Ukraynada vəziyyət nəzarətdən çıxıb. Heç kim hökumətin atdığı addımlarla razılaşmır. Müxalifət də öz etibarını Maydanda itirib. Lakin əsas diqqət ediləsi məqam Rusiyadır. Nədənsə Rusiya susub. Bununla bağlı tanınmış Rusiya politoloqu Qriqoru Trofimçuka müraciət etdik. Ona hazırda ən çox cavab axtarılan üç sualı verdik.

- Rusiya həqiqətənmi Ukraynanı itirdi?

- Zbiqnev Bjezinskinin ən böyük arzusu reallaşdı. 21 fevral 2014-cü ildə Yanukoviçlə "kaputilyasiya aktı"nın imzalanmasından sonra Rusiya Ukraynanı itirdi. Amma hələ bu, son deyil. Lukinin Kiyevə səfərindən (bir vədələr Çernomırdinin Yuqoslaviyaya səfəri kimi) sonra Rusiyanın bu şansının qalıb-qalmayacağı aydınlaşacaq.

Qərar məmurların istəyincə yox, siyasi olmalıdır. Qərar - postsovet məkanının böyük bir hissəsini müharibə, dağıntılar və xaosdan qorumağa imkan verməlidir. Tam inamla deyə bilərəm ki, qərarlar prinsipcə var. Sadəcə olaraq, onlar idarəedici orqanlarda əyləşən məmurlar, iqtisadçılar, hüquqşünasların başında yoxdur.

Ona görə də hazırkı məqamda Bjezinski əsas simadır. Rusiyanın hələ ki, öz "Bjezinskisi" hərəkətə keçməyib.

Qeyri-müharibə xarakterli qərara gəlincə isə, yalnız bir şeyi məsləhət görə bilərəm. Ukraynanın qərbində yaşayan milyonlarla normal insana diqqət edin. Bu insanları "kəsilib atılmış bir parça" hesab edib, heç kim onlarla işləmir. Bu isə ən böyük səhvdir. Avropa İttifaqında isə bu çoxmilyonlu ac kütləni heç kim yemləmir. Ona görə də əsl siyasətçi hazırda Ukrayna məsələsini "diplomatik", formal və boş yolla həll etməkdənsə, sosial rifaha yer ayırardı. Bu isə çoxları üçün gözlənilməz gediş olardı.

- Rusiya bundan sonra Qərbə qarşı adekvat addım ata bilərmi?

- Düzünü desəm, yox. Bu addımı biz gözləyə bilmərik. Biz bunu Yuqoslaviyada, İraqda, Liviyada və digər yerlərdə gözləyirdik. Amma heç yerdə müşahidə edə bilmədik. Çox təəssüf ki, burada da görməyəcəyik. Problem ondadır ki, müasir Rusiya qərb sivilizasiyasının bir parçasıdır. Əgər kimsə unudubsa, deyə bilərəm. Moskva liberaldır. Artıq köhnə sovet Moskvası deyil və bunları da artıq qarışdırmaq lazım deyil. Bununla da Qərb Putini diktator, ruslar isə demokrat (bu rusların başa düşdükləri "demokrat" anlayışıdır) hesab edirlər. Kaş bu tərsinə olardı.

Ukrayna ABŞ və NATO-nun Rusiyanı yoxlamaq üçün sonuncu testidir. Onlar bu testdə sonuncu dəfə öyrənməyə çalışırlar ki, Rusiya özünü nə dərəcədə müdafiə etməyə hazırdır. Ukrayna testi bir daha göstərdi ki, Rusiya yenə də Ukraynadakı siyasi böhranı Qərb ssenarisinə görə həll etməyə hazırdır. Əsas odur ki, onun özünə toxunmasınlar. Rusiya SSRİ-nin bir zaman özünü müdafiə etmək üçün yaratdığı bütün müdafiə baryerlərinin hamısını əldən verdi. İndi isə hər şey o məqama çatıb ki, bundan belə o özünü müdafiə etməkdən ötrü döyüşəcək. Artıq öz təhlükəsizliyini siyasi, qeyri-hərbi yolla təmin etmək alınmayacaq. Qərb qəsdən Rusiyanı bu istiqamətə, xüsusilə də Ukraynaya doğru itələyir. Əgər Rusiya, sadəcə, sözlərdə belə Ukraynaya öz qoşunlarını yeritməyini bəyan etsəydi, bu, Vaşinqton üçün hədiyyə olardı.

- Yəni Ukrayna parçalanacaq…

- Ukrayna bu məqamda ərazisinin parçalanmasına çox yaxındır. Problem orasındadır ki, rəsmilər siyasətçi düşüncəsinə malik deyillər. Məsələn, Xarkovu az qala ölkənin şərqinin paytaxtı elan edən yerli rəsmilər nə etdiklərini anlamırlar. Qısası, bu dəqiqə Ukraynanın bütövlüyünü qorumaq olar, amma rəsmilərin rəhbərliyi altında yox.

Burada başqa bir şeyi də söyləmək olar. Ukrayna hamının bildiyi iki klassik hissəyə "Qərb" və "Şərq"ə bölünməyəcək. Ən azından 5 hissə nəzərdə tutulub. Hər kəs Krım və Donbas haqqında danışır. Amma nədənsə heç kim bir başa Ukraynanın ürəyində yerləşən "Respublika Podkarpatskoy Rus"u yadına salmır və heç xatırlamaq da istəmir.

Mənə görə, Krım da çox təhlükəli yerdir. Hər şeydən öncə Rusiya və özü üçün təhlükəlidir. Krım rəsmiləri unudurlar ki, Krım Cənubi Osetiya deyil. Hətta vətəndaşların əllərində rus pasportları olsa belə, burada vəziyyət tamam ayrı cür olacaq.

Hələ ki, Ukrayna bütövdür. Ukraynanı xilas etmək olar, amma görünür, bunun haqqında hələ heç kim fikirləşmir. İlk növbədə isə bura Ukrayna hakimiyyətini aid etmək olar. Rusiyaya gələndə isə onun üçün ən sərfəli variant bütöv, stabil, güclü Ukraynadır. Yerdə qalan bütün hallarda Rusiya, sadəcə, öz cənub-şərqində böyük bir xaosla qarşı-qarşıya qalacaq. Xeyli rus "eskperti" uzun zaman ukraynalıların ləhcəsi və dilinə gülüblər. İndi cəsədlərinizi götürün və imzalayın. İsti "piy" isə bir azdan reallıqda olmayan bütün Rusiya-Ukrayna sərhədi boyunca axacaq.