Bu gün oğlu Təbrizin şəhid olması xəbərini həyat
yoldaşına, "Gözün aydın, oğlun şəhid oldu", sözləri ilə deyən
istiqlal şairi Xəlil Rza Ulutürkün doğum günüdür.
Xəlil Rza 1932-ci il oktyabr ayının 21-də Azərbaycanın Salyan
rayonunun Pirəbbə kəndində Rza kişinin ailəsində dünyaya göz açıb.
Onun ilk mətbu şeri "Kitab" 1948-ci ildə "Azərbaycan pioneri"
qəzetində dərc olunub.
1949-cu ildə Xəlilin Azərbaycan Dövlət Universitetinin
filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsinə daxil olub. 1954-cü
ildə Azərbaycan Dövlət Universitetini bitirən Xəlil Rza əmək
fəaliyyətinə "Azərbaycan qadını" jurnalı redaksiyasında başlayıb.
1954-cü ildə Xəlil Rza Azərbaycan SSR Yazıçılar İttifaqının üzvü
seçilib. Onun ilk şerlər toplusu – "Bahar gəlir" (1957) kitabı da
nəşr olunub.
80-ci illərin axırlarında xalq azadlıq hərəkatı genişləndiyi
zaman Xəlil Rzanın gur səsi Azərbaycanın bütün regionlarında
eşidilirdi. O, bütün varlığı ilə xalq hərəkatına qoşulmuşdu, hər
yerdə rus şovinist siyasətini, Dağlıq Qarabağa təcavüz edən erməni
daşnaklarını odlu-alovlu çıxışları ilə ifşa edirdi. 1990-cı il
yanvarın 26-da Xəlil Rza SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin
əməkdaşları tərəfindən həbs edilərək Moskvaya "Lefortovo"
həbsxanasına göndərilib. "Lefortovo" həbsxanasında şəkər
xəstəliyinə tutulan Xəlil Rzanın səhhəti pozulur. 1990-cı il
oktyabrın 9-da Moskvadan Bakıya gətirilən Xəlil Rza, bir ay davam
edən məhkəmə prosesindən sonra azadlığa buraxılıb.
1992-ci il may ayının 19-da Türkiyənin Həsaki ürək
xəstəxanasında Xəlil Rzanın ürəyində cərrahiyyə əməliyyatı
aparılıb. 1993-cü il fevral ayının 11-də Bakıya qayıdan Xəlil Rza
ayağından çıxarılan şırımın yeri bitişmədiyindən müalicə
komissiyasında olan həkimlərin nəzarəti altında saxlanılıb. Lakin
çox çəkmir ki, həkimlərin məsləhəti ilə şairi Almaniyaya
göndəriblər. 1993-cü il avqust ayının 23-də Xəlil Rza Firəngiz
xanımla Almaniyaya gedərək Zolenger şəhər klinikasında müalicəsini
davam etdirib. Lakin müalicə nəticə verməyib. Xəlil Rzanın 1994-cü
il iyunun 22-də vəfat edib.
Axar.az Xəlil Rzanın daha öncə heç yerdə yayımlanmayan
fotolarını təqdim edir: