Müasir dövrdə bəlkə də cəmiyyətimizin qlobal bir probleminə çevrilən məsələlərdən biri də insanların kitaba, kitab oxumağa marağının az olmasıdır.

Bu günümüzə nəzər yetirsək, görərik ki, böyük toplum kitabdan artıq get–gedə uzaqlaşır. Kitab oxumaq nədir, kitabı əllərinə almaqdan belə çəkinirlər. İnsanların kitabdan uzaq düşməsinin səbəbi kitablardamı, yoxsa özümüzdəmi axtaraq? Bəlkə də problemi ilk öncə özümüzdə axtarsaq, daha düzgün olar...

Bu suala cavab tapmaq üçün

Ta qədim zamanlardan bir sıra filosoflar, alimlər, elm adamları oxumağın, öyrənməyin faydalı cəhətlərini həmişə vurğulayıblar. Onların davamçıları da bu ənənəni müasirlərinə təlqin ediblər. Hər bir ağıl sahibinə bu dörd şey vacibdir: elmi eşitmək, onu öyrənmək, yaymaq və ona əməl etmək. Bəs belə olan təqdirdə, müasir dövrümüzdə bizlər niyə kitab oxumaqdan, elmli olmaqdan bu qədər uzaq düşmüşük.

"Hər bir insanın cəmiyyətdə dəyəri onun oxuduğu kitablarla ölçülür",- fikirindən belə nəticəyə gəlmək olar ki, heç şübhəsiz cəmiyyət əxlaqının əsasında kitab dayanır. Bugün ki, günümüzə diqqət yetirsək çox az faiz insanın günün iyirmi dörd saatının beş dəqiqəsini kitaba sərf etdiyini görərik. Təsadüfi deyil ki, müasir dövrü sovetlərlə müqayisə edənlər üstünlüyü keçmişdə görür. Biz də bunu səbəblərini, məsələnin kökündə duran əsas problemləri araşdırmağa çalışdıq. Məsələnin kökündə duran əsas problemləri araşdırmaq üçün Elmlər Akademiyası qarşısında olan "Hüseyin Cavid" parkına yollandıq.

Əhali arasında apardığımız sorğu maraqlı faktları ortaya qoydu. Daha çox gənclərlə söhbətləşdik. Söhbət zamanı oxuyanlarda tapıldı, oxumayanlarda.

İnsanlar bədii ədəbiyyat oxuyurmu,daha çox hansı ədəbiyyata maraq göstərir, hal–hazırda hansı əsəri oxuyur, niyə oxumur və yaxud da niyə oxumaq istəmirlər, bunu doğuran səbəblər nədir, bu kimi problemləri necə aradan götürə bilərik, gəncləri yenidən necə kitaba qaytara bilərik, kitablar buna əsas səbəb ola bilərmi, müasir dövrdə yazılan əsərlər bizi razı salırmı, kitabxanalar bunun əsasında dayanan problem ola bilərmi kimi suallarla sorğuya başladıq.

Leyla Əsədzadə ( tələbə). Arada vaxtım olanda oxuyuram, daha çox isə Azərbaycan ədəbiyyatı oxuyuram. Hal-hazırda oxuduğum əsər Elçinin "Mahmud və Məryəm"əsəridir.

