Bazar günü fürsətdən yaralanaraq ölkənin şimalına - Xaçmaz rayonuna yol aldım. Əslində, burada fəaliyyət göstərən RTV-nin "Yeni səhifə" layihəsinə qonaq çağırılmışdım. Tanınmış şair, "Ulduz" jurnalının şöbə müdiri Fərqanə Mehdi və gənc şair Tural Balabəyli ilə yol yoldaşlığımız yadda qalan oldu.

Əsən güclü külək Xəzərin ağ köpüklü dalğalarını sanki aydınlıq olsun deyə qabardır və su damlalarını az qala yola qədər səpələyir. Beşbarmaq arxada qalır. Rahat, iki istiqamətli yolda sürət həddi 110 km olsa da, buna riayət etmirəm, arada sürətgöstəricinin əqrəbi 150-160 rəqəmlərinin üstündə "titrəyir". Yol boyu ətraf hələ ki boz səhralığı andırır. Maraqlı söhbət yolumuzu daha yaxın edir.

YOL AYRICI

Siyəzənin, Şabranın kəndlərini də arxada qoyuruq. Bu da yolayrıcı, Quba- Qusar və Xaçmaza haçalanan yol. Xaçmaza tərəf dönürük. Yolun hər iki tərəfi yaşıl ağaclıqlardı və bu bir tuneli xatırladır. Ara-sıra yol üstündəki xəfənglərdə meyvə-tərəvəz satılır. Qiymətlərlə maraqlanıram və "Bakıda burdan ucuzdur ki", - deyib yoluma davam edirəm.

Nəhayət Xaçmaz RTV-yə çatırıq. Verilişin aparıcısı və layihənin rəhbəri Sərdar Amin bizi qapının qarşısında qarşılayır. Yol boyu zənglər etmiş, söhbətləşmişdik. Təxminən 30 dəqiqədən sonra çəkiliş başlayır. Mövzu oxucu, mütaliə problemləri ilə bağlıdır. Arada şeir də oxuyuruq. Çəkiliş sonu Sərdar hər üçünüzə təşəkkür edir və söhbətimizin maraqlı olduğunu deyir.

QÜRURLU ANA HEYKƏLİ

Xaçmaz şəhərinin mərkəzindəki Şəhidlər xiyabanının qarşısında maşını saxlayıram. Şəhidlərimizə ehtiramımızı bildiririk. Xiyaban Xaçmaz şəhərinin mərkəzində yüksək ərazidə salınıb. Pilləkənlərlə xiyabana qalxırıq. Pilləkənlər boyu küknar ağacları əsgər duruşu kimi səfə düzülüb. Xiyabanın girəcəyində kədərli ana heykəli ucaldılıb. Bu heykəl şəhid olmuş bütün Azərbaycan əsgərinin anasının obrazıdır. Müharibəyə nifrət, şəhid düşmüş oğulun nakam həyatına yanğı və qürur var bu heykəlin simasında... Şəkil çəkirəm...

Üzü tüklü bir kişi xiyabanda qara yaylıqlı bir qadınla dayanıb. Şəkillərini çəkmək istəyimə etiraz edirlər. Əlavə xahişə ehtiyac duymuram, sadəcə:

- Sizin yaxınlarınızdan kimsə dəfn olunub? - soruşuram.

Qadın:

- Yox, Xaçmaza iş üçün gəlmişik. Buradan keçəndə dayandıq ki, xiyabana baş çəkək, bu gül tifil gəncləri, nakam gəncləri ziyarət edək. Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət etsin.

Bir qədər də söhbət edirəm, məlum olur ki, həmsöhbətlərim Lənkərandandır. Övladları müharibədə itkin düşüb, bütün şəhid övladlarımızı öz balaları kimi görür və hansı rayonda olsalar Şəhidlər xiyabanına baş çəkməyi özlərinə borc bilirlər.

- Ən böyük arzum indi oğlumdan xəbər eşitməkdir. Lap ölüm xəbəri olsun. Qanı hara tökülübsə, həmin torpaqdan bir ovuc götürüb Şəhidlər xiyabanında dəfn edim, onun qanlı torpağının məzarını ziyarət edim...

Təsirlənirəm. Mövzunu dəyişirəm:

- Xeyir ola, Xaçmaza səfəriniz hansı işlə əlaqədardır? - soruşuram.

- Bakıda oluruq, bazarda meyvə-tərəvəz satırıq, gəlib yerində ucuz alırıq, aparıb topdan veririk, – bunu oğlu Qarabağ döyüşündə itkin düşmüş ata deyir.

- Allahdan arzum budur ki, xoş xəbər eşidəsiniz,- deyib onları şəhidlərimizlə baş-başa qoyuram...

MÜZZƏFƏROBA

Rayonun Müzzəfəroba kəndində Fərqanə xanımın dostları var. Gəlişimizdən xəbər tutublar. Kənd, rayon mərkəzinə çox yaxındır. Kənd evləri yaşıllığın içərisində "boğulur". Hündür meyvə ağaclarının budaqlarından ağ və qırmızı gilaslar sırğa kimi asılıb. Tural fotokameranın düyməsini sıxır, o, ilk dəfədir bu hündürlükdə gilas ağacları görür:

- Bu gilaslar o qədər gözəl görünür ki, adamın onları yeməyə heyfi gələr, - desə də, sözünün üstündə durmur.

