"Bu nə ətdir, hamısı sümükdür?!" – bu söz bütün kişilərə tanışdır. Çünki evə ət alıb gətirərkən bir az sümüklü olanda xanımlar deyinməyə başlayır. Günahı isə qəssabda görürlər.

Əslində, bəzən qəssabdan günah görmək doğrudur da. Hər əlinə balta alan adamdan qəssab olmaz. Çünki bunu bacarmaq üçün xüsusi səriştə gərəkdir. Peşəkar qəssab baltanı tutmağı, kəsdiyi heyvanın yaşını, ətinin yağlı olduğunu, doğranmasını, dadını və çəkisini ilk baxışdan müəyyən etməlidir. O, təkcə baş kəsməklə kifayətlənməli deyil! Kəsəcəyi heyvanı incitməli deyil, onun çabalamasına toxunmamalı, hətta soyulmasına da xüsusi diqqət etməlidir. Heyvanın əzalarını yaxşı tanımağı, cəmdəyi doğrayarkən onu səliqəli tikələrə bölməyi bacarmalıdır. Qəssab həmişə sanitar-gigiyenik qaydalara əməl etməli, baltasını və bıçağını itiləməli, qolu isə güclü olmalıdır. O, həm də satıcıdır....

52 yaşlı qəssab Mehman kişi ilə də söhbətimizdə də elə bu məsələlər ətrafında başladıq. Kök, yanaqları qırmızı, saçları pıtraq, üst-başı ət qırıntıları, paltarları nimdaş... Ətrafına baxırsan, təmizlikdən göz qamaşır, ancaq üst-başından ət tökülür. Özünə baxmasa da, hiss olunur ki, dükanın içində sanitar-gigiyenik qaydalara əməl edir. Ət taxtasını və baltasını təmiz, soyuducunun üzərindən asdığı ətlərə tənzif dolayıb, bıçağı öz qabına keçirdib...

On beş ildir qəssablıqla məşğulam

- Neçə ildir qəssablıqla məşğulsunuz?

- Artıq on beş ildir. Alti ildir ki, burda qəssablıq edirəm. Ancaq qəssablıqdan öncə müxtəlif yerlərdə də işləmişəm.

- Bundan öncə hansı peşədəydiniz?

- Əvvəllər çilingər, fəhlə, maşın ustası işləmişəm. Sonra gördüm ki, yox e, fəhləliklə ailə saxlamaq olmur. Keçdim qəssablığa. Özüm də cansız adamam, fəhləlik edə bilmirdim, bir daş qaldırırdım, ikincisinə taqətim olmurdu. Yaşımdan-başımdan utanırdım. Elə atam tərəf də hamısı qəssablıqla məşğul olublar, onların peşəsi olub. Qanımda var idi, mən də davam etdim (deyir və bığaltı gülür).

Bir müştəri yaxınlaşaraq ətin qiymətini soruşur:

- Ət neçəyədir?

Mehman kişi cavab verir:

- Qoyun əti 10 manat, mal əti 8.

Müştəri "aaa, nə bahadır?" - deyib gedir. Elə bil ki, ətin qiymətini təzə öyrənir.

Mehman kişi gülümsünərək deyir:

- Cavan oğlandır, nə deyim buna?! Hər gün gəlir ətin qiymətini soruşur, gedir. Belə adamlar o qədərdir ki... Özümə söz vermişəm bir gün ona ət pay verəcəyəm ki, burdan əl çəksin, bir də gəlməsin.

Hiss olunur ki, əsəbiləşib...

- Deyəsən, belə zəhlətökən müştəriləriniz çox olub?

- Hə, qızım, o qədər insanlarla üzləşirəm ki, özüm də bezirəm. Bəzən də özüm-özümə deyirəm ki, vallah, fəhləlik etmək bu peşədən yaxşıdır.

Söhbəti dəyişir:

- Elə müştəri olub ki, gecəynən gəlib 30 kilo ət tapşırıb, and-aman edib ki, yasımız düşüb, sabaha mənə ət saxla, gəlib götürəcəyəm. Səhərdən axşama kimi 30 kilo saxlamışam, satmamışam ki, gəlib götürər. Gözləmişəm, amma gəlməyib. Eh, belə müştərilər də olub (nəfəsini dərindən dərib, ah çəkir).