İnsanların oxumağa marağının az olmasına əsas səbəb kimi ilk növbədə interneti görürəm. İnsanların lazimi və ya lazımsız şəkildə interneti öz həyatlarına daxil etməsi, ondan asılı hala gəlmələridir. Başqa səbəb olaraq da kitaba gələnə qədər baş qatacaq , məşğul olacaq çox şeylər var. Yəqin ki, bu səbəbdən də oxucu qıtlığı var. Vaxt vardı internet, mobil telefon və digər vasitələr yox idi və ona görə də müraciət obyekti kitablar idi. Kecmişə müraciət etmiş olsaq, görərik ki, texnika müasir dövrdəki kimi deyildi və gündəlik işlə məşğul olan və ya olmayan insanlar fikir dağıdacaq, maariflənəcək yeganə vasitə kimi kitabı görürdülər. Fərqi yoxdu istər elmi, istərsə də bədii ədəbiyyat. O zaman orta məktəbi bitirəndə ən az olsa belə kitab oxumayan olmazdı. İndi isə məktəbdə uşaqlar məcburi şəkildə oxuyur. İndi bəlkə də oxumamağın nəticəsidir ki, gənclər özlərini tapa bilmirlər. Nə qədər ailə tərbiyəsi olmuş olsa belə kitabdan aşılanan tərbiyə də var, necə ki, hansısa bir qəhrəmanın timsalında.

Mənim fikrimcə insanları kitaba yenidən qaytarmaq üçün təhsil ocaqlarında - məktəbdə, universitetlərdə sadəcə müəyyən qruplar formalaşdırmaq, hansısa mövzunu əks etdirən kitablar təqdim olunmalı və oxunduqdan sonra müzakirəsi təşkil olunmalıdır. Bəlkə bu minvalla nəsə etmək olar. Və yaxud da necə ki, bir il ekologiya ili olur, eləcə də kitab oxumaq yönümlü il elan etmək olar. Bu yolda da aidiyyatı orqanlar lazimi addımlar atar deyə düşünurəm.

Əlbəttə, bu məsələdə kitablar da az rol oynamır deyə bilmərik. Əvvəl yazılan bəzi əsərlər var ki, hansı ki, bir çoxuna dair kinolar, seriallar çəkilir və baxırsan ki, bu mövzular bu gün ki, günümüzdə də hökmrandı. Yəni, o dövr gənclər üçün sadəcə kitablarda oxuduğu və bu əsnada təssəvür etdikləri artıq real yaşamımızda da var. Mən belə düşünürəm ki, nə qədər yazırsan yaz artıq real günümüzdə olan bir şey kimdəsə nəsə maraq oyatmaz. Əslində müəyyən baxımdan maraq oyadan yazarlar da vardır. Ətrafdakı insanlar onları bəsit yazar olaraq görürlər. Amma deyərdim ki, onun yazmış olduğu əsəri yüksək tirajla satılır və oxunur və oxucu həmin yazıçının növbəti əsərini səbirsizliklə gözləyir.

Kitabxanalarla bağlı onu deyə bilərəm ki, olub istədiyim hər hansı bir əsəri kitabxanadan tapa bilməmişəm, internet vasitəsi ilə oxumuşam. Bəzi əsərlər də olub ki, oxumaq istəmişəm, lakin, həmin əsərlər isə öz dilimizə tərcümə olunmayıb.

Pərvin Əhmədova (tələbə). Fərqi yoxdu istənilən ədəbiyyata maraq göstərirəm, hal hazırda oxuduğum əsər Orxan Kamalın "Yad qız "əsəridir.

Kitaba bu qədər marağın azalması, düzünü desəm, insanların boş-boş şeylərə vaxt ayırması, ən çox da sosial şəbəkələrdən düzgün istifadə etməməsi kimi nüansları qeyd edə bilərəm. Mənə belə gəlir ki, real əlaqə saxlasaq, sağlam həyat yaşasaq hər şey normal olar.

Kitaba necə həvəs yarada bilərik? Onu deyim ki,gərək maraq insanın özündə olsun. Və yaxud da televiziya, internet vasitəsi ilə maraqlı məlumatlar da vermək olar. Məncə bu gündən artıq başlasaq oxumağa artıq bu bizdə vərdiş halına çevrilər.

Aysel Kərimova (evdar qadın). Günümün çox hissəsini uşaqlarıma ayırıram,vaxtım olmur. Amma ümumiyyətlə çox az hallarda oxuyuram.

