Şumer sivilizasiyası dünya ictimaiyyətinə hələ də qaranlıq qalan və ən çox maraq doğuran mövzulardan biridir. Dünya alimləri illərdir şumerlərin dünyanın yaranması və inkişafı ilə bağlı fikirləri haqda müzakirələr aparır.

Axar.az Avrasiya Universitetinin rektoru, professor Nazim Hüseynlinin "E06000.002 - Şumerlər kainatın formalaşması haqqında" əsərinin təqdimatına başlayır.

Göydə tanrıların döyüşü

Şumerlər kainatı göy-atmosfer-yer üçlüyünün sintetik vəhdətində götürürdülər. Onlar "Dünyanın və insanların yaranışı" və digər miflərində dünyanın yaranışını belə təsəvvür etmişlər. Dünyanın yaranışına qədər insanların, heyvanların, bitkilərin olmaması, ucu-bucağı görünməyən okeanı - Nammu ananı dünyanın başlanğıcı kimi təsvir etmişlər. Nammu ana öz növbəsində Göy və Yeri həyata gətirmişdir. Şumerlər müvafiq olaraq onları An və Ki kimi adlandırmışlar. An və Kinin nikahından Enlil (atmosfer, külək, hava) meydana gəlmiş və onlar bir-birindən əbədi ayrılmışdır. Bununla yanaşı, An və Kinin birgə həyatından Anunnakilər (An+Ki=Kainat) meydana gəlmiş, Göy və Yerin əlaqəsi qurulmuşdur. An və Kinin bir-birindən ayrıldığı anı Kainatın formalaşmasının başlanğıcı kimi qəbul etmişlər. (Редер Д.Г. Мифы и легенды древнего двуречья. М.: Мысль, 1965. 119 с.)

Deməli, onların kosmoqoniyasında başlanğıc və sona inam var idi, başlanğıc və son arasındakı zamanı göy saqilərinin sürəti ilə müəyyənləşdirirdilər. Şumerlər Kainatın yaranışını "göydə tanrıların döyüşü" ilə əlaqələndirmişdirlər. Yer kürəsi Günəş sistemində təzə orbitlər sisteminə daxil olarkən onun özünə məxsus ili, ayı, günü və gecəsi olmuşdur (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Göyün yerdən ayrıldığı an

Şumerlərin Günəş sistemi (Heliosentrik sistemi) Günəş, Ay və on planetdən ibarət olmuşdur. Onlar bunu Nibiru adlandırmışlar. Nibiru şumer dilində "Kəsişən göy" deməkdir (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006). Şumerlərin "Enki və dünya nizamı" mifində göstərilir ki, şumerlərin elm tanrısı Enki "göyün yerdən ayrıldığı" anı qış zamanının başlanğıcı kimi qəbul etmişdir. Bir sıra gil lövhələrdə qeyd olunduğu kimi, zamanın başlanğıcı bu ana qədər mövcud olmayan hadisələrin sadalanması yolu ilə təsvir olunurdu. Hər şeydən əvvəl tanrılardan heç biri yox idi, heç nə adlandırılmamış, talelər müəyyənləşdirilməmişdi, Göy Yerdən ayrıldığı andan hər şey başlanğıcını götürmüşdü (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Şumerlərin min il əvvəlki tapıntısı

Şumerlərin "dünyanın yaranışı" haqqında mifində Günəş sisteminin (heliosentrik sistemin) təsviri verilib. İlk dəfə Günəş (Utu) və onun peyki Merkuri (Kişar) arasında əvvəlcə qədim Nibiru (Nammu) planeti ilə, sonra isə 3 cüt planetlə birləşmişdir: Günəş və Nibiru arasında Venera (Enanna) və Mars (Nergal), Nibiru arxasında Yupiter (Enlil) və Saturn (Ninlil), Günəşdən daha uzaqda Uran (An) və Neptun (Enki) təşəkkül tapmışdır. Axırıncı iki planet müvafiq olaraq 1781-ci və 1846-ci ildə yeni dövr astronomlar tərəfindən kəşf edilmişdir. Ancaq şumerlər bir neçə min il bundan əvvəl onların ilk təsvirini tanrılar sistemində vermişdirlər. Bu sistemdə tanrılar həm bir-birini cəlb, həm də rədd etmişlər. Sonralar əksliklərin vəhdəti və mübarizəsi kimi elmə daxil edilmiş fəlsəfi qanunun mahiyyətini ilk dəfə onlar açmışlar. Məsələn, Enlil və Ninlil nisbəti Yupiter və Saturn, Enlil və Enki - Yupiter və Neptun, həmçinin dağıtmaq və qurmaq münasibəti kimi təsvir olunmuşdur. Bu o deməkdir ki, əksliklər bir-birini rədd etdikləri qədər də bir-birini tələb edir. Əgər bu olmasaydı, şumerlərin Günəş sistemi haqqında danışmaq mümkün olmazdı. Çünki hər bir sistem, o cümlədən, Günəş sistemi onu təşkil edən ünsürlərin qarşılıqlı əlaqə və təsirindən ibarətdir. Qeyri-stabil sistemin mərkəzində dayanan Nammudan 11 peyk yaranmışdır.