- Qəssabsınız, bu 15 il ərzində neçə baş kəsmisiniz?

Gülür və fikrə gedir...

- Mən yalnız mal başı kəsmişəm. Ancaq o başların da sayı-hesabı yoxdur. Düzü yadımda qalmayıb. Yaşlı kişiyəm dünən yediyimi soruşsan, deyəcəyəm ki, bilmirəm. Sən də kəsdiyim başı soruşursan (zarafatından da geri qalmır).

- Yəqin ki, kəsdiyiniz başların haradan gəldiyini bilərsiniz. Yoxsa onu da bilmirsiniz?

- Hə-ə, bu, başqa məsələ, bunu soruş deyim də. Düzü, Bakı kəndlərindən də heyvan almışam, o da ki, əlim dara düşəndə. Rayondan mal gözləmişəm alınmayıb məcbur qalmışam kəndlərdən sorağlaşım. Belə də həmişə malı rayonlardan gətizdirirəm.

Yenə bir müştəri yaxınlaşır, amma bu real alıcıya oxşayır.

Müştəri döş əti istəyir:

- Xanımı yola salın, sonra mümkünsə mənə beş kilo döş və bel əti çəkin.

Mehman kişi də müştəriyə fikir vermədən əti çəkib, pulunu alır. Və sualımı gözləyir....

- Dişi malla erkək malın fərqi nədir?

- Məndən yaşda balaca olmağına baxmayaraq, az bilmirsən a. Deyəsən, sizlərdə də qəssab var, yoxsa bu sualı hər adam düşünüb verə bilməz. Deməli, fərqi bişməyində və dadındadır. Dişi ət ləzzətli olur həmişə, əsasən də döş hissəsi (əti əlində göstərir).

- Bir ara at-eşşək ətinin satışı əksər ət dükanlarına yayılmışdı. Satdığınız ətlər baytarlıq tərəfindən yoxlanılır?

- Bəli, yoxlanılır. Mən özümü sığortalayıb yoxlatdırıram, çünki hansısa müştəri ilə mübahisəm yaranarsa, əlimdə kağız olmasa, ona sübut edə bilmərəm. İndiki zamanda o qədər qanüzlü insanlar var ki, lətifəsi sizdən uzaq. Həm satdığım ətdən evdə ailə-uşağa da aparıram.

- Siz müştərilərdən şikayət etdiyiniz kimi, onlar da qəssablardan, yəni sizlərdən şikayət edirlər. Bəs bunun səbəbi nədir?

Baltanı əlinə götürüb ət doğramağa başlayır... Bir neçə dəqiqə cavab vermir sonra danışmağa başlayır:

- Qızım, bizim adımız çıxıb. Müştərilər həm ucuz, həm də sümüksüz ət istəyirlər. Atalar o vaxt elə düz deyib: "Ucuz ətin şorbası olmaz". Dəfələrlə olub ki, müştəri ət istəyib, öz gözünün qabağında çəkib vermişəm, bir az o tərəfə gedib, ucuz ət görən kimi qaytarıb gətirib ki, istəmirəm. Nə edim, bu baltanın altına onun başın qoyum? Məcburam ki, səbr edərək bir parça çörəyimi qazanım (baltanı əlində göstərir).

- Mehman kişi, altı ildir burda qəssablıq etdiyinizi söylədiniz. Heç nisyə ət satmısınız?

- Nisyə ət satmaqla havayı ət verməyin fərqi yoxdur. Müştəri nisyə ət istəyəndə gəlib elə danışır ki, yazığın gəlir nisyə verirsən, bir də o müştəriyə nisyə ət verdiyin günü xatırlayırsan. Baxın, bu dəftər üç ilin nisyə dəftəridir. Amma nə xeyri, heç birisi gətirib pulu vermir. Bu dəftərdə 5 min manatlıq borc var. Bu dəftəri qəssablıq peşəsindən xatirə saxlamışam, onsuz da borcu olan gətirib verməyəcək. Ancaq bunu da deyim ki, neçə illər tanıdığım müştəriyə nisyə ət satıram.

Dəftəri əlində əzizləyib elə qoruyur ki, heç baxmağa da vermir. Borcu olanların təsəllisini dəftərə baxmaqla alır. Ona qəssablıq peşəsindən qalan iti baltası və borc dəftəri olacaq...