Bu gün görkəmli maarifçi, pedaqoq, ədəbiyyatşünas Firidun bəy Köçərlinin doğum günüdür.

Axar.az xatırladır ki, Firidun bəy Köçərli (Köçərlinski) 1863-cü il yanvarın 26-da Şuşada dünyaya gəlib. 1876-cı ildə Şuşadakı rus məktəbinə daxil olan Köçərli 1879-1885-ci illərdə Aleksey Çernyayevski Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasında təhsil alıb. 1885-ci ildə qısa müddət Erivan gimnaziyasında dərs deyən Firudun bəy Köçərli 1910-cu ildə Qori seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müvəqqəti təlimatçısı təyin olunub və 1918-1920-ci illərdə onun təşəbbüsü ilə həmin seminariyanın əsasında açılmış Qazax müəllimlər seminariyasının müdiri vəzifəsində işləyib.

"Vətən dili" dərsliyinin I hissəsinin yenidən işlənilməsində Firidun bəy Köçərlinin xidmətləri böyükdür. O, 300-dən artıq dərsliyə düzəliş edib, nəzəri materialı, hekayələri artırıb, metodika və stilistikasını dəyişdirərək zənginləşdirib. Onun "Darı və buğda" əsəri "Vətən dili"nə salınıb.

Qori seminariyasının məzunu Firidun bəy Köçərli 1885-ci ildə İrəvana gəlib, 1886-cı ildə isə İrəvanda teatr tamaşası təşkil edib. Həmin tamaşa - M.F.Axundovun "Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli Şah" komediyasının tamaşası İrəvan əhalisinin həyatında böyük mədəni hadisəyə çevrilib. Lakin F.Köçərli 1895-ci ildə İrəvanı tərk edib.

Bir çox maarifçimizin, ziyalımızın ölümündə olduğu kimi, Firidun bəyin də qətlində erməni izi idi. Publisist Şəmistan Nəzirli Firudin bəyin ölümü ilə bağlı bu faktları qələmə alıb:

"...Qəfil vurulan qılınc zərbəsindən Firidun bəy səntirlədi. Sol gözündən və sifətindən fışqıran isti qan yaxası boyu axdı. Qılınc zərbəsi alt çənəsindən alnına qədər çapmışdı. Onu itələdilər. Kor adamlar kimi sağ əlini irəli uzadıb, iki-üç addım atdı. Bilmədi haraya, hansı səmtə yerisin. Arxadan vurulan tüfəng qundağı az qaldı onu ağzıüstə sərsin.

- Qurtarın, elə burda qurtarın, sonra sürüyüb apararsınız, - deyən Liberman irəli yeriyib tüfəngin lüləsini Firidun bəyin sol qoltuğunun altına dirədi. Tətik çəkilən kimi o, ağzı üstə düşdü... Liberman üzünü nəzarətçiyə tutdu:

- Teleqramı cırıb atın, biz heç bir teleqram-zad almamışıq - deyib uzaqlaşdı.

Liberman kabinetinə qayıdıb yanından heç vaxt ayrılmayan, milliyyətcə erməni olan, kimə və nəyə, hansı ideala qulluq elədiyi bəlli olmayan Sarkis Danilyanın diktəsilə Firidun bəy haqqında saxta hökm yazdı:

"4 iyun 1920-ci il, Gəncə:

- Mən, iyirminci diviziyanın xüsusi şöbəsinin hərbi müstəntiqi bu gün Firidun bəy Köçərlinskinin əksinqilabçı kimi ittihamnaməsi üzrə işinə baxaraq və Qazax İnqilab Komitəsinin ona verdiyi xasiyyətnaməni nəzərə alaraq bildirirəm ki, müttəhim Köçərlinski özünün hakimiyyətindən və böyük səlahiyyətindən istifadə edərək zəhmətkeş xalqa zorakılıq göstərmişdir. Köçərlinski Qazaxda "Müsavat" partiyasının sədri olarkən millətçilik ehtiraslarını qızışdırmışdır. Nəticədə qonşu millətlər arasında toqquşmalar baş vermişdir. Onun verdiyi izahat heç də inandırıcı deyildir... Müttəhim Köçərlinskinin şahidlərin dindirilməsi haqqında ərizəsini nəticəsiz qoymaq (rədd etmək) lazımdır. Onun gələcəkdə azadlıqda qalması Qazax qəzasında əksinqilabi hərəkatın baş verməsinə, fəhlə və kəndlilərin günahsız olaraq qanlarının tökülməsinə səbəb ola bilər".

Böyük maarifçi Firidun bəy Köçərli 1920-ci ildə, 58 yaşında güllələnib.