Son günlərin şaxtası Xətai rayonunda bir Kərbəla müsibəti yaşatdı. Sakinlər susuzluqdan əziyyət çəkdi. Rayonun Əhmədli və Günəşli yaylalarında isə qış özünün sifətini daha sərt göstərdi. Yollar buz bağladı, qazın verilməsində az da olsa fasilə yarandı, bəzi yaşayış massivlərində elektrik enerjisi olmadı. Nəqliyyatın işləməsi isə, bu sahəyə aidiyyəti olan məmurların digərlərinin yanında "şeşəşələnə" bilməsinə şərait yaratdı. Belə bir zamanda "Axar.az"ın qəfil qonağı olaraq şair Narıngülün qapısını döydüm.


Səndən nə əcəb?


Qapını şairin həyat yoldaşı Mirzə açdı. Salamlaşdıq: "Səndən nə əcəb, bu vaxtı",- təəccüblə soruşdu. Evə dəvət etdi. Zatən mən artıq Mirzənin böyründən sivişib evin dəhlizinə girmişdim.


Vaxtsız qonaq


Ailə şam yeməyini təzəcə bitirib, çay süfrəsinin arxasındaydı. Mətbəxdə və qonaq otağında televizorlar işləyirdi. Hər ikisində eyni verilişə baxılırdı... Narıngülün İqtisadiyyat Universitetinin tələbəsi olan qızı Aynur:

- Faiq əmi bizə "qəfil qonaq" kimi gəlib deyəsən, Fərqanə xaladan (Fərqanə Mehdi-F.B) da yazmışdı,- deyir.

Qonaq otağına keçirik. Narıngül iki daşın arasında vaxt tapıb özünə düzən verir. Bir qədər ordan-burdan söhbət edib mətbəxə keçirəm. Özümü sərbəst aparıram. Ailə ilə qonşuluq və dostluq münasibətim var axı. Amma bu o demək deyil ki, mən özümün qonaq statusumdan sui-istifadə edəm. Üstəgəl də çağırılmamış, qəfil qonaq olasan... Mətbəxdə səliqə-sahman var.

- Qaynanan səni o qədər də istəmir, amma hazır yeməyimiz var,– Narıngül qonağının qeydinə qalır.– İşdən birbaşa gəlmisən?..


Çay süfrəsinin arxasındayıq:

-"Qobustan"da vəziyyət necədi?- işlədiyi jurnalı nəzərdə tuturam.

- Yaxşılıqdır. Əli Əmirlidən müsahibə götürmüşəm, indi elə onu hazırlayırdım.

Beləcə, söhbətə körpü salırıq. Mirzə ilə ilk tanışlıqlarını soruşuram:


- Sən Oğuzdan, Mirzə Cəlilabaddan. Ulduzlarınızın barışmasında nə rol oynadı? Mirzə səni ilk dəfə harda gördü, necə oldu səni bəyəndi? – qıcıqlandırmaq istəyirəm.


- Nə bilim, kim nə bilirdi ki… Mirzə "Ulduz" zavodunda mühəndis idi biz tanış olanda. Mənim tələbə yoldaşım vardı, rəfiqə idik. O, Mirzənin dostu ilə sevgili idi. Görüşürdülər. Sonra da nişanlandılar. Bir dəfə görüşə gedəndə məni də özüylə apardı. Bax onda o da dostu Mirzə ilə gəlmişdi görüşə. Beləcə, tanış olduq.


Sən evdə tapılırsan ki…


- Yalan demirsən ki? Bəlkə rəfiqən deyib ki, adaqlımın yaxşı bir dostu var, gəl, səni tanış eləyim, sən də razılıq veribsən, sözləşmisiz…

- Yox, Allah haqqı, elə söhbət-zad olmayıb. Sadəcə, təsadüfən alındı. Və bağlandıq bir-birimizə. Sonra ara-sıra görüşdük, bir-birimizi tanıdıq. Qəribəsi o oldu ki, rəfiqəm bunun dostu ilə ailə həyatı qurmadı, amma bizim iki uşağımız var. Oğlumuz Nihat Neft Akademiyasını bitirib indi hərbi xidmətdədir. Qızımız isə İqtisadiyyat Universitetinin 3-cü kurs tələbəsidir.

- Narıngül, sənin çay dəmləməyin heç nə. Çayın belə tamlı olmasında yəqin ki, Aynurun əməyi var.

- Yox, vallah, özüm dəmləmişəm. Aynur ev işlərində mənə kömək edir, düzdü.

- Sən evdə tapılırsan ki... AYB-də tədbir, iş –güc... Özünü az təriflə. Mirzənin saqqızını necə oğurladın?

- Mirzə mənim xəyalımdakı adam idi. Gələcək həyat yoldaşımı necə təsəvvür etmişəmsə, bu o idi.