Şumerlərin gündəlik həyatında və elmində on və on iki rəqəmi (Günəş sisteminin on iki tərkib hissəsi) mühüm rol oynamışdır. O da təsadüfi deyildir ki, onların riyaziyyatının əsasında on və altmışlıq say sistemi durmuşdur. Onlar təqvim gününü, Günəşin çıxmasından batmasına qədər olan müddəti on iki "qoşa saat"a bölmüşdürlər.( Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Dünyanın ilk zəkalıları

Altmış rəqəminə əsaslanan say sistemində üstünlük ondan ibarət olmuşdur ki, altmış rəqəmi on ikiyə qalıqsız bölünür. Bununla yanaşı, bu sistemdə vurma əməliyyatı belə aparılırdı: əvvəlcə altı ona vurulurdu: (6x10=60), sonra isə alınmış rəqəmi yenidən ona vururdular: (60x 10= 600). Bu gün həndəsə və astronomiyada üç yüz altmış rəqəmi dairənin daxilindəki bucaqların sayını göstərir: bundan sonra yenidən üç yüz altmış rəqəmini ona vurmaqla (360x10=3600) 3600 ədədini, yəni sar ("hökmdar, ağa") ədədini almış olurdular. Deməli, sar və yaxud üç min altı yüz Yer ili dövrü Nibirunun Günəş ətrafında dövr müddəti, Nibiru üçün isə bir ildir. Şumerlər hesab edirdilər ki, Nibiruda zəkalı mövcudlar Yer kürəsində mövcud olmuş homminitlərdən çox-çox min illər əvvəl yaşamışlar. Şumer dilində onlar anunnakilər - "göydən yerə gələnlər" adlanırdı.( Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006).

Şumerlərin qədim mətnlərində anunnakilərin Nibirudan Yerə gəlməsi Yer ili ilə yox, öz planetlərinin dövr müddəti ilə ölçülmüşdür. Deməli, sar tanrı zamanıdır. Şumerlər anunnakilərin (an(göy)+ki(yer)=kainat) Yerdə ilk məskunlaşmalarını "Hökmdar siyahılarında" təsvir etmişdirlər. Bu siyahıda anunnakilər Yer üzərinə üç min altı yüz Yer ili müddətində "Ümumdünya tufanı"na qədər gəlmişlər. Bu isə Nibiru planetinin Günəş sistemi ətrafında yüz iyirmi dəfə fırlanması deməkdir; (120x3600=432 000) (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Buğalar şirə hücum edir və...

Onlar astronomiya ilə yanaşı, astrologiya ilə də məşğul olmuş, Zodiak (planetlərin göydə hərəkət etdiyi dairə) konsepsiyasını bəşəriyyətin tarixi inkişafında ilk dəfə yaratmış və altı min il bundan əvvəl aşağıda adları qeyd olunan bürclərin öz dillərində təsvirini vermişdilər: Quanna ("Səma buğası") - Buzov (Buğa); Maş.tab.ba ("Ekizlər") - Ekizlər; Dub ("Kəlbətin, maşa") -Xərçəng; Ur.qula ("Şir") - Şir; Ab.sin ("Onun atası sinder") - Qız ;Zi.ba.anna ("Göy talisi") - Tərəzi; Qir.tab ("İri dırnaqlı") - Əqrəb; Pa.bil ("Müdafəci") -Oxatan; Suxur.maş ("Keçi-balıq, Barabulka (dəniz balığı)") - Oğlaq, dağ keçisi; Qu ("Su ağası") - Dolça; Sim.man ("balıqlar") - Balıqlar; Kumal ("Tarlada məskunlaşan") - Qoyun (Qoç) (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006).

