Novruzun ilk müjdəçisi olan Su çərşənbəsinin məxsusi ayinləri var...

Bu gün Novruzun ilk müjdəçisi - Su çərşənbəsidir. Su çərşənbəsi ilə bayrama hazırlıqlar başlayır. İlk çərşənbənin də su çərşənbəsi olması təsadüfi deyil. Su çərşənbəsi suya tapınma inamı ilə bağlıdır. Buna el arasında "Əzəl çərşənbə", "Gözəl çərşənbə", "Gül çərşənbə", "Sular Novruzu" da deyilir.

İnanca görə, su çərşənbəsində bahara doğru çayların buz bağlayan hissəsi əriyib çaylara tökülür və torpaq yavaş-yavaş islanmağa başlayır. Həmin gün sular da təzələnir. Gün doğmazdan öncə kənd yerlərində insanlar bulaq üstünə gedər, əl-üzünü yuyar, bir-birinin üzünə su çiləyər, su üstündən atlanar, evə su gətirərək həmin sudan çay qoyarlar. Deyilənə görə, Su çərşənbəsi günü su üstündən keçənlər azar-bezardan uzaq olarlar. Hətta Su çərşənbəsi günü bulaqların şəfasının artdığı da deyilir. Bəlkə də buna görə ta qədimlərdə insanlar həmin gün su kənarında, bulaq başında, çay qırağında su çağıran, onun gözəlliyini, qüdrətini, müqəddəsliyini tərənnüm edən nəğmələr oxuyardılar.

İlk çərşənbə ərəfəsində hamı ev-eşiyini sahmana salar, evlərin solğun divarları rənglənər, torpaqdan daha yaxşı qidalansınlar deyə, bağ-bağçalarda ağacların, gül kollarının dibi bellənər, artıq budaqları və zoğları kəsib onları cavanlaşdırarlar. Su çərşənbəsi axşamı süfrəyə mütləq bir qabda su qoyulmalıdır və hamı həmin sudan içməlidir. Şirniyyat, quru meyvələr düzülməlidir. Həmin axşam adətən, mərci plov bişirilməlidir. Çünki Su çərşənbəsində süfrənin bəzəyi lobyalı xörəklər sayılır. Su çərşənbəsində stolun üstündəki suyun aşması xeyrə yozulur. Əgər süfrənizdə su aşıb, tökülərsə həmin ilin sizin üçün bol bərəkət gətirəcəyi gözlənilir.

Bu gün insanlar bir-biri ilə mehriban davranmalı, arzulamalıdırlar ki, növbəti çərşənbələri də şad, xürrəm keçirsinlər. Su çərşənbəsində yaşlıları da unutmazlar. Onlar üçün qovurğadan qovut çəkər, üstünə bəkməz və ya bal tökərlər. Xalqımızın təmtəraqlı şəkildə qeyd etdiyi və yandırdığı ilk tonqal da Su çərşənbəsində yandırılır. Su çərşənbəsində ilk tonqal yandırılması isə buzların açılması, qışın artıq arxada qalmasının göstəricisidir. Çünki kiçik çillə artıq öz yerini boz aya verir və havalar atalarımız demişkən "ağara - bozara" düzəlməyə başlayır.

Su çərşənbəsi günü hamı həyətində tonqal qalamaqla bayram əhval-ruhiyyəsinin yaxınlaşdığı nəzərə çatdırır. Bu çərşənbədə su üstündə müxtəlif mərasimlər keçirilir, qədim türklərdə su tanrıları sayılan Aban və Yadanın şərəfinə nəğmələr oxunur.

Qədim türklərin inancına görə, Tanrı insanı məhz çərşənbə axşamı yaradıb. Əvvəlcə su götürülüb, su ilə torpaq külək tərəfindən qarışdırılıb, insan şəklinə salınıb, Günəşin altında qurudulub, dördüncü çərşənbədə - ilaxır çərşənbəsində isə ona nəfəs verilib. Beləliklə, dünyaya insan gəlib. Hesablamalara görə, bütün bu hadisələr çox müqəddəs bir vaxta, gecə ilə gündüzün bərabərləşdiyi günə təsadüf edib. Bundan sonra isə insan üçün yeni həyat, yeni il başlanıb. Çərşənbələrdə, eləcə də Novruz bayramında həyata keçirilən müxtəlif adətlər də başlanğıcını məhz insanın yaranışı ilə bağlı qədim ayinlərdən götürüb.

Su çərşənbəsi ilə əlaqədar çoxlu sayda inanclar, fallar, türkəçarələr, bayatılar, əfsanələr və rəvayətlər var. Bəzən Su çərşənbəsi zamanı qadınlar, qızlar gedib lal axan su dərələrindən su gətirirlər. İki iynənin arxasına pambıq bağlayıb, suya buraxırlar. Əgər iynələr bir tərəfə getsə, sevgililərin qovuşacağı kimi, əgər ayrı dayansalar, deməli, ümid yoxdur kimi yozulur. Bəzi hallarda isə iynə suda batır. Bu isə lal vəziyyət adlandırılır.

Qeyd edək ki, Su çərşənbəsi günü lal axan suyun üzərindən keçmək uğursuzluq nişanı kimi vurğulanır. Həmin gün insanların bir-birinə su atması və yaxud su çiləməsi uğura işarədi.

Elimizin gözəli, süfrəmizin bəzəyi, dörd çərşənbənin əzəli olan Su çərşənbəniz mübarək!

Musavat.com