Müsahibimiz Gürcüstan Azərbaycanlılarının şeyxi Ramin İgidovdur.

R.İgidov 1980-ci ildə Qardabani şəhərində doğulub. 2000-ci ildən dini fəaliyyətlə məşğuldur. Gürcüstanda fəaliyyət göstərən İmam Əli Mədrəsəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. Tiflisdə nəşr olunan "İman" qəzetinin və saytının redaktoru olub.

- Gürcüstanda azərbaycanlıların ibadət yerləri çoxdur, ancaq bunların qeydiyyat problemi var. Bildiyim qədəri ilə cəmi 2 məscid qeydiyyatdan keçib. Bu, nə il bağlıdır?

- Gürcüstan çoxdinli və çoxmillətli ölkədir. Burda dini məsələlərlə bağlı konkret bir qanun olmadığına görə məscidləri, ümumiyyətlə, ibadət yerlərini qeydiyyatdan keçirmək məsələsi öz həllini tapmamış qalır. Gürcü provaslav kilsəsinə öz dinləri olaraq müəyyən imtiyazlar verilib. Son vaxtlar isə dövlət özü 4 dinə müəyyən imtiyazlar tanımaq istəyir. Bununla bağlı yeni Baş nazir də çıxışında vurğuladı ki, ənənəvi dinlərin imtiyazları genişlənəcək. Ancaq bu imtiyazların hansı formada və hansı səviyyədə olması haqqında nəsə demək çətindir.

- Sizdən əvvəl Gürcüstan azərbaycanlılarının şeyxi vəzifəsini icra edən şəxs Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi tərəfindən bu vəzifəyə təyin edilmişdi. Ancaq siz bu qurumun rəhbərliyinə Gürcüstan hökuməti tərəfindən təyin edilmisiniz. Bunun səbəbi nədir?

- Qurumun rəhbərliyinə gətirilən şəxs QMİ tərəfindən təyin edilən zamanlarda bəzi hüquqi məsələlər öz həllini tapmırdı. Biz QMİ ilə bağlı olduğumuz üçün müraciət edəcəyimiz hüquqi ünvan olmurdu. Ancaq qurumun fəaliyyəti Gürcüstan hökuməti ilə əlaqələndiriləndən sonra müraciət edəcəyimiz konkret hüquqi ünvan var. Gürcüstanda belə bir aidiyyəti orqanın olmadığına görə zaman-zaman bəzi məsələlər öz həllini tapmırdı və hüquqi məsələlərdə bizim səlahiyyətimizi həll edəcək bir ünvan yox idi.

- Bəs nəyə görə Gürcüstan tərəfi burdakı şeyxin QMİ-dən təyin edilməsi ilə razılaşmadı?

- QMİ tərəfindən Rustavi şəhərinə axund təyin edilmişdim. Görürdüm ki, qeydiyyatımız olmadığı üçün çox əngəllər yaranır. O zaman Gürcüstan müsəlmanlarının axunduna elə bu otaqda bir təklif verdim ki, gəlin, bir təşkilat qeydiyyatdan keçirək və hüquqi məsələlərimizi daha rahatlıqla həll edək. QMİ tərəfindən təyin edilən şəxsin həm də qurumun faktiki rəhbəri olması halını da nizamnamədə yazmağı təklif etdim. Bizim məqsədimiz QMİ-nin əleyhinə getmək deyildi. Biz sadəcə, istədik ki, müraciət edə biləcəyimiz rəsmi bir yer olsun. Bunu hər zaman tələb edirdik. Gürcüstan höküməti də bunu anlayır.

- QMİ ilə əlaqələriniz hansı formadadır?

- Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi ilə dini məsələlərdə əlaqələrimiz qalmaqdadır. Hüquqi məsələlərimizdə QMİ bizə yardım edə bilmədiyi üçün bu qurumu qeydiyyatdan keçirdik.

- Onda belə çıxır ki, sizin qurumun statusu Qeyi Höuümət Təşkilatıdır. Elədirmi?

- Bəli, elədir. İctimai hüquq təşkilatıyıq. QMİ-nin özü də QHT-dir.

- Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlıların arasında müxtəlif dini təriqətlərin yayılması haqqında söz-söhbətlər gəzir. Türkiyədən olan dini cərəyanların burda təbliğ edilməsi haqqında nə kimi məlumatlarınız var?

