1993-cü il: bir tərəfdə erməni separatizminin doğurduğu dəhşətli müharibə, digər tərəfdə iç savaşları: Surət Hüseynov, Ələkrəm Hümbətov…

Tariximizə “Ələkrəm Hümbətov qiyamı” kimi qara ləkə olaraq düşən olayları həmin vaxt Lənkəran rayonunun polis rəisi olmuş polkovnik Əlövsət Əliyev 31 ildən sonra ilk dəfə qələmə alır. Əlövsət Əliyevin təqdim etdiyi faktlar həm də ona görə çox mühüm və əhəmiyyətlidir ki, polis rəisi və hərbi komendant kimi o, prosesin içində olub, hakimiyyətdə, daxili işlər və xüsusi xidmət orqanlarında gedən prosesləri bilib, eyni zamanda, Ələkrəm Hümbətovun fəaliyyət dairəsi haqda əməliyyat məlumatlarına malik olub.

Ələkrəm Hümbətova hakimiyyət daxilindən kimlər dəstək verirdi? Bu qiyamın səbəbi və hədəfi nə idi?

Axar.az sabiq polis rəisi, polkovnik Əlövsət Əliyevin sensasion məqamları əks etdirən yazısının dərcinə başlayır:

I Hissə

Rəhim Qazıyev 1993-cü ilin fevral ayının əvvəllərində müdafiə naziri vəzifəsindən istefa verdikdən sonra (Fərman 20 fevralda verilmişdi) Ələkrəm Hümbətov da Müdafiə Nazirliyində idarə rəisi və nazir müavini vəzifəsindən istefa verdi və ya çıxarıldı. O, istefasından bir neçə gün sonra Lənkərana qayıtdı. Həmin vaxt orduda islahatlar aparılır və könüllü batalyonlar ləğv edilir, könüllülərin əksəriyyəti silahı təhvil vermədən yaşayış yerlərinə qayıdırdılar. Ə.Hümbətovun dəstək verdiyi və orduya cəlb etdiyi könüllülərin də əksəriyyəti silahlarını təhvil vermədən ordudan qayıdırdı və tədricən onun ətrafına toplanmağa başladılar.

Bu barədə məlumat alandan sonra əməliyyat üzrə müavinim Fəxrəddin Əzimova Hümbətovun ətrafında baş verənlərlə bağlı əməliyyat məlumatları əsasında Arayış hazırlaması üçün tapşırıq verdim. Eyni tapşırığı ondan xəbərsiz xidmət üzrə müavin Fəxrəddin Salayevə də verdim. Təxminən 10 gün ərzində hər ikisi yazılı Arayış təqdim etdilər.

Arayışlarda narahatlığın olduğu açıq-aydın görünürdü. Həmin arayışlar əsasında ümumi sənəd hazırladım, mart ayının 20 və ya 21-də Ələkrəm Hümbətovla şəxsən görüşdüm. Müdafiə Nazirliyində tutduğu vəzifədən istefa verdiyinə təəssüfləndiyimi bildirdim və bunun nazirlik üçün itki olduğunu dedim. Onun haqqında xeyli məlumat toplamışdım. Rüşvət və korrupsiya kimi hallardan nəqliyyat sahəsində işlədiyi zamandan uzaq olmuşdu, bu isə ona hörmət qazandırmışdı. Xeyli söhbətdən sonra ətrafında qanunsuz silahlıların toplanmasının yolverilməz olduğunu və bunun səbəblərini soruşdum. O isə öz növbəsində bu silahlıların vaxtilə orduya cəlb etdiyi və dəstək verdiyi gənclər olduğunu, onların orduya bərpasına kömək etməyə çalışdığını bildirdi.

Söhbətindən hiss etdim ki, Rəhim Qazıyevlə hansısa sövdələşməsi var. Bunu sınamaq qərarına gəldim və qəsdən Rəhim Qazıyevin ünvanına “qeyri-peşəkar”, “naşı” sözlərini işlətdim. Onun bu qiymətləndirməyə reaksiyasını öyrənmək istəyirdim.

