Bu gün daşınmaz əmlak bazarında keyfiyyət məsələsi əsas
prioritetlərdən biri hesab olunur. Bu gününün alıcısı üçün
keyfiyyət, tərtibat, interyer və rahatlıq başlıca amillərdən
biridir. Ona görə də qiymət əmlakın keyfiyyətinə, şəraitinə,
əlverişli imkanlarına görə müəyyənləşir.
Bu fikirləri daşınmaz əmlak bazarı üzrə ekspert Rafiq İmanov
Teleqraf.com-a
bildirib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda daşınmaz əmlak
bazarının formalaşdığı ilkin mərhələdə - ötən əsrin 90-cı illərinin
ortalarında keyfiyyət məsələləri o qədər də əhəmiyyət
daşımırdı:
"İnsanlar ilk növbədə yeni Konstitusiya və yeni ictimai
münasibətlərdən istifadə edərək mülkiyyət hüquqlarını realizə
etmək, mülkiyyətə sahib olmaq barədə düşünürdülər. Təbii ki, bu
tendensiya formalaşmaqda olan ilkin kapitalizmin və çoxukladlı
mülkiyyətə əsaslanan bazar iqtisadiyyatının tələbi idi. Getdikcə
Azərbaycanın iqtisadi imkanları artmağa başladı, bazar
iqtisadiyyatı münasibətləri təşəkkül tapdı, iqtisadi sahədə
islahatlar, o cümlədən torpaqların özəlləşdirilməsi prosesi həyata
keçirildi, tikinti sektorunda böyük inkişaf baş verdi ki, bu da
nəticədə Azərbaycanın əmlak bazarını yeni keyfiyyət istiqamətlərini
müəyyənləşdirdi".
Rafiq İmanovun sözlərinə görə, yüksək keyfiyyətli çoxmərtəbəli
yaşayış binaları inşa olunduqdan onra əhalinin tələbatı ilə yanaşı
əmlak bazarının çeşidli imkanları da genişləndi: "Dünyada baş verən
maliyyə-iqtisadi böhranla Azərbaycanın əmlak bazarında da
qiymətlərinin bəzi yerlərdə stabil qalması, bəzi ərazilərdə isə
hətta artımla müşayiət olunması hallarına rast gəlinir. İlkin və
təkrar bazarda təklif olunan qiymətlərə nəzər salsaq görərik ki,
ilkin bazarda qiymətlərin bir qədər aşağı düşmə halları hiss olunsa
da, təkrar bazarda hətta qiymətlərin 15-20 faiz qalxması müşahidə
olunur".
Ekspert hesab edir ki, bunun bir sıra səbəbləri var:
"Birincisi, bu, daşınmaz əmlaka, xüsusilə mənzilə tələbatı olan
insanların kontingenti ilə bağlı olan məsələdir. İstənilən
cəmiyyətdə hər beş ildən bir mənzilə və yaxud digər daşınmaz əmlaka
sahib olmaq istəyən nəsil yetişir və tələbat artır. Azərbaycanda
ötən beş-altı il ərzində bu tələbat özünün pik həddinə çatmışdı.
Təxminən ötən ildən başlayaraq isə bu sahədə azalmalar müşahidə
olunmaqdadır. Bazarda qiymət kiçik qalxıb-enmələr istisna
olunmaqla, sabit olaraq qalır, alıcı isə əvvəlki kimi yoxdur.
İkincisi, daşınmaz əmlak bazarında müşahidə edilən qiymət artımı
bir tərəfdən sosial ipoteka ilə bağlı şərtlərin müəyyən qədər
asanlaşmasıyla izah olunsa da, dünyada gedən maliyyə-iqtisadi
böhranla bağlı yaranan vəziyyətdən də asılıdır. Bu prosesin özü
mülkiyyətçilərdə müəyyən çaşqınlıq yaratmış və əmlak bazarında
satışın aşağı düşməsinə səbəb olmuşdur. Məsələn, maliyyə böhranı
ilə əlaqədar olaraq mülkiyyətçilər öz əmlaklarını bazardan çıxarır
və bir müddətdən sonra daha baha qiymətə satacaqlarını düşünürlər.
Alıcılar da daşınmaz əmlak bazarında qiymətlərin aşağı düşəcəyini
ümid edərək istədikləri əmlakın alınmasını bir qədər sonra, daha
ucuz qiymətə alacaqlarını zənn edirlər. Beləliklə, əmlak bazarında
müvəqqəti durğunluq müşahidə edilir".
Rafiq İmanov hesab edir ki, qiymət artımının üçüncü səbəbi
mülkiyyətçilərin, ayrı-ayrı kommersiya şirkətlərinin və işbazların
süni qiymət artımı ilə bağlı bazara məqsədli şəkildə müəyyən
məlumatlar ötürməsidir:
"Bu da heç şübhəsiz ki, qiymətlərin süni olaraq şişirdilməsinə
gətirib çıxarır və nəticədə əmlak bazarında alıcılıq qabiliyyətinin
aşağı düşməsinə səbəb olur. Bildiyimiz kimi brend markalı neftin
dünya bazarında qiymətinin qeyri-stabil xarakter alması və dünya
iqtisadi böhranı makroiqtisadi sistemə də öz təsirini göstərir. Bu
gün dünya iqtisadiyyatında yaranmış vəziyyət bütün sahələrə, o
cümlədən daşınmaz əmlak bazarına da sirayət etməkdədir. Belə olan
halda, bütün sahələrdə olduğu kimi əmlak birjasında da
mütəhərriklik özünü göstərəcək. Habelə, əhalinin pul gəlirlərində
müşahidə edilən azalma mexaniki şəkildə əmlak bazarında alıcılıq
qabiliyyətini də məhdudlaşdıracaq".