Oxumağa meylin az olmasına səbəb olan əsas amil burda internetdi. Çünki, indi başımızı qaldırıb kimə baxırıqsa telefonsuz görmürük.

Ünsiyyə Həsənova (tələbə). Əvvəllər oxuyurdum, indi universitet dərslərimi oxuyuram, vaxtım olmur. Axırıncı oxuduğum əsər Cek Londonun "Martin İden" əsəri olub.

İnternet, sosial şəbəkələr insan həyatını necə zəbt edibsə, kitab oxumaq qalsın bir yana, kitab sözü artıq unudulub. Kitab oxumaq problemin aradan götümək üçün isə, məncə, tez-tez televiziyalarda hansısa bir kitabın təqdimatının keçirilməsi ilə bağlı verilişlər verilsə daha yaxşı olar. Bəlkə, bu minvalla insanları kitaba qaytarmaq olar.

Nərminə Cəlilova (tələbə). Vaxtım olanda oxuyuram. Amma indi başım dərslərimə qarışıb. Axırıncı oxuduğum əsər isə G. Edikeyin "Səhnədə qətl əsəri"dir.

Düzdür, internet əsas səbəblərdən biridir. Lakin uşaqların intellekt səviyyəsi də aşağıdır. Şagirdlər ancaq qiymət xətrinə oxuyurlar. Fikirləşirlər ki, onsuzda hazırlığa gedib və bunları yenidən oxuyacayıq. Amma bu məsələnin kökündə başqa nələrinsə dayandığını da görə bilərik. Bu məsələdə ailənin də rolu böyükdür.Valideyn gərək özü bədii əsər oxuya ki, kitaba hörmət ola ki, uşaq da kitab oxuya. Ona görə də gəncləri oxumağa uşaqlıqdan alışdırmaq lazımdır. İndi çox nadir hallarda evlərə gedəndə kitablara rast gəlmək olar. İndiki evlərdə ancaq interyer əşyası var. Deyərdim ki, kitablar da az rol oynamır. İndi bir sıra əsərlər oxumuşam xoşuma gəlməyib. Əlimə almışam oxumağa məndə həvəs yaranmayıb. Əsər məni cəlb etməyib. Mənim fikrimcə, oxunacaq olan hər hansı bir əsər elə ilk cümləsindən insanı cəlb etməlidir.

Kitab oxumağa qayıtmaq problemli bir məsələdi. Bu bir, iki nəfərin işi deyil, bunun üçün qlobal işlər görülməlidi, təhsil sistemində inqilab yaranmalıdı, uşaqlarda oxumağa maraq olmalıdı, həvəs olmalıdı ki, intelektləri artsın.

Kitab mağazalara necə müraciət etmisiz sualına cavabda isə əksər insanlar maliyyəni əsas gətirərək kitabların həddindən artıq bahalı olmasından şikayətlərdə bulundular. Deyə bilərik ki, bu problem də əsas problem kimi gündəmə gəlməlidir.

Söylənmiş fikirlərə istinadən belə nəticəyə gəldik ki, böyük toplum bunun səbəbini texnikanın sürətlə inkişafında-kompyuter , telefon və. s texnoloji avadanlıqların sürətlə həyatımızda ön planı tutmasında görür. Belə olan halda da kitab oxumaq arxa plana keçir.

Bir həqiqəti də qeyd etmək lazımdır ki, hər kəs bilir ki, kitab oxumağın faydalı cəhətləri daha çoxdur. Amma, nədənsə biz bunu şüurlu şəkildə dərk etsək də lazımsız vərdişlərimizdən əl çəkmək istəmirik, onları daha çox sevirik, kitabdan daha üstün bilirik.Vaxtımızı televizorda lazımsız verilişlərə, seriallara baxmağa sərf edirik. Lakin insanların dərk etmək qabiliyyəti daha güclü olsun ki, gələcəyini görə bilsin və onu daha yaxşı təməl üzərində qursun.