"Milis hekayələri"

Tofiq Mamedovla bu dəfəki söhbətimiz dəbdə olan mövzudan düşur, kibercinayətkarlıqdan danışırıq. Daha doğrusu, söhbətə dostum özü başlayır, deyir oğluma (oğlu tələbədir - Q.A) internetlə məktub gəlib ki, sən hansısa (?!) lotereyada 200 min dollar udmusan…

İkimiz də birdən və bərkdən gülürük, mövzunu mən davam etdirirəm. Deyirəm, oğlun da yəqin ki, onlara cavab yazıb və lotereya haqqında maraqlanıb. Ona təcili cavab veriblər ki, hansısa aparıcı sorğu saytı (məsələn, "google", "mail" və s.) internet istifadəçiləri arasında, onların imeyl ünvanlarını əsas götürərək uduşlu lotereya keçirib və yüz milyon iştirakçının içində siz qalib gəlmisiz. Sonra "qalib"i heyrətləndirmək üçün ona rəsmi blankda uduş sertifikatı göndərilir, amma bu sənəddə, bir qayda olaraq, udanın adı, soyadı göstərilmir. Yeri gəlmişkən, bu, fırıldağı zəif cəhətlərindən biridir - sertifikat məktubda göstərildiyi kimi, hansısa vəkil yox, kompüter proqramı vasitəsilə, həm də milyonlarla adama göndərildiyindən, burda "qalib"in adını göstərmək, praktiki olaraq, mümkün deyil.

Bu tipli bir-iki məktubdan sonra proqram - vəkil "cənab filankəs"ə (potensial qurbana) uduşu onun adına köçürmək üçün yerli bankların birində hesab açmağı və hesab nömrəsini lotereyanın təşkilatçılarına göndərməyi təklif edir. Potensial qurban da Beynəlxalq Bankın yaxınlıqdakı filiallarından birinə yüyürür və 10-15 manat verib adına hesab açdırır. Proqram - vəkil də adı, soyadı, hesab nömrələrini dəqiqləşdirmək üçün "cənab filankəs"ə bir neçə dəfə müraciət edir. Potensial qurban tam yetişdikdən sonra ona daha bir, faktiki olaraq, sonuncu məktub göndərilir. Burda bildirilir ki, uduş məbləği - 200 min dollar (məbləğ 500 min civarında ola bilər) qalibə bütöv çatmalıdır, uduşdan göndəriş xərcləri çıxıla bilməz. Odur ki, "cənab filankəs" 400 dollar (məbləğ potensial qurbanı hürkütməmək üçün, bir qayda olaraq, 500 dollardan çox olmur) filan hesaba (hansısa Afrika ölkəsində açılan hesab göstərilir) köçürməlidir və iki gün müddətində uduşun gəlməsini gözləməlidir. Qurban təbii ki, ömrünün axırına kimi gözləyə bilər…

Tofiq Mamedov deyir, mən bütün bunları daha yağlı boyalarla oğluma çatdırdım, başa salmağa çalışdım. Əvvəl mənim fikirlərimi heç fərziyyə kimi də qəbul etmirdi, amma sonra hadisələr məlum ssenari ilə cərəyan etməyə başlayanda və ondan 300 dollar göndəriş xərci tələb olunanda hər şeyi başa düşdü. Bilirsən nə etdi? Dostum təəccüblə baxdığımı görüb cavab verir: "Kompyuterin yaddaşında üçbarmaqdan ibarət məlum fiqur var idi, onu lotereya təşkilatçılarının ünvanına göndərdi".

Deyirəm, axı, bu məktubu heç kim açıb baxmır, hazır proqram var, cavabları ardıcıllıqla yollayır. Deyir bilirəm, amma razılaş ki, yaxşı cavabdır. Razılaşıram…

İnternet dələduzluqları, tanışlıq saytları vasitəsilə aldatma, dezinformasiyanın yayılması… - bunlar sadə şeylərdir. Bir az ehtiyatlı, bir az da məlumatlı olsan, vəziyyətdən çıxa bilərsən. Amma kompüter texnologiyaları inkişaf etdikcə, kibercinayətkarlığın yeni, daha mürəkkəb formaları meydana çıxır, qarşısını almaq da çətin olur. Məsələn, təhlükəli proqramların yaradılması, virus hücumlarının təşkili, bank fırıldaqları, qanunsuz elektron pul köçürmələri, terrorçu təşkilatların və kütləvi iğtişaşların hazırlanması və silahlanması məqsədilə müxtəlif saytların yaradılması və s.