Şumerlər Zodiakal dövrlər haqqında, onların adları və simvolları barəsində, həm də dövr prosesinin özü haqqında da biliyə malik olmuşlar. Nippurun tarixi bizim eradan – Buğa erasından əvvəl 3800-ci ildən başlayır. Villi Xartner Şumer piktoqrammalarında buğaların çoxsaylı təsvirlərini təhlil edərək, belə nəticəyə gəlmişdir ki, buğalar şirə hücum edir, onu buynuzlayır (b.e.ə. IV minilliyə aid təsvirlər ) və yaxud şir buğanı itələyir (b.e.ə III minillik). Bu cür təsvirlərin özləri zodiak vaxtını göstərir. Günəş Buğa bürcündə yerləşəndə gecə və gündüz bərabərləşir və həmin andan yaz mövsümü, həmçinin yeni il təqvimi başlayır. Günəş Şir bürcü ilə olduqda gündönümünün (göy ekvatorunun ən uzaq ekliptika nöqtəsindən keçmiş vaxt; bu hadisə ildə iki dəfə olur; yayda iyunun 22-də, qışda dekabrın 22-də) yay vaxtı başlayır. (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Marsla Yer kürəsi arasında əlaqə

Anunnakilərin tanrı vaxtı (Nibirunun 3600 Yer ilinə bərabər olan orbit ili) və yer ili (Yerin günəş ətrafında fırlanma dövrü) arasındakı əlaqə təsviri; göy zamanı (2160 il müddəti Zodiakın birindən digərinə keçid prosesini müəyyənləşdirir) tarixə qədərki zamanı müəyyənləşdirməyə xidmət edir. Annunakilərin astronavt, həmçinin kosmik gəmi şəkilində təsviri, Marsla Yer arasındakı əlaqə Balıq Erasına aiddir. Çünki bu təsvirdə Zodiak bürcü iki balıq arasındakı əlaqəni göstərmişdir. (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Bu əsasda onlar özlərinin təqvimini yaratmışlar. Bəşəriyyətin inkişafı prosesində zamanı ölçmək üçün təqvimin icad olunması mühüm kəşflərdən biridir. Bir qrup etnoslar Ay təqvimindən, başqa qrup isə Günəş təqvimindən istifadə etmişdir. Eyni zamanda, beş min il bundan əvvəl şumerlərin dini mərkəzi olan Nippurda da təqvim icad olunmuşdur. (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Şumerlərin qəribə təqvimi

Şumerlərin təqvimində Günəşin görünən hərəkəti şimaldan cənuba doğru bir-birinə əks qütblərin, yəni yay və qışın olduğunu göstərir. Onların təqvimində payız və yaz keçici mövsümlər kimi göstərilmişdir. Bu mövsümlər Günəşin Yer ekvatoru ilə kəsişdiyi vaxt, yəni günün davamı, gecənin davamı ilə eyni olmuşdur. Şumerlər yeni ili birinci ayın birinci günü hesab edirlər və bunu Nisannu adlandırmışlar. Onu da qeyd edək ki, Şumerlər gecə və gündüzün bərabərləşdiyi anı yeni ilin başlandığı gün kimi qəbul etmişlər. Müasir türk təqvimində "nisan" sözü aprel ayını işarə etməsi və 20-21aprel tarixinin yeni ilin başlanğıc günü kimi qeyd olunması təsadüfi xarakter daşımır.

Şumerlər Günəş ilini dörd hissəyə ayırmışdılar, bunun ikisi Günəşin vəziyyətinə və ikisi də günün bərabərliyinə əsaslanırdı. Şumerlər buna əsaslanaraq qədim Nippur şəhərində Ay-Günəş təqvimini icad etmişdilər. (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Müasir astronomlar və müasir dəqiq elm nümayəndələri bir çox şeydə şumerlərin ixtiralarına əsaslanırlar. Təqvimin tarixi-astronomiya və riyaziyyatın dahiyanə birləşdirilməsi tarixidir. Lokeranın fikrincə, birinci təqvim gecə və gündüzün bərabərləşməsi gününə düşür. (Ситчин Захария Армагедон откладывается. От начало времени до судного дня. М: Эксмо, 2006.)

Zaman – atdır, sən isə atlı qoruqçusan: küləyə doğru hünərlə çap. (Abu Abdallah Cəfər)

Zaman – sirləri açır, eyni zamanda aşkarları gizlədir.(Sofokl)

(Ardı var)