Ələkrəm Hümbətov Rəhim Qazıyevi qızğın şəkildə müdafiə etdi və gözləmədiyim halda onun ən qısa zamanda daha yüksək post tutacağına əminliyini bildirdi. Hiss etdim ki, Ələkrəm də yüksək vəzifə tutmaq arzusundadır və burda nəsə danışılmış ssenari var. Ələkrəm Hümbətov söhbətimiz əsnasında Rəhim Qazıyevlə yanaşı Surət Hüseynovu da müdafiə edirdi və onun haqlı olduğunu deyirdi.

Hazırladığım Arayışa Ə.Hümbətovla olan söhbəti də əlavə edəndən sonra bir nüsxəsini DTX-nin rayon şöbəsinin rəisi Hüseynağa Əliyevə verdim və xahiş etdim ki, öz rəhbərliyinə çatdırsın. Özüm də vəziyyəti DİN-in rəhbərliyi ilə müzakirə etmək üçün Bakıya yollandım.

Ə.Hümbətovun Lənkəranda qalmasının ciddi narahatçılıq yaratdığını rəhbərliyə bildirdim. Amma təəssüf ki, ürəkaçan cavab ala bilmədim. Belə olan halda bəzi dostlarla məsləhətləşdim. Sonda Dövlət katibi Əli Kərimliyə zəng etməyə qərar verdim.

Aprel ayının sonlarında Əli Kərimliyə zəng etdim. Dövlət katibi ölkədə vəziyyətin ağır olduğunu, Lənkəranda qarışıqlıq olarsa, ölkənin idarəolunmaz hala düşəcəyini və ehtiyatlı olmağımı məsləhət gördü. Həm də Lənkəranda qarşıdurma hazırlandığı haqda məlumatlı olduğunu dedi. Mən Əli bəyin diqqətinə Ə.Hümbətovun Lənkəranda ictimai təhlükəsizlik üçün ciddi təhdid olduğunu çatdırdım. Xahiş etdim ki, onu ixtisasına uyğun olaraq mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarında yüksək vəzifəyə təyin etmək üçün Bakıya dəvət etsinlər. Təklifə Əli bəy etiraz etmədi. Hətta nəqliyyat nazirinin müavini vəzifəsinin ona uyğun olmasını da müzakirə etdik. Xahiş etdim ki, onun birbaşa, tapmasalar, mənim vasitəmlə Bakıya çağırılmasını təmin etsinlər. Razılaşdıq.

Ancaq may ayının sonuna qədər Əli Kərimlidən heç bir xəbər gəlmədi. Ələkrəm may ayı ərzində demək olar ki, evdən çıxmadı və ya çox passiv həyat keçirdi. O, Bakıdan dəvət gözləyirdi.

Mayın 28-də Araz Əlizadə onun evinə gəldi. Bu, onun Ələkrəm Hümbətovun yanına 3-cü gəlişi idi (Biz Ələkrəm Hümbətovun ətrafında müşahidə aparırdıq). 29 may tarixində isə Hümbətov bir qrup şəxsiyyətini müəyyən edə bilmədiyimiz hərbiçi ilə görüşdü.

Onun yanına gələnlərin sayı hər gün artmaqda davam edirdi. Həmin günlərdə onun ətrafında olan qanunsuz silahlı şəxslərin saxlanılması və silahların götürülməsinə hazırlıq görürdük. Lakin Bakıdan bir daha təlimat verildi ki, hərbçilərlə silahlı toqquşmaya yol vermək olmaz.

Şübhəsiz ki, bu məlumat Ə.Hümbətova da çatdırılmışdı.

Nəhayət, Ə.Hümbətov hərəkətə keçdi - 7 iyunda şəhərin mərkəzi meydanında aksiya keçirmək, daha sonra İcra Hakimiyyətini zəbt etmək üçün silahınmış tərəfdarları ilə birlikdə meydana daxil olmaq istədi. Lakin Lənkəran polisinin ciddi müqaviməti ilə rastlaşdı. Belə olan halda müxtəlif nəqliyyat vasitələrindən istifadə etməklə Haftonu meşəsinə qaçdı. O, meşəyə qaçanda aeroport yolunda növbədə olan iki nəfər polis əməkdaşını da girov kimi götürmüşdü…

Yada salın ki, artıq Surət Hüseynov qiyama başlamışdı. Bu hərəkəti ilə Ə.Hümbətov S.Hüseynova dəstək verməklə ölkədə idarəolunmaz vəziyyət yaratmağa çalışırdı.

Ardı var