Dostum deyir, 90-cı illərin ortalarında Rusiyada internet - tanışlıq saytlarında dələduzluq xüsusilə yayılmışdı, yalnız ayrı-ayrı insanlar deyil, bütöv cinayətkar qruplar bu işlərlə məşğul olurdu. Rusiya xaricə yenicə açılırdı, dəmir pərdə aradan qalxırdı. Xaricdə, xüsusilə Qərbdə Rusiyaya böyük maraq vardı. Məsafə uzaq, yolpulu baha olduğundan, ilkin mərhələdə tanışlıq saytları köməyə çatırdı. Rusiyanın şəhərlərində də müxtəlif işbazlar bundan məharətlə istifadə edirdilər. Bütöv mənzilləri kirayələyir, hər otaqda bir neçə kompüter qoyur, arxasında da babat ingilis dili bilən oğlan və qızları oturdurdular. Hələ kompüter texnologiyaları o qədər də inkişaf etməmişdi, audio və video əlaqə sistemləri yox idi. Kompüter arxasında gündə 10-15 saat oturan cavanlar da Rusiyada işçi, məşuqə, hətta həyat yoldaşı axtaran avropalı, amerikalıları tapmalı, danışmalı, anlaşmalı və yolpulu almayınca (poçtla göndərilirdi), əl çəkməməli idilər. Həmin dövrdə xaricilər hələ avam idi və tanışlıq saytları əməlli-başlı qazanc gətirirdi.

- Yalnız xaricilər avam idi, bəs yerlilər?!

Mən dostumu təxribata çəkmək istəyirəm, deyirəm bəlkə alındı?!

- Cinayətkar aləmdə xaricilər, yerlilər anlayışları olmur: var biz, bir də onlar - yəni loxlar. Vəssalam… Təbii ki, tanışlıq saytlarında yalnız xariciləri aldatmırdılar, elə moskvalılara da qarmaq atırdılar. Amma məqsəd eyni olsa da, vasitə, yəni həyata keçirmə tamam başqa cür olurdu. Yaxşı yadımdadır,

90-cı illərin ortaları idi, artıq Moskvada, ümumiyyətlə bütün Rusiyada qanunçuluq bərqərar olunudu, kriminal durum nəzarətə götürülürdü. Bazarlarda, vağzallarda ağalıq edən, vergidən kənar biznesə nəzarət edən, reketçilik edən kriminal elementlər də yığışdırılırdı - ya tamam ləgv olunmaq, ya da qanuni biznes fəaliyyətinə (fərdi mühafizə xidməti, ərzaq və sənaye malları bazarları və s.) keçmək məcburiyyətində qalırdılar. Bir sözlə, 90-nın əvvəlləri ilə müqayisədə, ortalarında milisin işi xeyli asanlaşmışdı, hətta maaşlarımız da qalxmışdı. Mən onda Moskvanın Oktyabr rayon Milis İdarəsinin Cinayət axtarış şöbəsinin rəisi idim.

Günlərin bir günü bizim şöbəyə Vladislav adlı (soyadı yadımdan çıxıb) bir gənc müraciət etdi, ərizə yazmaq istəmirdi. 20-22 yaşı olardı, rəislə görüşmək, dərdini bölüşmək istəyirdi. Mənə məruzə etdilər, 15-20 dəqiqəlik onu qəbul etdim. Amma söhbətimiz bir neçə saat uzandı. Slava yaraşıqlı oğlan idi, gözəl geyinmişdi. Özü dediyi kimi, tələbə və tanışlıq saytlarının azarkeşi idi, yəni dərsdən kənar vaxtının çoxunu kompüterin arxasında (onda hər adamın evində kompüteri yox idi) keçirirdi. Bir neçə dəfə internetdə gözəl qızlarla (özü belə deyirdi) tanış olmuş, görüşmüş, təbiətə səfərlər etmiş, hətta saatlıq otaqlara getmişdi. Su sənəyi suda sınar deyərlər. Bizim Slava da elə bu su sənəyinin taleyini yaşamışdı. Günlərin bir günü internetdə Sulya adlı bir qızla tanış olmuşdu. Sulyanın 17-18 yaşı olardı, su pərisi kimi gözəldi (ifadə Slavanındır), deyirdi tibb məktəbində oxuyur. Bir iki dəfə parkda-bulvarda göruşdükdən, kinoya getdikdən sonra qız onu evlərinə dəvət etmişdi, demişdi ad günümdür. Amma heç kimi dəvət etməmişəm, səninlə qeyd etmək istəyirəm. İstəsən bizdə oturarıq, istəsən restorana gedərik.

