Vadimir Mayakovski və zərif sarıyağız gözəl Brik.
Qalqamaqallı sovet şairinin evli qadına qarşı inanılmaz ehtirası.
Nədən başlamış və necə bitmişdi?
Vladimir Mayakovskinin şeirləri sevgi çılğınlıqları ilə
dolub-daşır, dəlicəsinə fədakar bir məhəbbətin istisi onun
misralarının iliyinə işləyib. Şairin "Liliçka"sına həsr olunmuş
şeirlərini dünyanın hər yerində oxuyur, sevir və ibarə ilə
söyləyirlər. Metaforaların coşqunluğu, nizamsız, qeyri-adi
qafiyələr və səmimi emosiyalar oxucunun daxili aləmini təlatümə
gətirir. Pərəstiş etdiyin, məftun olduğun qarşısında istedadını baş
əyməyə məcbur etmək üçün Məhəbbət nə qədər güclü olmalıdır!
Üsyankar sovet şairini öz tərzi ilə bir araya sığmayan anlayışlarla
yaşamağa vadar edən Sevgi necə böyük bir qüvvəyə malik olub?!
Hər şey Mayakovskinin Lili Brikin bacısı Elza ilə kiçik bir
eşqbazlıq macərası ilə başlayır. Şair bir müddət Elza ilə mehriban
münasibətdə olmuşdu. Qızın valideynləri ilə də tanış olan Vladimir
onların evinə gedib-gəlirdi. Emosional təbiətli şair özünün
futurist (XX əsrin əvvəlində incəsənət və ədəbiyyatda: realizmi
inkar edən və köhnə incəsənət ənənə və üsullarını dağıtmalı olan
yeni bir üslub yaratmağa çalışan formalist cərəyan – tərc.)
çıxışları ilə çox vaxt onları dəhşətə gətirirdi. Mayakovskini Brik
ailəsi ilə də məhz bu gənc qız tanış etmişdi.
Tanışlıq 1915-ci ilin yayında baş tutmuşdu. Bu vaxt Lili
(əslində Mayakovskinin sevgilisinin adı məhz Lili idi, onu şair
Lilya çağırırdı) 24 yaşında idi. Gələcəkdə tamamailə təmin edilmiş
iş adamı olan Osip Maksimoviç Brik – Lilinin əri – gəncdəki şairlik
istedadını sezib onunla maraqlanır. Tanışlıq böyüyüb dostluğa keçir
və Vladimir Mayakovski tez bir zamanda Briklərin evində daimi
qonağa çevrilir. Onlar şairin yaradıcılığını sevirlər, o isə... O
isə Lilyanı sevir.
Lilya Yuryevna Brik məxsusi gözəlliyi ilə seçilən qadınlardan
deyildi. Hətta bəzi memuar müəllifləri onun "gözəl olmadığını"
xüsusi vurğulamağı sevirdilər. Əslində isə qadının xarici
görkəmində xoşagəlməz heç nə yox idi, sifətin azacıq enli aşağı
hissəsi, ancaq iri mavi gözlər və kənarları qəşəng çəkilmiş, "daima
boyalı" dodaqlar qeyri-adi təsir bağışlayır və nəzərləri cəlb
edirdi.
Brikin zərif, incə vücudu var idi, qaməti, əndamı yeniyetmə qızı
xatırladırdı. Ancaq bununla yanaşı, o, kişilərlə necə davranmağı
yaxşı bilirdi. Onun sözlərinə görə, "kişiyə təlqin etmək lazımdır
ki, o, çox yaraşıqlıdır, hətta dahiyanədir. Başqaları isə bunu
görmürlər. Daha sonra isə evdə ona qadağan olunanı etməyə icazə
vermək lazımdır. Misal üçün, siqaret çəkməyə, ürəyi istədiyi yerə
getməyə... Yerdə qalan şeyləri gözəl qayaqqabı və ipək gecə paltarı
həll edəcək. Lilya çox gözəl aktrisa idi, o, özünəməxsus lətafət və
məlahətinin cazibəsi sayəsində həmişə arzuladıqlarını əldə edə
bilirdi.
Mayakovski məhəbbət şeirlərini bir-birinin ardınca yazırdı, o,
məftun olmuşdu, heyranlığından ağlını itirmişdi. Osip Brik onun
"Облако в штанах" ("Şalvarlı bulud") poemasını nəşr etdirir. O.Brik
yeganə insan idi ki, bu poema haqqında öz fikrini bildirmiş və onu
çap etdirmək qərarına gəlmişdi. Poema bir göz qırpımındaca öz ithaf
ünvanını tapdı: "Lilya, Sənə". Sonralar da Mayakovski nə yazırdısa,
hamısı yalnız bir – yeganə qadına ithaf olunurdu.
Bu məhəbbət üçbucağının hər üç üzvü bir yerdə, lakin hərəsi öz
həyatını yaşayırdı. Lilya sağda-solda məhəbbət macəraları
yaşayırdı, o, kişiləiri idarə etməkdən həzz alırdı. Osipin həmişə
kənarda sevgilisi olurdu. Mayakovski isə unutmağa, Lili haqqında
düşünməmyə çalışaraq tez-tez Rusiyanı tərk edir, birgünlük
tanışlıqlarla başını qatır və yenidən geri dönürdü. Lilya utanmadan
Vladimirdən pul istəyirdi – tezliklə şair əziz Liliçkasının xırda
və kiçicik xahişlərini yerinə yetirməklə onların bütün ailəsini
maddi cəhətdən təmin edir. Briklər Mayakovskinin dördotaqlı
mənzilində yaşayırdılar, şairin özü də burada yaşasa da, otaqlardan
yalnız birini tuturdu.
Sevgililərin qeydiyyatı şairin əbədi məhəbbət etiraflarından,
Lilinin "pul göndərmək" barədəki xahişlərindən və onun guya şairin
gerçəkdən evlənməyə hazırlaşmasına görə məzəmmətlərindən ibarət
idi. Brik Mayakovskinin başqa bir qadına sözün əsl mənasında aşiq
olacağından ehtiyatlanaraq onun "cilovunu bərk saxlamışdı". Ola
bilsin ki, bayağı və mənasız qadın qüruru üzündən idi bu münasibət,
bəlkə də ona görə idi ki, Vladimir Lilinin kef çəkməsi üçün böyük
pullar xərcləyirdi, onun evlənməsi isə şairin maliyyə imkanlarını
məhdudlaşdıra bilərdi.
Bununla belə, Lilya ölən gününədək Mayakovskinin bağışladığı
üzüyü barmağında gəzdirirdi. Üzüyün üzərində onun inisialları həkk
olunmuşdu: ЛЮБ (Lilya Yuryevna Brik). Əgər üzük fasiləsik
fırladılsa, bu hərflər sonsuzadək ЛЮБЛЮЛЮБЛЮ (sevirəmsevirəm)
kəlməsinə çevrilirdi.
Mayakovski özünü güllələyir. Ölümqabağı yazdığı məktubda şair
Lilyanı öz ailə üzvlərinin siyahısına daxil etmişdi. Lilya deyirdi
ki, onun dörd əri olub: O.Brik, V.Mayakovski, V.Primakov və
V.Katanyan. O, 87 yaşında yüksək dozada yuxu dərmanı içərək intihar
etmişdi.
Vladimirlə Lilya arasında baş verənlər, şübhəsiz ki, məhəbbət
idi. Hər kəsin sevgisindən fərqli, lakin əsl məhəbbət...