- Azərbaycan dilində Qurana ehtiyacımız var. Bu ya Azərbaycandan, ya Türkiyədən, ya da İrandan təmin edilə bilər. Bəzən digər 2 ölkə Azərbaycan tərəfini qabaqlamağa çalışır və müəyyən mənada buna nail olur. Məsələn, Türkiyədən bizim kəndlərdə kitablar paylayırlar. Dövlət səviyyəsində qəbul edilmiş təmsilçilərdən bir təhlükə gözləmirik. Təhlüklə sektalardan gəlir.

- Türkiyədən gələn insanlar özlərini dini çevrənin insanları kimi təqdim etmir axı. Daha çox təhsil adı ilə bölgəyə gəlirlər. Buna nə deyə bilərsiniz?

- Kimliyindən asılı olmayaraq, biz bütün sekta və cərəyanlara yaxşı baxmırıq.

- Dövlətin özünün qəbul etdiyi Gürcü hökuməti tərəfindən məscidlərlə bağlı hər hansı bir qərar veriləndə sizin qurumun fikirləri hansı səviyyədə nəzərə alınacaq?

- Bizim səlahiyyətimiz nizamnamədə qeyd edilib. 4 səlahiyyətimiz olacaq. Məscidlər bizim balansımıza keçəcək. İkinici işimiz din xadimlərinin attestasiyasını təmin etmək, üçüncü işimiz Gürcüstandakı maliyyə ilə bağlıdır. Halal kəsim məsələlərinin bizim idarənin balansına verilməsi ilə bağlı qərar qəbul ediləcək.

- Biz sizinlə görüşməzdən əvvvəl türkiyəli din adamları ilə görüşdünüz. Onlar sizə kitablar verdilər, özünüz də bu haqda bayaq danışdınız. Onların verdiyi kitabları nə yönümlüdür?

- O kitablar Türkiyənin Dini İşlər İdarəsi tərəfindən bizə hədiyyə göndərilib. Qabaq bizim kitablarımız daha çox Azərbaycandan gəlirdi. Gömrükdə problem yaradandan sonra artıq Azərbaycandan dini kitab gətirilməsi mümkün deyil.

- Necə olur, Gürcüstan Gömrüyündən Azərbaycandan gələn dini kitablar buraxılmır, ancaq Türkiyədən gələnlər buraxılır?

- Xarici ölkələrdən dini kitab gətirilməsinə qadağa var. Ola bilsin ki, Türkiyənin Dini İşlər İdarəsinin Gürcüstandakı dini idarə ilə əlaqələri var və məhz buna görə gömrükdən keçirə bilirlər.

- Bu qadağa Türkiyə aid deyil ki?

- Aiddir. Ancaq yenə deyirəm, yəqin ki, Gürcüstandakı qurumlarla əlaqələri buna imkan verir ki, kitabları keçirsinlər. Ancaq bu qadağa Quran kitabına aid deyil. Quran kitabını hər bir ölkənin sərhədində buraxırlar.

- Türkiyəlilərin burda açdığı nə qədər məscid var?

- Məndə onların dəqiq sayı yoxdur. Ancaq bilirəm ki, onların inşa etdiyi məscidlər var. Sadəcə, bilmirəm nurçularındır, mahmudçularındır, yoxsa başqalarının.

- Nurçular demişkən, sizə onlardan hər hansı bir "dostluq" təklifi gəlibmi?

- Yox, hələ ki, heç bir təklif gəlməyib. Onların burdakı fəaliyyətləri haqqında məlumat sahibi deyiləm. Ancaq bilirəm ki, burda türkiyəlilərin vəqfi var. Əziz Xudayi vəqfini nəzərdə tuturam. Azərbaycanlıların yaşadığı yerlərdə olan Gənclərə Yardım Fondu da bunlarla əməkdaşlıq edir.

- SOCAR Gürcüstandakı dini icmaların elektrik və yanacaq ehtiyacını öz hesabına qarşılayır. Bu imtiyazdan məscidlər, kilsələr və sinaqoqlar istifadə edə bilər. Bəs qeydiyyaya alınmayan məscidlər necə, bundan yararlana bilirmi?

- Bildiyim qədəri ilə bu imtiyaz qeydiyyatdan keçmiş dini qurumlara aiddir. Azərbaycanıların təxminən 99-a yaxın məscidi var və bunların 2-si qeydiyyata alınıb. Yəqin ki, o imtiyazdan 2 məscid istifadə edə bilir. Yerdə qalan məscidlər isə özəl mülk kimi qeydiyyatdadır. Yəqin ki, onlar bu imtiyazdan istifadə edə bilmir.