tendensiyaları alqışlayırlar. Başqa nə cür ola bilər, axı, şəhərin təravətli gənclik nəbzinin sirri keçmişdə deyil, indiki vaxtdadır. Münster qabaqcıl elmin mütərəqqi ideyalarını inkişaf etdirən universitet şəhəridir. Ümumilikdə şəhərin ali təhsil müəssisələrində 50 mindən çox tələbə təhsil alır ki, Almaniyanın heç bir böyük şəhərində bu qədər tələbə yoxdur. Münsterdə əsası 1780-ci ildə qoyulmuş Vestfaliya universiteti ölkənin ən böyük ali təhsil ocaqlarından biridir. Burada, həmçinin Almaniyanın ən böyük peşə məktəbi – Münster Ali Peşə Məktəbi və digər yeddi ali məktəb yerləşir. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən tələbələrin təhsil aldıqları şəhərdə ixtisas seçimi də müxtəlifdir. Çoxdan bəridir burada intensiv inkişaf edən fənlərə nanobiotexnologiyalar, xəstəliklərin profilaktikası və tibbi texnika kimi aparıcı sahələr əlavə edilib. Bir sözlə, almanların “Gözəllər arasında ağıllı” zərb-məsəlini Münsterə tam tətbiq etmək olar.
Münsterin muzeyləri və mağazaları
Münsterdə 30-dan çox tematik muzey fəaliyyət göstərir. Onların arasında ən orijinalı “Lak sənəti muzeyi”dir. Burada Şərqi Asiya rəssamlığının lakla çəkilmiş zərif əsərləri, Hindistan və İranın İslam sənətinin lak miniatürləri, habelə barokko və rokoko dövründə avropalı ustaların lakla ərsəyə gətirdikləri nəfis işlər nümayiş etdirilir. Populyar elmlərin həvəskarları isə Vestfaliya-Lippe regionunun Təbiətşünaslıq Muzeyindən zövq ala bilərlər. Maraqlıdır ki, böyük muzey planetariyasının rəqəmsal proyektorları dünyada ən yüksək təsvir qabiliyyətinə malikdir. Pablo Pikassonun Rəssamlıq Muzeyinə də getməyinə dəyər. Muzey Köniqştrasse küçəsində, qədim zadəgan sarayı binasında yerləşir. Bu, rəssamın qrafik işlərinin ilk və yeganə muzeyidir. Daimi ekspozisiya ilə yanaşı, burada Pikassonin, habelə onun müasirlərinin yaradıcılığına həsr edilən çoxsaylı sərgilər keçirilir.
Aazee gölü şəhər əhalisinin sevimli istirahət yeridir. Orada gəzmək, idmanın qaçış və su növləri ilə məşğul olmaq mümkündür. Buraya gələnləri gölün şimal sahilində bir neçə görməli yer cəlb edir. Onlardan biri “Allwetterzoo” (istənilən havada zoopark) adlandırılan zooparkdır. Bura 300 müxtəlif növdən olan 3 min heyvanın sığınacaq məkanıdır.
Gölün qarşısında maraqlı muzeylər var. Məsələn, Vestfaliya at muzeyinin ekspozisiyası Münster və region atçılığının zəngin ənənəsindən danışır. Həmçinin açıq səma altında yerləşən “Mülenxof” muzeyini qeyd etmək olar. Orada siz ötən əsrlər Münsterlendinin səciyyəvi kənd həyatı ilə yaxından tanış ola bilərsiniz, məsələn, bu region üçün ənənəvi olan yel dəyirmanına, içi su ilə dolu xəndəklə əhatə edilmiş 1720-ci ilə aid karvansaraya və ya kənd mağazasına gedə bilərsiniz.
Münsterdə ildə üç dəfə - mart, iyun və oktyabr aylarında şəhər qəsrinin qarşısında “Send” xalq gəzintiləri keçirilir. Bu tədbir vaxtı qəsrin qarşısındakı meydan yelləncəklər, attraksionlar, habelə ərzaq və suvenir tacirlərinin çadırları və digər yarmarka atributlarının olduğu böyük yarmarkaya çevrilir. Xalq gəzintiləri böyük atəşfəşanlıqla yekunlaşır.
Nəhayət, Münsteri tərk edərkən şəhərin müqəddəs Pavel kilsəsinin divarları qarşısında çərşənbə və cümə günlərində keçirilən həftə bazarına getməyi unutmayın. Buradan ekoloji cəhətdən təmiz ənənəvi fermer məhsulları – pendir, tərəvəz, balıq, çörək məmulatları almaq olar. Onlar yerli kəndli təsərrüfatları ilə yanaşı, həm də qonşu ölkələrdən gətirilən məhsullardır.
Daha ənənəvi şopinq üçün Prinsipalmarkt meydanı ərazisinə, habelə Salts və Lüdqeriştrasse (Münster passajı) küçələri ətrafındakı keçidlərə getmək olar. Eksklüziv geyim, dəbli aksesuarlar, zərgərlik məmulatlarının butikləri və əntiq mağazaları burada geniş istehlakçı diapazonu brendlərinin təqdim edildiyi ticarət mərkəzləri ilə yanaşı fəaliyyət göstərir.
Mağazaları gəzdikdən sonra çoxsaylı küçə kafelərinin birində əyləşərək şəhər həyatının mənzərəsindən zövq almaq olar. Münsterə səfər barədə qısa videosüjeti “Pulsuz tur” müəllif kanalında izləmək mümkündür.
Münsterdə vaxtı bölmək və Münsterlendin mənzərəli regionunun şəhərlərindən birinə baş çəkmək olar. Biz bunun üçün Varendorf şəhərini seçdik. Bu şəhər Münsterin təxminən 30 kilometrliyində yerləşir. Varendorf meşələri və gölləri olan gözəl təbiət qoynunda yerləşir və Almaniyada atçılıq mərkəzi kimi məşhurdur. Bu barədə növbəti reportajımızda söz açacağıq.
Azərtac
