Ukraynanın Azərbaycan Respublikasındakı səfiri Vladislav Kanevski "Yaddaş şamı" adlı məqalə yazıb.

Axar.az həmin məqaləni təqdim edir.

Hər il noyabr ayının son şənbə günündə Ukraynalıların yaşadığı hər yerdə 1932-1933-cü illərin Qolodomor Qurbanları üçün Yaddaş şamı yandırılır. Sovet kommunist rejimi tərəfindən süni şəkildə təşkil olunmuş aclıq nəticəsində həlak olmuş milyonlarla ukraynalı bu cür anılır. Demək olar ki, hər Ukrayna ailəsi üçün bu, ləyaqətləri uğrunda, azad bir ölkədə yaşamaq hüququ uğrunda mübarizənin nəticəsi olan Ukraynanın müasir tarixindəki ən faciəli hadisədir.

“Qolodomor” sözü kütləvi şəkildə aclıqdan öldürmək deməkdir. Bunun xilası yox idi. Bu sözlə ukraynalılar mahiyyətcə Ukrayna xalqının soyqırımı olan 1932-1933-cü illərin Milli Faciəsini adlandırırlar. Buna görə də Qolodomorun dəhşətli tarixi yalnız Ukraynada deyil, bütün dünyada bilinməlidir. Bu faciəni başa düşmədən totalitarizmin mahiyyətini və Sovet rejiminin törətdiyi cinayətləri anlamaq mümkün deyil.

O vaxtkı Sovet hökumətinin məqsədi sadə idi - Ukrayna kəndliləri arasında antisovet əhval-ruhiyyəni yatırmaq və Ukrayna xalqının azadlıq ümidlərini məhv etmək. Ukraynanın məhvi üçün bolşeviklər ən dəhşətli metodu - aclığı seçdilər.

Cinayətin ilk mərhələsi Ukrayna çöllərindən bütün ərzaq məhsullarının kütləvi şəkildə ələ keçirilməsi idi. Bunun üçün milyonlarla insandan yeməli hər şeyi götürən, kütləvi aclığa məhkum edən xüsusi bölmələr yaradıldı. İnsanlar aclıqdan əziyyət çəkən bölgələri tərk etməyə başladılar. Sonra ikinci mərhələ - aclıq çəkənlər təcrid olundu. Bu məqsədlə aclıq çəkənlərin Ukrayna xaricinə getməsini qadağan etmək üçün "qara lövhə" rejimi istifadə edildi. "Qara lövhələrdə" siyahıya alınan kolxozlar və kəndlər silahlı polis və sovet xüsusi xidmət dəstələri tərəfindən mühasirəyə alınmış və bütün ərzaq ehtiyatlarını aparmışdı. Ticarət və hər hansı bir malın idxalı qadağan edildi. Sakinlər üçün bu, edam hökmü idi. 1933-cü ildə Sovet hökuməti üçüncü məhv mərhələsinə keçdi. Yaz əkin kampaniyasını təmin etmək üçün 1933-cü ilin fevralında Ukrayna bölgələrinə yardımlar gəlməyə başladı, ancaq yerli partiya liderlərinə və fəallarına. Qalanların hamısı bu yardımdan məhrum edildi. Totalitar sistem ukraynalılara həyatla sadəcə uyğun olmayan şərait yaratdı.

Ancaq Qolodomorun ən böyük dəhşəti uşaqlar arasında son dərəcə yüksək ölüm nisbəti idi. Məhz ilk olaraq kiçik uşaqlar dəhşətli əzabda ölürdü. Uşağın ölməsini izləyə bilməyən valideynlər onu ən yaxın şəhərə aparıb orda - müəssisələrdə, xəstəxanalarda, qatar stansiyalarında, sadəcə küçədə qoyub gedirdilər. Uşaqlar sığınacaqlardan qaçaraq dilənçilik və xırda oğurluqla xilas olurdular. Ən pis hal yeni doğulmuş uşaqlar üçün yaranırdı, çünki anaların çox vaxt südü olmurdu.

Cinayətin dəhşətli halları və həm SSRİ, həm də Rusiyada mövcud olan nəticələri gizlətmək siyasəti 1932-1933-cü illərdə aclıqla öldürülən günahsız insanların dəqiq sayını müəyyən edilməsini imkansız edir. Ukraynalı tədqiqatçılar, ən azı 3 milyon uşaq da daxil olmaqla 7 milyondan çox Ukraynalının dünya tarixində tayı bərabəri olmayan insanlığa qarşı bu cinayətin qurbanı olduqlarını iddia edirlər. Soyqırımı cinayətinin nəticəsi, milyonlarla insanın fiziki olaraq öldürülməsinə əlavə olaraq, ənənəvi Ukrayna həyat tərzinin məhvi etdi. Aclıq ukraynalıların kütləvi bioloji məhv silahına çevrildi, on illər boyu millətin genetik fondunu pozdu, ölüm, deportasiya, qida axtarışı məqsədilə miqrasiya səbəbi ilə bir çox ailəni məhv etdi.

Lakin 1932-33-cü illərin Qolodomoru Ukraynalıları fəth edə bilmədi. Kommunist rejimə müqavimət sonrakı onilliklərdə davam etdi. Bunun nəticəsi 1991-ci ildə keçirilmiş Ümumi Ukrayna referendumu oldu ki, burada Ukraynalıların 90%-i Vətənlərinin müstəqilliyini dəstəkləmişdir.

Hal-hazırda 16 ölkə: Avstraliya, Vatikan, Gürcüstan, Ekvador, Estoniya, Kanada, Kolumbiya, Latviya, Litva, Meksika, Paraqvay, Peru, Polşa, Macarıstan, Portuqaliya və ABŞ 1932-1933-cü illərin Qolodomorunu Ukrayna xalqının soyqırımı kimi tanımışlar. Bundan əlavə, 1932-1933-cü illərin Qolodomoru Argentina, Braziliya, Böyük Britaniya, İspaniya və İtaliyada regional və bələdiyyə səviyyələrində bir soyqırımı aktı olaraq tanınmışdır. Dünya başa düşür, qınayır və Ukrayna xalqı ilə həmrəyliyini göstərir.