Slava həmin gün Sulyagilə əli və cibi dolu getmişdi. Qızın valideyinləri hələ işdən gəlməmişdilər, gənclər evdə tək idilər. Slava deyir, adama bir-iki bakal şampan içmişdik. Mən başımı itirmişdim, divanın üstündə onu qucaqlamışdım, müqavimət görmürdüm. Birdən kiminsə dəmir kimi əlləri məni götürəb döşəməyə atdı. İki nəfər idi, mənimlə tay-tuş olardılar, amma boylu-buxunlu, idmançı görkəmli idilər. Biri boynumu qoltuğuna alıb sıxdı, tərpənə bilmədim. O biri öz kəməri ilə əllərimi, mənim kəmərimlə ayaqlarımı bağladı. Sulya otaqda yox idi, çıxmışdı. Sonra məni divanın üstünə yıxıb şalvarımı aşağı saldılar. Gördüm əllərində video kamera var. Biri məni zorlayanda o biri videoya çəkirdi. Sonda əl-ayağımı açdılar, geyinməyə imkan vedilər. Amma ciblərimi təmiz boşaltdılar, İsveç istehsalı saatımı, dəri gödəkçəmi əlimdən aldılar. Dedilər, sən azyaşlı qızı zorlamağa cəhd etmisən, biz də hamısını çəkmişik. Əgər şikayət etsən, qızla olan kadrları milisə, səninlə olan kadrları isə internetə verəcəyik. Get, özünü yaxşı apar, balıq kimi səssiz, ot kimi hərəkətsiz ol. Yoxsa…

Slava evdə deyib ki, metrodan çıxanda əli bıçaqlı quldurlar hücum edib, saatını, gödəkçəsini alıblar. Deyir, atam, anam milisə getmək, şikayət etmək istədi, mən imkan vermədim. Dedim, onsuz da onları tanımıram, qaranlıqda üzlərini də görməmişəm. Amma bir həftə özümə gəlmədim, bir neçə dəfə bıçaq götürüb həmin ünvana getmək, həmin uşaqları öldürmək istədim, amma cəsarətim çatmadı. Ən dəhşətlisi isə odur ki, Sulya yenə tanışlıq saytındadır və yeni qurban axtarır. Bunun qarşısını almaq lazımdır.

Məsələni təcili rəhbərliyə məruzə etdim, əməliyyat qrupu yaratdıq. Cavan əməliyyatçılardan biri internetə girib Sulya ilə tanış oldu. Hər şey Slavanın variantında olduğu kimi təkrarlandı. Amma iki cavan oğlanın arxasınca əməliyyat qrupu qapını sındırıb mənzilə daxil oldu. Slava düz deyirmiş, bunlar, doğrudan da möhkəm uşaqlar imiş, bizim əməliyyatçı idmançı olsa da, onun əl-qolunu artıq bağlamışdılar. Amma onların əl-qolunu da biz bağladıq…

Araşdırmalar nəticəsində məlum oldu ki, özünü Sulya kimi təqdim edən Serafima Novikova 10-cu sinif şagirdidir. Quldurluq və zorakılıq edən cavanların biri onun qardaşı Saşa, o biri isə qardaşının tələbə yoldaşıdır. Hər ikisi idman institutunun gimnastika fakültəsinin tələbələri idilər. Demə, Serafimanın ata-anası teatr xəstəsi imiş, həftədə bir-iki dəfə, şənbə-bazar günləri teatra gedirmiş. Həmin günlərdə də cinayətkar trio növbəti qurbanı evə gətirir və soyurmuş. Yeri gəlmişkən, cinayətin təşkilatçısı bacı-qardaş Novikovlar olub. Cavan oğlanlarla internetdə tanış olmaq və onları evə gətirib soymaq ideyası Serafimadan gəlib - hansısa xarici filmdə görübmüş. Amma sirrin mühafizə olunması, onların sözü ilə desək, "sayta blok qoyulması", yəni cinayətin açılmasının, zərərçəkmişin şikayət etməsinin qarşısının alınması metodikasını bacı-qardaş birlikdə işləyiblər. Əvvəl razılığa gəliblər ki, azyaşlı qızla təcavüzdə müqəssir bilinən və bu cinayəti videoya çəkilən kişi qorxusundan şikayət etməyəcək. Sonra Saşa şantaj elementlərini gücləndirmək fikrinə düşüb. Deyib zərərçəkmişi zorlamaq və videoya çəkmək də lazımdır ki, biabır olmağın qorxusundan nəinki şikayət edə bilməsin, hətta heç kimə heç nə deməsin. Təbii ki, zorlama məsələsi meydana çıxandan sonra bu planı bacı-qardaş ikilikdə yerinə yetirə bilməzdi, kömək lazım idi. Odur ki, üçüncü adamı - Saşanın tələbə yoldaşını özlərinə şərik ediblər.

Araşdırmalar göstərdi ki, Novikovlar Slavaya qədər şənbə-bazar günləri dəfələrlə evlərində kişiləri soyub, zorlayıb qovublar. Amma şantajın qorxusundan bircə nəfər də şikayət edə bilməyib… Slava bu sırada birinci, o biri sırada isə axırıncı oldu…