"ULDUZLAR"IN SƏDRİ

Kəndə gəlişimiz həm də toya təsadüf edib. Xaçmazda fəaliyyət göstərən "Ulduzlar" ədəbi məclisinin sədri şair, kənd orta məktəbinin direktoru Fərzalı Ziya Nurun yaxın qohumunun toyudur. Toy evinə getməzdən öncə şairin həyətində oturub söhbət edirik. Öyrənirik ki "Ulduzlar" 1960-cı ildən fəaliyyət göstərir. Mərhum şair Murad Qudyalçaylı tərəfindən yaradılan məslisə 2004-cü ilə - şair dünyasını dəyişənə qədər elə özü rəhbərlik edib. Hazırda məclisin 30-dan çox üzvü var. Fərzalı müəllimin səyi və təşkilatçılığı ilə 2012 və 2013-cü illərdə Məclis özünün "Duyğu yarpaqları" adında 2 almanaxını dərc etdirib. Almanaxlardan birinə tənqidçi Vaqif Yusifli digərinə isə məclisin sədri, Fərzalı müəllim ön söz yazıb.

Fərzalı Ziya Nur :

- AYB-nin Quba bölməsinin sədri şair Ramiz Qusarçaylıdır. Tez-tez görüşlərimiz olur. Qubada iki ədəbi məclis – "Ay işığı" və "Gülüstan" Siyəzəndə "Dübrar" , Şabranda "Şabran" ədəbi məclisləri var ki, bu məclis üzvləri bəzən birlikdə tədbirlə keçirirlər. Bundan əlavə Dərbənddə fəaliyyət göstərən "Gülüstan" ədəbi birliyi ilə sıx əlaqələrimiz mövcuddur. Slavyan universitetinin yaradıcılıq fakültəsinin tələbələri ilə görüşümüz olub. Tanınmış kinoşünas Ayaz Salayev, "Əli və Nino" kitab evinin rəhbəri Nigar xanım Köçərli də məclisimizdə qonaq qismində görüşlər keçirilib.

KƏND TOYU

Müzəffəroba kəndinin toy adət ənənələri qədim adət-ənənələri özündə qoruyub saxlaya bilib. Axar-baxarlı bir həyətdə, ağacların altında sıralanmış toy süfrəsi arxasında oturanlar yeni ailə həyatı quran gənclərin şərəfinə badələr qaldırır. Həyətin qarşısında küçədə çadır qurulub, çadırda kişi və qadın müğənni duet olaraq mahnı oxuyur, cavanlar və özlərini cavanlardan heç də zəif görməyənlər şıdırğı rəqs edir. Toy evində biz çox yüksək qonaqpərvərliklə qarşıladıq. Həyətdə, hündür ağacların altında düzənlənmiş stolların arxasında "uzaqdan" gələn qonaqlarla bir yerdə əyləşdik. Bir müddətdən sonra mağara dəvət olunduq. Toyun aparıcısı və müğənnisi Fərzalı müəllimi mikrofona dəvət edir:

Fərzalı müəllim gənclərə xoş sözlərini ünvanladıqdan sonra bizə söz verir. Çıxışlarımız və oxuduğumuz şeirlər çox rəğbətlə qarşılanır. Fərqanə xanımın "Ana" nə "Təndir" şeirləri mağarda olan xanımların kövrəlməsinə səbəb olur. Sonda "Azərbaycan" havasına qol qaldırıb oynayırıq.

İlkin adlı toya dəvət olunmuş qonaqla söhbətimiz alınır:

- Mən Naxçıvandanam. Şərur rayonundan. Könüllü olaraq bura əsir düşmüşəm, ağ bayraq qaldırmışam, - deyib zarafat edir. - Hərbi xidmətdə burada olmuşam. Xəstələnmişdim. Hospitalda yatırdım. Buranın camaatı məni öz balası kimi himayə etdi. Dostlaşdım. Xidmətdən sonra qaldım. Ailə qurdun. Sonra qohumluğumuz daha da möhkəmləndi. Kiçik bacım da bura gəlin köçdü.

Toy sahibləri ilə sağollaşırıq. Fərzalı müəllim qardaşları Sabir və Həsən, xanımları və övladları bizi kənd boyu yola salırlar.

Bakıya qayıtmazdan qabaq Xaçmazın "Bakı" prospektindəki müasir tikililərin, qəhrəmanlarımızın şərəfin ucaldılmış abidələrin şəkillər çəkirik.

"DÜBRAR"

Siyəzəndə fəaliyyət göstərən "Dübrar" ədəbi məclisində də yol üstü, atüstü görüşümüz olur. Məclisin sədri şair Nəcməddin Mürvətdir. AYB-nin sonuncu qurultayında da nümayəndə kimi qatılan şair rəhbəri olduğu məclislə bağlı məlumat verir. Məclis üzvlərinin tez-tez ədəbi mədəni tədbirlərdə iştirak etməsindən bəhs edir:

- Keçən il mərhum şairimiz Cabir Novruzun 80 illik yubileyini keçirdik. Yazıçılar Birliyinin rəhbərliyindən, şairin ailə üzvlərindən ibarət qonaqlarımız da oldu. Bundan başqa məclisimizin üzvü şair Əlisəfa Azayevin Qusar rayonunda oxucularla çox böyük bir görüşü keçirildi. Şairlərdən İlyas Tapdıq, Musa Ələkbərli, Oqtay Rza, Ramiz Qusaqrçaylı da məclisimizin dəvəti ilə qonağımız olub...

Bu bir günün, bir səfərin təəssüratı idi. Və bu təəssüratla da Bakıya qayıdırıq...