25-ci "xata"nın sakinlərindən biri də 23 yaşlı Şəhriyar idi. İsmayıllıda doğulmuşdu. İslam Universitetinin məzunu idi. Amma namaz qılmırdı. Səbəbini soruşmuşdum, demişdi ki, bu boyda haqsızlığa Allah-taala göz yumduğuna görə, mən də acığa düşüb ona belə etiraz edirəm. Kamerada namaz qılan toyuq-cücə oğruları, narkotik maddə satan və istifadə edənlər, qadınların boynundan qızıl zəncirləri qapıb qaçanlar Şəhriyarın bu sözündən "hirslənir", ağız-ağıza verib onu qınayır, Allahın səbrinin böyük olduğunu və bir gün ona gəstərəcəyini deyirdilər.

Allah niyə onu görmür?

Şəhriyar isə aramla, yaşına uyğun olmayan təmkinlə:

- Gördüm o səbri, məni şərləyib tutan o "osobist" indi polkovnik-leytenantdı. Qorxaq küçüyün biri idi. Amma nakişilik etməkdə ona tay yoxdu. Allah niyə onu görmür? Bundan artıq mənə nə göstərəcək?

- Göstərəcək,- deyirdilər.

Şəhriyar isə asi olmaqda davam edirdi:

- İnana bilmirəm. Qardaşlar, siz də inanmayın. Bax, sən Zaur, nə etmisən? Bir-iki dəfə qadının, qızın boynundan zəncirini, qulağından sırğasını qoparmısan və burdasan. Haqq da edib tutublar səni. Səndən də böyük cinayət edənlər var, amma Allah onlara tərəf heç gözucu da baxmır. Niyə, bilirsən?

Zaur hər dəfə bir cavab verirdi və o qatı cinayətkarın, dövlət malını mənimsəyənin və ilaxırın niyə tutulmadıqlarını özünə məxsus tərzdə əsaslandırıdı. Və beləcə, günlər bir-birini əvəz edirdi…

Kimdir o "osobist"?

Yaxşı, bəs Şəhriyar niyə Bayıl türməsinin 25-ci kamerasında artıq il yarımdır ki, istintaq altında oturub? Bəs kimdir iki il müddətinə kapitan rütbəsindən polkovnik-leytenant rütbəsinə qədər yüksələn "osobist"? Və Şəhriyarın ehtimalına görə, bu iki il müdətində o neçə nəfəri bədbəxt edib?

Yaddaşımın və artıq saralmış vərəqlərdə can çürüdən qeydlərimin bələdçiliyi ilə o günlərə nəzər salıram. Şəhriyarın soyadını unutmuşam. İndi o, sözsüz ki, azadlıqdadır, əgər özünün dediyi kimi, içəridə əlindən bir qələt çıxmayıbsa.

"Azadlığa çıxandan sonra fərli-başlı iş tapa bilməsəm, mollalıq edəcəm",- deyirdi Şəhriyar. Mənim içimdə belə bir qənaət və inam var ki, atasının profilaktoriyasında işləmirsə, əzik maşınları düzəldib rəngləmirsə, yəqin ki, indi qulaqları vay-şivən səslərinə köklənib.

Üç erməni vurmuşam

Mətləbdən uzaq düşməyək. Şəhriyarın mənə danışdıqlarından sizlərə də bir qədər söhbət açım.

"Universiteti bitirib hərbi xidmətə çağrıldım. Ağdərə tərəfdə düşmənlə təmas xəttində olmuşam. Ara-sıra atəşkəs pozulurdu. Açığı, itkisiz olmasını arzulayaraq atəşkəsin pozulmasını səbirsizliklə gözləyirdik ki, erməniyə gücümüzü göstərək. Televizorda, radioda ordumuzun yenilməzliyi haqda danışıqlar bizdə belə təəssürat yaratmışdı ki, həmin yenilməzlər hardadırsa, başqa hərbi birləşmədəkilərdir. Biz deyilik. Və bu atəşkəsin pozulmasında biz də özümüzü göstərmək istəyirdik. Atəşkəs baş tutanda həmişə diqqət kəsilmişəm, hara gəldi güllə boşaltmamışam. Şübhələndiyim, hərəkətdə olan qaraltıya atəş açmışam. Axı onlar da çox vaxt başlarını səngərdən çıxartmadan bizim postları atəşə tuturdular. Mən əminəm ki, ən azından üç erməni vurmuşam. Çünkü mənim atəşimdən sonra o tərəfdə təşviş, hay-haray olurdu. Bir qədər sonra qəzəblənib yenidən bizi atəşə tuturdular və "düşmən yenidən cavab atəşi ilə susdurulurdu". Düşmənin itki verməsi xəbərini isə hər kəs özünün gülləsinin "məhsulu" kimi qəbul edirdi. Artıq xidmətin çoxu arxada qalmışdı. Ali təhsilli olduğum üçün mənimlə eyni çağırışdan olan dostlardan evə tez getməyim ürəyimcə deyildi. 3 aydan sonra buraxılacaqdım, budur, artıq 3 ilə yaxındır ki, evdən çıxanam.

"Bəs necə oldu, səni Vətənə xəyanətdə, düşmənlə əlbir olmaqda ittiham etdilər?" - sualıma dilini çıxardıb, barmağı ilə ucuna döyəcləyib, sonra demişdi: "Bunun zibilinə düşmüşəm, bunu zəhrimara qalsın".

