Senet.az XAN nəşriyyatında işıq üzü görmüş "Həyat işığı" kitabından Mixail Bulqakovun "Mərhumun macəraları" hekayəsini təqdim edir. Əsəri Azərbaycan dilinə Səbinə Muradova və Cavid Cəfərov tərcümə edib.

***

– Öskür. – Bu, 6-cı sahə həkiminin xəstəyə verdiyi ilk göstəriş idi.

Xəstə bir o qədər də çətin olmayan tapşırığı yerinə yetirdi.

– Üstümə yox, ay dayı. Bütün üz-gözümü tüpürcək elədin ki… Nəfəs al.

Xəstə nəfəs aldı. Həkimə elə gəldi ki, poliklinikada kimsə qrammofonu işə saldı.

– Oho! Dəhşətdir! Hərarətin necə, var?

– 70 dərəcə olar, – deyə xəstə həkimin xələtinə öskürərək cavab verdi.

– Yaxşı görək, 70 dərəcə istilik olmur axı, – həkim bir az fikrə gedəndən sonra dedi, – deməli belə, səndə ciddi heç nə yoxdu, sadəcə, sürətlə yayılan vərəmdir.

– Belə de. Demək, öləcəm.

– Hamımız öləcəyik, – həkim mövzudan yayınaraq dilləndi, – qulaq as, gör nə deyirəm, əzizim, mən sənə bir kağız yazacam, gedərsən Moskvaya, müayinəyə, rentgen şəklini çəkdirib qayıdarsan, yaxşı?

– Kömək eləyər?

Nə deyim, bəzilərinə eləyir. Qayıdanda da şəkilə baxa-baxa darıxmazsan.

– Yəqin, – xəstə razılaşdı, – əl-ayağın soyuyur, ölümün yaxınlaşdığını hiss edirsən, şəklə baxanda isə bir az rahatlıq tapırsan. Sonra da arvad bu şəkli asır qonaq otağından və başsağlığı verməyə gələn qonaqlara göstərib deyir: "Bu mənim rəhmətlik ərimin rentgen şəklidir. Qaragün dəmiryolçu idi". Qonaqlara da maraqlı olar.

– Bax belə, ruh yüksəkliyini itirməməyin yaxşı əlamətdir. Bu da sənin göndəriş vərəqən. Gedirsən müdirin yanına, o da sənə Moskvaya qədər bilet yazır… vəssalam. Sənə yaxşı yol..

– Dərin minnətdarlığımı bildirirəm.

Xəstə ürək dolusu öskürüb bronxlarını boşaltdıqdan sonra həkimlə sağollaşıb müdirin otağına yollandı. Amma ora çatmadı. Çünki katib onun yoluna daş hasar kimi dikildi.

– Nə lazımdı?

– Məndə sürətlə yayılan vərəm tapılıb.

– Vay-vay… Adə, müdirin kabineti sanatoriyadı bəyəm. Sən burdan yollan düz həkimin yanına.

– Orda olmuşam. Bu da kağız, müdir mənə bilet yazmalıdı.

– Sənə bilet vermək olmaz.

– Niyə? Bəs şəkil? Sən çəkəcəksən?

– Bura bax, mən səninçin fotoqraf deyiləm! Özün də ağzını o tərəfə tut, mənim kağızlarımın üstünə öskürmə!

– Həkim deyir şəkilsiz olmaz. Qayda belədi.

– Neynək, onda sürüş müdirin yanına.

– Salam…

Xəstə ancaq bunu demişdi ki, onu bərk öskürək tutdu.

– Öskürəndə ağzını tut. Nə istəyirsən? Bilet? Düşmür. Sən bizdə cəmi iki aydır işləyirsən. Bir ay da döz.

– Şəkilsiz ölərəm axı.

– Get şəkli dənizkənarı parka çəkdir.

– Dərd orasındadır ki, mənə adi şəkil yox, rentgen şəkli lazımdı.

– Onda get, söhbətini mühasiblə çürüt.

– Salam.

– Məndən uzaq dur, nə lazımdı?

– Bilet. Şəkil üçün getməliyəm.

– Başqa heç nə istəmirsən? Biz xəzinə üstündə oturmuşuq? Haydı, katibin yanına.

– Sa… Öhö kxa… rrr.

– Elə indicə yola salmadım səni?. Yenə gəldin? Az öskürmüsən burda? Get müdirin yanına, əl çək məndən!

– Sala… öhö-öhö kxa rrr.

– Ələ salmısan məni? Növbətçi mənə dəsmal gətir üstümü silim. Çıx, çıx otaqdan. Get, həkimə.

– Salam… vermirlər!

– Eybi yox mən həll edərəm. Get müdirin yanına.

– Getməyəcəm. Elə burda öləcəm… Öhö… urrr

– Mən sizə dərman verərəm, bu damcılar kömək eləyir. Ey, ey dayan görüm, yıxılma, ölmə. Sanitar, qaldır onu.

İki həftə sonra

– Aman allah, axı sən ölmüşdün?!

– Düzdü.

– Deyəsən, məni qara basır. Qayıt yerinə, qəbirstanlığa, axirətə

– Şəkilsiz olmaz.

– Ay Allah… aralı dur bir az, üfunət iyi verirsən.

– Adi şeydi. Amma onu da deyim ki, yaman istidi ha, oralar.

– Pivə iç, sərinlə.

– Ölülərə vermirlər.

– Get, get müdirin yanına.

– Sa…

– Kuryerlər! Kömək eləyin!!! Ay camaat! Zəlil olasan, səni elə. Bu boyda tabutla hara soxulursan? De, de görüm nə istəyirsən. Amma sən Allah, elə baxma mənə.

– Bilet istəyirəm, Moskvaya, şəkil çəkdirməyə.

– Yazın! Tez yazın verin. Yumşaq kupeyə, özü də beynəlxalqa. Təki gözümün qabağından rədd olsun, yoxsa mənim ürəyim partlayacaq.

– Necə yazaq?

– Yazın ki, filan skeletə Zernovo stansiyasından Moskvaya qədər…

– Bəs tabutu neyləyək?

– Tabutu? Həə, onu da yük yerinə.

– Vəssalam! Hazırdı, buyurun.

– Təşəkkürlər! İcazə verin əlinizi sıxım.

– Yooox, əlsıxma lazım deyil.

– Get, əzizim, get. Kuryer, mərhum yoldaşı yola salın. Uğurlar!