Şeir yazmağımı yoldaşımdan gizlətmişdim


Söz-sözü çəkir. Mirzənin onun şeir yazmasına münasibəti ilə maraqlanıram.

- Mirzə ilə ailə qurana qədər bilmirdi ki, şeir yazıram. Aramızda kitabdan, şeirdən söhbətlərimiz çox olurdu. Amma şairliyimi bilmirdi. Deməmişdim ona. Amma hər görüşə gələndə qoltuğumda qəzetləri görürdü. Bir də ailə qurduqdan sonra mənim qəzet almağıma təəccüblənmişdi.

Bu arada Mirzə söhbətə qoşulur:

- Doğrudur, şeir yazmağını bilmirdim. Amma bilsəydim, guya nə olacaqdı? Desəydim yazma, yazmayacaqdı? Heç deməzdim də axı… Yazı elə şeydi ki, əgər səndə bu istedad varsa, ona qadağa qoymaq olmaz. Siyasətlə maraqlanırdı. Mitinqlərə gedirdi. Onda bütün tələbələr aktiv idi. Xalq Azadlıq Hərəkatının mitinqləri idi də, getməmək olmazdı.

- Narıngül xanım, beləcə mitinqlə, qəzetlə "Ulduz" zavodunun gənc mühəndisinin ulduzuna çevrilə bildin.

- Yox, vallah, o özü mənim xəyyalarımdakı ağ atlım idi, gəlib çıxmışdı. Bütün parametrləri xəyalımdakı oğlanla bir idi. Amma sonra ayrıldıq...

- Niyə? Sənin qrup yoldaşların, heyranların vardı, Mirzənin yolunu kəsdilər ki, bizim qızın dalıyca niyə gəlirsən? O da getdi?

- Yox e, sən də bir kino çıxartma burada. Nə heyran, nə qrup yoldaşı… Mirzə mənə dedi ki, elçi gəlməyəcək səndən ötəri. Qoşul mənə, qaçaq. Mən də belə ailə qurmağı istəmirdim. Oxumağa gələndə anama söz vermişdim ki, qoşulub qaçmaq, icazəsiz ailə həyatı qurmaq olmayacaq. Bu belə istədi, mən də dedim ki, bizimki alınmayacaq. Anama söz vermişdim. O da demişdi ki, belə bir iş tutsan, məni unut. Qəbrimin də üstünə gəlməzsən. Ayrıldıq və düz 3 ay görüşmədik.

- Yox, Narıngül, səninki sevgi deyilmiş. İlk nəvədən sonra nənənin nəvədən ötəri ürəyi atlanacaqdı və bağışlayacadı səni…


Qayınatam "blatnoy" kişi idi


- Yox, sən nə deyirsən? Mirzəni çox istəyirdim. Amma edə bilməzdim elə…

Mirzə aydınlıq gətirir:

- Biz böyük ailəydik. 11 uşaq, ata-ana. Atam kitabxana müdiri işləyirdi, 90 manat maaş alırdı. Üstəgəl, bütün uşaqlar ali təhsil alırdı. Mənə qədər və məndən sonrakılar da oxuyurdular. Atam təssərrüfatla bu boyda ailəni yola verirdi. Bu yandan da qardaşıma təzə toy etmişdilər. Evdəkiləri artıq xərcə salmaq istəmirdim. Elə bunları da... Hər şeyi özüm edəcəyəm, deyirdim. Razılaşmadı.

Narıngül:

- O üç ayı çox ağır keçirtdim. Dərsə, dərsdən evə, mitinqlərə gedirdim ki, başımı qarışdırım. Həmişə də yanımda onu xəyal edirdim. Amma mənim qayınatam bunu bilən kimi qərar qəbul edib ki, elçi gedəcəm. Rayondan oğlanlarına baş çəkməyə gəlibmiş. Mirzənin qardaşından soruşub ki, bəs niyə bu, son vaxtlar belədir, heç kəsə yovuşmur, fikirli gəzir. Qardaşı da deyib ki, Vartaşendən (indiki Oğuz. – F.B.) qız istəyir.

Mirzə gülümsəyir:

- Atam dedi ki, mütləq elçi gedəcək. Yolun uzaqlığı, get-gəl. Amma yadıma düşdü ki, kişi bir qapıya bir dəfə gedir. Almamış geri qayıdan deyildi. Tədbirli, hazırlıqlı, oxumuş ağsaqqal idi.

Narıngül ötən günlərinin ağuşundadır:

- Bir də gördüm, telefon zəng çaldı. Dəstəyi qaldırdım. Buydu. Salamsız-zadsız soruşdu ki, sizin kəndin adı nədir? Dedim. Kişi – rəhmətlik qayınatam "blatnoy" kişi idi. Sözübütöv və zəhmli. Elə həmin günün səhəri Oğuza yola düşmüşdü.