Sonra da özünün hekayətini danışmışdı

"Cavan çağırışçılar vardı. Biz köhnələrə qibtə ilə baxırdılar. Hər dəfə postdan gələndən sonra ətrafımıza toplaşır, biz də yalandan düşmənin təmas xəttini keçib, onları təpiyin altına salıb döyməyimizi, erməni qızları ilə kef çəkməyimizi danışırdıq. İnanırsan ki, bizim ağla gəlməyən nağıllarımıza inananlar daha çox olurdu? Ancaq onlara dəfələrlə tapşırırdıq ki, bunları heç kimə deməyin. Xəbərçilik yaxşı şey deyil. Nə bilək, içərilərində ali təhsilli birisi varmış və hansısa böyük partiyanın üzvü imiş, karyerasını da elə buradan qurmağa planlaşdırıbmış. Mənim guya erməni ilə aprel ayında tutluqda tut yeməyimi gəlib "osobist"ə danışmışdı. İnanırsan, müəllim, aprel ayı, Ağdərə, tut ağacı. Hələ ağaclar təzəcə tumurcuq vururdu həmin ərəfədə. Nə isə, getdik fələyin qəminə..."

500 dollara azadlıq

Şəhriyarın danışdıqlarından belə məlum oldu ki, həmin xəbərçi əsgərin sözlərinə görə üç nəfər əsgəri gecə ilə aparıblar xüsusi şöbəyə. Sorğu–sual eləyiblər:

"Hər üçümüz boynumuza aldıq ki, uşaqlara belə söhbət etmişik. Bu bir zarafat idi. Lakin inanmadılar. Hərbi müstəntiq məndən 5000 dollar pul istədi. Kasıb adamıq, tapıb verə bilmədik. Razı da deyildim pul verməyə. Hər axşam məni döyürdülər. Axırda 500 dollara düşdülər. Yenə də "yoxumuzdur" dedim. Və beləcə atdılar içəri.

Şəhriyar doğurdan da haqsızlıqla qarşılaşıb

Tədqiqat aparılıb, mütəxəsislər danışdırılıb, ifadələr alınıb. Bütün ifadələrdə həmin ərazilərin minalanmış olduğu göstərilib. Hərbi hissənin komandiri, taqım komandiri əsgərlərini qoruya bilməyib. Onları da günahlandırıblar ki, siz özünüzün günahlarınızı ört-basdır etmək üçün onları qoruyursuz. Aprel ayında tut ağacının məhsul vermədiyini və onların tut yemək üçün ora düşməsinin də mümkünsüz olduğu deyilib. Hətta AMEA-nın Biologiya inistitutunun mütəxəssisləri də rəy veriblər ki, bu ərəfədə ağaclar ancaq yarpaqlayır, məhsul vermir. Lakin bir əsgərin çuğulluğu üç nəfərin həbsi ilə nəticələnir. Şəhriyar deyir ki, mən hələ belə acgöz insan görməmişdim. Məndən, daha doğrusu, valideynlərimdən pul tələb edəndə atam "profilaktoriya"sını satmaq istədi ki, pulu müstəntiqə versin. Qoymadım, dedim, elə etsən, özümü asacam. Müstəntiq açıq dedi ki, səni bağırda-bağırda tutacam.

3 camışa başa gələn azadlıq

O, danışırdı, mən isə fikirləşirdim ki, belə Xüsusi şöbə əməkdaşı, müstəntiqi olan ordu heç vaxt qalib gələ bilməz. Mütləq təmizlənmə işləri aparılmalıdır.

Şəhriyar deyirdi ki, atam indi işimə baxılan Hərbi tribunalın hakimlərinin biri ilə görüşüb, kömək istəyib. Həqiqətin bizim tərəfimizdə olduğunu deyən həmin yaxşı adam, atama deyib ki, "sənin oğlun mütləq tutulmalıdır. Əgər ona bəraət verilsə, gör neçə nəfər hüquq-mühafizə işçisi məsuliyyətə cəlb olunar? Demək, belə məlum olar ki, bu adamların heç biri işinin öhdəsindən gələ bilmir. İndi həmin "osobist", müstəntiq, onların rəisləri hamısı çəkici bir mıxa döyür ki, sənin oğlun günahkar bilinsin və həbs olunsun".

Şəhriyar hər məhkəməyə getdikdə gəlişini səbirsizliklə gözləyirdim. Görəsən nə olacaq? Komandirlərinin onun tərəfində olmasını, elə bir hadisənin baş verməsinin mümkünsüz olduğunu desə də, məhkəmə Şəhriyarı günahkar bilib, 13 il müddətinə azadlıqdan məhrum etdi. O ki qaldı onunla birlikdə həbs olunan iki nəfər əsgərə, onların valideynləri işi yerindəcə "boğubmuş". Sən demə, onlar erməni tərəfə keçmirmiş, sadəcə, Şəhriyardan şübhələnirmişlər və onunla ona görə dostluq edirmişlər ki, onun əməllərini ifşa edə bilsinlər.

Məhkəmədə o uşaqlardan biri, Lerikdən olan əsgər ifadə verib ki, bizi "osobist" öyrətdi ki, belə ifadə verək, deyilən ittihamlar yanlışdır. Onu da qeyd edib ki, atam 3 camış satıb pulunu "osobist"ə veribmiş…