Təbii ki, elmi kəşflər üçün dərin bilik, qabiliyyət,
bacarıq və inadlı əmək lazımdır. Və bir də şans. Bizdə buna "bəxt"
də deyirlər.
Axar.az təsadüf nəticəsində edilən kəşflərin bir neçəsi ilə
oxucularını tanış edir.
Penisilin

Bakteriya infeksiyaları ilə mübarizədə geniş istifdə olunan
penisilin qrupundan olan antibiotiklərin kəşfi məşhur elmi əfsanəyə
çevrilib. Özü də bulaşıq qabların sayəsində...
Şotlandiya bioloqu Aleksandr Flemminq 1928-ci ilin avqustunda
tədqiqat işlərindən yorularaq məzuniyyətə yollanır. Qayıdanda isə
görür ki, laboratoriyada qoyub getdiyi stafilokok kulturalarının
(kultura - laboratoriya üsulu ilə yetişdirilən bitkilər,
bakteriyalar və s. – red.) üzərində göbələklər əmələ gəlib və
bakteriyaları məhv edib. Bu kəşf təbabətdə antibiotiklər əsrinin
başlanğıcını qoyub (yeri gəlmişkən, bu "qızıl əsr", deyəsən, sona
yetməkdədir).
Mikrodalğalı soba

Mikrodalğalı soba varlığına görə mühəndisin cibindəki şokolada
borcludur. O zamanlar Raytheon şirkətində işləyən Amerika mühəndisi
Persi Spenser maqnetorun (elektron axınının maqnit sahə ilə
qarşılıqlı təsiri hesabına mikro dalqaları generasiya etdirən
qurğu) yanından keçərkən görür ki, şokolad əriyir. Bir neçə
eksperimentdən sonra 1945-ci ildə Spenser adını mikro dalğalı
sobanın yaradıcısı kimi əbədiləşdirdi.
Yapışqan bağlar (qaytanlar)

Piyada gəzmək də bəzən proqresin hərəkətverici qüvvəsi ola
bilir. İsveçrə alimi mühəndis Corc de Mestral gəzintilərində
birində fikir verir ki, ayıpəncəsi çiçəyi şalvarının ətəyinə və
çəkmələrinin yun hissələrinə yapışır. Velkro qaytan-bağları ideyası
belə yaranır.
Koka-kola

Con Pemberton baş ağrısına qarşı dərman düzəltmək istəyirdi.
Onun reseptinə kokanın (yarpaqlarından kokain çıxarılan tropik ağac
– red.) təzə yarpaqları və tropik ağac kolanın qozalarından
(tərkibində kofein və teobromin (kakao və çayın tərkibində olan
alkoloid) olan bitki) ibarət idi. Pembertonun köməkçisi təsadüfən
preparatı qazlı su ilə qarışdırır və dünyada ilk "Koka-Kola"nı
alır. Sonralar Pemberton içkinin istehsal hüququnu "The Coca-Cola
Company" şirkətinə satır. Şirkət uzun illər bu sirli reseptlə
milyonlar qazanır. Pemberton isə kəşfindən iki il sonra baş
ağrısına qarşı hazırladığı dərmanın qurduğu maliyyə imperiyasını
görmədən vəfat edir.