Herman Melvil Bartlebi adını daşıyan sindrom hər hansı bir səbəblə yazmağı buraxan, ya da susmağı seçən yazarları qruplaşdırmaq üçün istifadə olunan termindir.

Ədəbiyyat tarixində bir çox yazar yazmağı buraxıb, ya da sismağı seçib.

45 il və həmişəlik

"Axar.az" bildirir ki, bu yazarların başında Selincer gəlir. 4 əsərin müəllifi olan yazar birdən-birə səssizliyə çəkildi və düz 45 il kimsəylə görünmədi. Onu görmək üçün hətta ABŞ-a gedən oxucuları yazarı görmədikdə məyus olurdular. Amma hamı ümid edirdi ki, yazar hamıdan uzaqlaşsa da, hardasa yenə də yazır.

Otuz yaşında yazmağa buraxdı

Artur Rembo "Sərxoş gəmi" şeirini on altı yaşındaykən yazdı. On doqquz yaşına çatanda onu artıq şöhrət maraqlandırmırdı. İyirmi doqquz yaşındaykən çıxan ikinci kitabından sonra ölənə qədər yazmağı buraxdı. Özünü macəralar və səyahətlərə sərf etdi.

Əmim öldü, yazmıram…

Xuan Rulfo Güney Amerika ədəbiyyatının ən gözəl əsərlərindən olan "Pedro Paramo" romanını yazdıqdan sonra otuz il heç nə yazmadı. O illər sonra yazmağı buraxdığının səbəbini belə izah etdi. "Yazmıram, çünki mənə hekayələr danışan əmim Kelerino öldü".

Quşçuluqla məşğul olmağı seçdi

Ferer Levin Barselonada keçən gəncliyində yazdığı üsyankar şeirlərlə diqqət çəkir. Amma o şöhrətinin zirvəsində hər şeyi buraxıb kəndə yerləşdi. O yaşadığı kənddə quşçuluqla məşğul olmağa başladı və bundan sonra bir şeir belə yazmadı.

Ölümsüz olduğunu zənn etdi…

Gi de Mopassanın yazar olmasını istəyən anası onu Floberə əmanət etdi. Amma Gi 30 yaşına qədər heç nə yazmadı. Yalnız bu yaşdan sonra yazdığı hekayələrlə böyük yazar olacağını sübut etdi. O, böyük bir yazar olaraq ölümsüz olduğundan əmin olmaq istəyirdi. Hətta bunu sınamaq üçün o iki dəfə özünü güllələməyə cəhd edib. Amma hər dəfə də güllələr ondan yan keçdi. Amma yazar xəncərlə də ölümsüz olduğunu sübut etmək istəyəndə bacara bilmdi. Xəncərlə yaralanıb qanlar içində qaldıqdan sonra yazmağı buraxdı.

Xanımı öldükdən sonra yazmağa son verdi

Xuan Ramon Ximenes 1956-cı ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdü. Amma mükafatı aldığı günlərdə Ximenes xanımı, sevgilisi, katibəsi, qısaca hər şeyi olan Zenobianın xərcəng olduğunu öyrəndi. Onun xidmətçisinin anlatdığına görə, o xanımının ölümündən sonra Nobel mükafatını yerə ataraq hiddətlə tapdalayıb. O gündən sonra Ximenes bir cümlə belə yazmadı. Arxasınca Bartlebi aforizmi sayıla biləcək bu cümləni qoyub getdi. "Mənim ən böyük etdiyim etdiklərimdən peşmançılıq duymaqdır".

Gec qalmış Bartlebi

Tolstoy geç qalmış Bartlebi idi. Həyatının son günlərində yaşadığı Yasnaya Polyananı tərk edib bir daha oraya dönməmək və yazmamaq üzərə oranı tərk etdi. Əslində o, qatar stansiyasına yol alarkən Bartlebi camaatına qoşuldu.

Bəs görəsən Azərbaycanda necə, yazmağı buraxan, ya da nə zamansa yazmayacağını düşünən yazarlar varmı? Bu sualla bir necə yazara müraciət etdik və bəlli oldu ki…

Əlvida ədəbiyyat

Şair Salam Sarvana görə yazmağı buraxmaq barədə ancaq hissiyyata qapılmaq olar: "Amma ədəbiyyata mənsubluğu öz üzərimdən atmaq üçün çox cəhdlər eləmişəm".

Məni iyrəndirmişdi

Kənan Hacı bildirdi ki, bu haqda hər zaman düşünüb: "Hətta 7-8 il bundan öncə ədəbi mühitdəki arzuolunmaz vəziyyət məni iyrəndirmişdi. O zaman "Əlvida ədəbiyyat" adlı bir yazı da yazmışdım. Bəzən də hədsiz yoruluram, axtardığımı ədəbiyyatda tapa bilməyəndə yazmaqdan uzaqlaşmaq istəyirəm. Lap bu yaxınlarda düşündüm ki, yazmağa birdəfəlik son vermək lazımdır, amma bacarmadım. Deyim ki, indi yazmaq böyük fədakarlıq tələb edir".

Məcbur olub bir neçə il ara vermişəm

Elnaz Eyvazlı da ədəbiyyatdan bir necə il uzaq qalmaq məcburiyyətində qaldığını bildirdi: "Könüllü şəkildə yox, istəməmişəm. Məcbur olub bir neçə il ara vermişəm. Şəxsi məsələlərlə bağlı məcburən bir müddət istəmədən yazmağı dayandırmışam. Sonra yazmağa şərait yaranıb davam etmişəm".

Üç il yazmamaq böyük bir faciədir

Seyran Səxavətsə heç vaxt yazmaqdan vaz keçməyi düşünməyib: "Yox mən heç vaxt yazmaqdan vaz keçməmişəm, uşaq yaşlarımdan da yaradıcılıqla məşğulam. Amma 1972-75-ci illər arası, düz üç il mən heç nə yazmadım və susdum. Üç il yazmamaq böyük bir faciədir. Sonra mənə sual verdilər ki, niyə yazmırsan? Mən də dərinə getmədim, deyə bilmədim ki, yaza bilmirəm, istədiyim kimi alınmır və ürəyimcə olmur. Qısası, belə cavab verdim ki, həmişə yazmağımla ədəbiyyata xidmət edirdimsə, indi susmağımla xidmət edirəm. 1976-cı ildən başladım yazmağa və ömrümün axırına kimi də yazacağam".