Görkəmli sənətkarlar haqqında tez-tez deyirik: "Hətta əgər bütün ömrü boyu bircə əsər (tablo, ariya) yazsaydı (çəksəydi, bəstələsəydi) belə ona abidə ucaltmağa dəyərdi".

Ancaq axı gerçəkdən də yalnız bir əsəri sayəsində məşhurlaşmış yazıçılar o qədər də az deyil. Əslində, əlbəttə, onlar nə isə yazıblar, haradasa çap olunublar. Ancaq bu "nə isə" yalnız onların yaradıcılıqlarının tədqiqatçılarına və mütəxəssislərə məlumdur. Uğurlu, məşhurlaşmış əsəri isə yalnız bircə dənədir.

"Axar.az" yalnız bir əsəri ilə tanınmış yeddi belə yazarı oxucularına təqdim edir.

Marqeret Mitçel

Siyahımızı Marqeret Mitçel və onun ölməz əsəri "Küləklə sovrulanlar"la açırıq. Milyonlarla tiraj, 70 dəfə təkrar nəşr, 37 dilə tərcümə, Pulitser mükafatı, 8 Oskar mükafatı almış film – yalnız bir əsərin müəllifi üçün heç də pis deyil. Mitçel jurnalist idi və yazıçı olmaq haqqında heç fikirləşmirdi. Ancaq topuğundan aldığı zədə müxbir kimi işləməsini mümkünsüz edir və Marqaret bir sıra natamam, sistemsiz yazılar yazmağa başlayır, sonra isə həyat yoldaşının təkidi ilə bir neçə il bu yazları qaydaya salaraq yenidən işləyir.

Şota Rustaveli

Siyahımızdakı növbəti müəllif gürcü şairi Şota Rustaveli və onun "Pələng dərisi geymiş pəhləvan" əsəridir. Dünyanın bir çox xalqlarının həqiqətən də heyvan dərisi geydiyi bir vaxtda – XII əsrdə yazılmış bu poema mürəkkəb metoforik süjetlərin, dəyərli ideyaların, aforizmlərin, dramatik münasibətlərin və on altı hecalı şeir ölçüsünün sintezindən ibarətdir. Rustavelinin əsərini çox vaxt "Faust" və "Hamlet"lə, eləcə də xalq eposları ilə müqayisə edirlər.

Müəllifin özünün taleyi çox qaranlıqdır. Yalnız o məlumdur ki, hökmdar Tamara həyatının məhəbəti olub və onun ölümündən sonra şair Yerusəlimə qaçıb və orada da vəfat etdib.

Fransua Rable

Məşhur fransız yazıçısı Fransua Rable XVI əsrdə yaşayıb. Öz dövrünün öğlu olan yazıçı müalicə işi ilə məşğul olurdu. Bundan başqa "köçəri" rahiblik və arxeoloq kimi də fəaliyyət göstərmişdi. Təbiət elmlərinə marağı var idi. Lakin Rable hər şeydən əvvəl, əlbəttə ki, yazıçı-satirik idi. Rable cəmi bir əsər yazıb: "Qarqantua və Pantaqruel". Qeyd edək ki, əsər beş kitabdan ibarətdir. Sözsüz ki, Rable həm cəsarətli və həm də yumor hissinə malik bir insan idi. Kitabda insani qüsurlar, onun nöqsanları gülüş hədəfinə çevrilib. Bu xüsusiyyətlər XVI əsrdən bugünədək o qədər də dəyişməyib, elə ona görə də "Qarqantua və Pantaqruel" əsəri indiyədək dünyanın hər yerində nəşr olunur.

Qriboyedov

Aleksandr Sergeyeviç Qriboyedov yazdığı yeganə pyes – "Ağıldan bəla" əsəri ilə hələ məktəbdən hər birimizə məlumdur. Qriboyedovun ədəbi təcrübəsi var idi, o, digər müəlliflərlə birgə kiçik ədəbi parodiya və satirik pyeslər yazırdı. Lakin bütün bunlar həvəskarlıq, hobbi çərçivəsindən kənara çıxmırdı. Xatırladaq ki, Qriboyedov peşəkar ədəbiyyatçı deyil, diplomat idi. Qabaqcadan heç kim deyə bilməzdi ki, həvəskar filoloji məşğələlərdən "Ağıldan bəla" kimi bir şedevr yarada bilər. Ancaq budur, yaranıb.

Nikolay Ostrovski

Nikolay Ostrovski çox məşhur sovet yazıçısı idi. Onun yeganə romanı olan "Polad necə bərkidi" əsəri sovet dövlətinin yaranması və gənclərin bu işdəki rolundan bəhs edir. Bu əsər on illər boyunca məktəb proqramlarında yer alıb. Roman əsasında film çəkilib. Müəllifin isə özü hələ sağlığında Lenin ordeni ilə təltif edilib. Ostrovski çox xəstə, iflic vəziyyətində və kor idi. Oxucuları onun ədəbi məharətindən daha çox yazıçının dözümlülüyü, inadkarlığı heyran qoymuşdu. Müəllifin həyatı romanının ən realist illüstrasiyasına çevrilmişdi.

Nekrasov

Andrey Sergeyeviç Nekrasovun qəhrəmanı - gülməli və sevimli Vrungeli kim tanımır? Bəlkə də çoxları bilmir ki, Nekrasov peşəkar yazıçı olmayıb. O özünün iş həyatına balıqtutan şxunda (iki və ya üç dorlu yelkənli gəmi – tərc) dənizçiliklə başlayıb, Uzaq Şərqdə yüksək rütbəyədək qalxıb, partiya işçisi olub, 1941-ci ildə Qərb cəbhəsində sıravi əsgər olub, sonra isə cəbhə qəzetində işləyib. Əlqərəz, onun yaradıcılığı tamamilə dövrünün əhvali-ruhiyyəsində idi. Andrey Hekrasov başqa müəlliflərlə birlikdə bir neçə hekayələr toplusu buraxıb ki, bunlar yalnız mütəxəssislərə məlumdur. Bizə, sadə oxuculara isə yalnız bir əsər – Nekrasovun şən və xeyirxah "Kapitan Vrungelin macəraları" kitabı məlumdur.

Harper Li

Harper Li – Amerika yazıçısı, kult romanı kimi tanınan "Masqaraçını öldürmək" əsərinin müəllifi. Yazıçı bu əsərə görə Pulitser mükafatına layiq görülüb. Kitabın ümumi tirajı 30 milyon nüsxədir və bu əsər yüzilliyin ən yaxşı romanları siyahısına daxil olub. Halbuki ona qədər Linin yaradıcılıq anbarında adlarını heç yerdə tapa bilməyəcəyimiz cəmi bir-neçə hekayə var idi. Gələcək yazıçı əvvəllər aviaşirkətdə işləyir, ancaq özünü ədəbiyyata həsr etmək arzusu ilə yaşayırdı. Li özünün debütündən sonra etiraf edib ki, bu müvəffəqiyyətdən elə çaş-baş qalıb ki, bundan sonra sadəcə ayrı işlə məşğul ola bilməz.