Bizi ailə kimi tanımırdılar


- Toyumuz oldu. Əvvəlcə Mirzənin qardaşının evində qaldıq. Sonradan özümüzün evimiz-eşiyimiz düzəldi. Əvvəllər bizi heç ailə kimi də tanımırdılar. Harada olsaq, harada yaşasaq da qonşular bizi bacı-qardaş biliblər. Bəziləri isə sevgili kimi tanıyıb bizi. Birinin ağlına gəlmirmiş ki, biz ər-arvadıq. Çox mehriban olmuşuq, indiyə kimi mübahisəmiz, dava-dalaşımız olmayıb.


Uşağı oxlovla döyüb

- Yəni, çayı gec verəndə, yeməyi gec gətirəndə, köynək ütüsüz olanda durub başını sığallayıb, deyib, çox sağ ol, get şeir yaz, bunlar olmasa da olar?

- Axı elə şey olmayıb ki, onun qanı qaralsın. Dediklərinin hamısını vaxtlı-vaxtında edirdim. İşdən yorğun gəldiyi vaxtlar olurdu. O yatırdı, mən köynəyini yuyub qurudurdum, ütüləyirdim.

Mirzə yenə də söhbətə qoşulur:

- Bir dəfə mübahisəmiz olub. İşdən gəldim, gördüm Aynur yoxdur ortalıqda. Soruşdum qız hanı? Dedi evdə. Baxdım ki, uşaq çarpayının altında büzüşüb qalıb. Əsəbiləşdim yaman. Bax, onda mübahisəmiz düşüb. Sən demə, avtobusda uşaq buna cavab qaytarıb. Bu da evə gələn kimi oxlovu götürüb uşağı tənbeh edib.


Qaynanam deyir ki, oğlumu əlimdən aldın


- Mirzə sakit təbiətli adamdır. Baxtın gətirib də, incitməyib heç səni…

- Əvvəllər - təzə tanış olanda dedim ki, bundan yekəxana, özündənrazı adam yoxdu. Doğrusu, elə adamlara heç hörmətim olmayıb. Sonradan hər görüşüb kinoya, nə bilim gəzməyə gedəndə görürdüm yox, bunda açılmayan, oxunmayan alt səhifələr var. Cəlilabada da, Oğuza da tez-tez gedirik. Bütün Novruz bayramlarını Cəlilabadda keçirmişik. O tərəf buna çox həssasdı. İl boyu get, elə ki, bircə axır çərşənbədə, bayramda olma, deyəcəklər - gəlmədi. Oğuza getməyimizi eşidəndə qayınanam deyərdi ki, oğlumu əlimizdən aldın, apardın.

- Qaynana-gəlin söhbəti əzəli və əbədi mövzudu. Nə oldu, oğlunu yaxandan yuxarı keçirəndə yaxşı arvad idi, gileylənəndə pis oldu?

- Yox, Allah eləməsin. Mənim qaynanam demokratik qadındı. Gəlinlərinin heç birini incitməyib. Hər kəsi yola verib, bilmədiklərini öyrədib, ev-eşik, oğul-uşaq sahibi edib.


Öz kisəsindən yeyən qonaq


Komüterin qoyulduğu stolda kitablar var. Baxıram. Borxesin hekayələri, Xalid Hüseyninin "Çərpələng uçuran"ı, Zəka Vilayətoğlunun "Şah ölüm"ü və Cavid Zeynallının "Leyla"sıdı.

- "Zero" kitab evindən almışam. 2-3 gün olar. Oxuyacam deyə, əlimin altında saxlamışam.

- Qışnan, şaxtaynan aran necədir?

- Suyumuz neçə gündü gəlmir. Yenə Mirzə sağ olsun. İşlədiyi zavoddan maşınında su gətirir. Mən də onun xoşladığı yeməkləri bişirib, qulluğunda dururam.

- Nəyi xoşlayır? - Mirzə üçün fərqi yoxdur, daşdan yumşaq nə versən yeyəcək. Hələ yemək üstə bir söhbəti, verdiyi təklif olmayıb. Özüm isə dovğanın ölüsüyəm. Tez-tez bişirirəm.

Mirzə zarafatla:

- Mənim üçün yeməyin fərqi var, niyə yoxdu ki? Dolmanı və plovun bütün növləri ürəyimcədi...

Beləcə, söhbətmizin sonu yemək-içməklə, mətbəxlə yekunlaşır. Evin sahibəsi yenidən süfrə açmaq istəyir, razılaşmıram. Vaxtsız, özü də qəfil gələn qonaq öz kisəsindən yeyər deyib, xudahafizləşirəm.