Artur Konan Doyl Edinburq Universitetinin tibb
fakültəsinn tələbəsi olub və nə vaxtsa yazıçı ola biləcəyini ağlına
belə gətirmədən diqqət kəsildiyi professor və həkim Cozef Bellanın
mühazirələrini sevə-sevə dinləyib. Sonralar bütün dünyada
məşhurlaşan xəfiyyə Şerlok Holmsın prototipi də məhz bu insan
olub.
Onun mühazirələri tələbələrinin yaddaşına həkk olunub. Hərdən
elə olurdu ki, Bell öz mühazirələrini hələ tam müayinə edilməmiş
pasientin üzərində qurur və bütün auditoriya qarşısında sual
qoyurdu: kimsə bu dəqiqə deyə bilərmi ki, bu, necə bir insandır,
haradan gəlib bura çıxıb və xəstəliyi nədir? Həmişə tələbələrin
cavab variantları həddən çox olsa da doğru cavabla üst-üstə düşəni,
demək olar ki, olmurdu. Onda professor özü işə qoşulurdu. Müsalçün,
bir dəfə növbəti uğursuz "identifikasiya"dan sonra Bell başında
şlyapa, qızdırma içində titrəyən hansısa qəribə bir kişini sakitcə
və məntiqi mühakimə ilə tələbələrə izah edirdi: bir halda ki, insan
şlyapanı çıxartmağın lazım olduğunu unudub, deməli, ədəb
qaydalarını yadırğayıb. Buradan isə belə bir nəticə çıxır ki, bu
vətəndaş son dövrlərdə orduda xidmət edib, axı orada hərbi qaydada
salamlamaq mümkün olsun deyə papağı çıxartmaq olmaz. Əgər onda
Qərbi Hindistanda müşahidə olunan qızdırma-titrətmə əlamətləri
varsa, böyük ehtimalla bu adam Edinburqa Barbadosdan gəlib.
Bu qədər dəqiq və mötəbər izahdan heyrətə gələn tələbələrin
"Afərin!" sədalarına isə professor ciddi şəkildə cavab verirdi:
"Mən sadəcə, deduksiya (düşünmə prosesində ümumidən xüsusiyə getmə)
qabiliyyətimə güc verirəm".
Konan Doylun yaratdığı parlaq xəfiyyəsi üçün deduktiv təfəkkür
metodlu "fişka"nı haradan götürdüyü də elə buradanca məlum
olur.