"Milis hekayələri" silsiləsindən

Uğursuz məhəbbət hekayəsi

Yaz fəslini çox sevirəm, düşünürəm ki, baharda bizim Bakı daha gözəl olur. May günəşi adamı qızdırsa da, yandırmır, şəhərimizin parkları yaşıl don geyinir, insanlarımızın üzü gülümsəyir.

Deyirlər ki, may köhnənin tam qurtardığı, təzənin hələ çıxmadığı aydır, hətta bu ayda toy da etmirlər. Mən isə bu fikirlə razı deyiləm, hesab edirəm ki, may yağışın, çiskinin qurtardığı, gözəl havaların başladığı, insanın yeni arzularla yaşadığı bir dövrdür. Dostum Tofiq Mamedov da öz növbəsində mənimlə razılaşmır, deyir payız daha gözəldir. Etirazımı görüb əlavə edir ki, sən Bakının payızına baxma, Moskvanın payızı ayrı cür olur. Orda külək burdakı kimi yarpaqları saralmamış, qızarmamış qoparıb qabağına qatmır, şəhərin küçələrində fırlatmır. Moskvada payız rənglərin fəslidir, yaşıl, sarı, qırmızı rənglərin… Sentyabrın əvvəlləri xüsusilə gözəldir, ruslar "babye leto" deyirlər…

Mamedov birdən dayanır, nə isə, düşünüb fikrə dalır. Qeyri-ixtiyari olaraq bir siqaret çıxarıb yandırır. Mən isə onun maraqlı bir hadisə danışacağını hiss edirəm, səbrlə gözləyirəm…

- Moskva milisində işləyirdim, cavan vaxtlarım idi. Bir dəfə axşam üstü bizim ərazidəki parkların birində gəzişirdim. Söz vaxtına çəkər deyirlər, onda da payız idi. Dediyim kimi, Moskvanın payızı gözəl olur, yaşıl, qızılı-qırmızılı rəngləri seyr etmək adama ləzzət verir. Sentyabrın əvvəlləri olsa da, yağışlar hələ başlamamışdı, amma park artıq boşalmışdı. Skamyaların yalnız bir-ikisində naməlum subyektlər lövbər atmışdı. Sovet dövrü idi, Moskvada hələ bomjlar yox idi, amma parklarda, bloklarda yatanlara rast gəlinirdi və milis onlarla "mübarizə" apaprdı. Mən parkda təzələrdən birini, mənə tanış gəlməyən subyekti seçdim, yaxınlaşdım. Cavan, xoş sifətli adam idi, əyin-başı pis olmasa da, yaxşı da deyildi, iqtisadi tənəzzüldən xəbər verirdi. Görünür, hələ uçurumun başında idi, dibinə düşməmişdi, hələ hər şeyini itirməmişdi. Salam verdim, rüşvət olmasa da aldı, yanında oturmağa icazə istədim. Mülki paltarda idim, yəqin ona görə gülümsədi, mırıq dişləri aralandı, yastı burnu bir az da yastılandı. Söhbətə mən başladım:

- Mən qəzet müxbiriyəm, parklarda gecələyən insanlar haqqında yazı yazmaq niyyətindəyəm. Bilmək istəyirəm ki, sizin eviniz-eşiyiniz, yaxınlarınız yoxdurmu, bu vəziyyətə necə düşmüsüz?..

Yüksək, amiranə bir səs sözümü yarımçıq kəsdi, həmsöhbətim lap "rəis kimi" danışırdı:

- Yox, dostum, sən müxbir deyilsən, müxbirlər söhbətə başqa cür başlayır. Məsələn, deyirlər ki, bir aydır ki, Oryoldan Moskvaya iş axtarmağa gəlmişəm. Burda qohumlarım da var idi, amma işin tərsliyindən onlar başqa ünvana köçüblər. İş də tapa bilmirəm, pulum da qurtarır, odur ki, parklarda gecələyirəm. Bir yandan da payız gəlir, havalar soyuyur...

Müsahibim bic-bic qımışır:

- Bəsdir, ya yenə deyim? Son vaxtlar mən bütün günü buralarda oluram, hamıya göz qoyuram. Çətinlik çəkmədən kimin kim olduğunu deyə bilərəm...

Hücum növbəsi mənə keçir, fürsəti əldən vermirəm:

- Yaxşı, tapın görək mən kiməm, nə istəyirəm?

Həmsöhbətim gözlərini qıyır, təəccüb, hətta deyərdim ki, heyrətlə mənə baxır. Onu dərhal başa düşürəm, cibimdən çıxardığım beşliyi ona uzadıram. Pul köhnə gödəkçənin zəncirbəndli ciblərinin birində yox olur.

- Sən keçmiş idmançıya da, keçmiş tələbəyə də oxşayırsan. Avara, ya fəhlə üçün yaxşı geyinmisən, idman hazırlığın da o dəqiqə hiss olunur. Çətin ki, parkda sənə ilişib-eləyən olsun. Yəqin Qafqazdan bura oxumağa gəlmisən, amma oxun daşa dəyib, indi işləyirsən, həm də məşqlərə gedirsən?! Şəxsi cəbhədə isə işlərin pis getmir. Axşam da qızla görüşəcəksən, axşama isə çox var. Odur ki, parkda bir az vaxt keçirmək, kiminləsə söhbət etmək, yeni bir şey eşitmək istəyirsən ki, axşam qıza danışasan?! Görüşə isə tələsirsən, axı, sizin qaralar sarı qızları çox sevir...

Bu dəfə onun sözünü mən kəsdim, hətta yerimdən sıçradım.

- Yox, sən düz demirsən...

Həmsöhbətim maraqla baxır, yenidən əlində peyda olmuş beşliyi mənə uzadır:

- Bəli, hamı kimi mən də səhv edə bilərəm, amma kimin kim olduğunu bilmək istəyirəm. Buyur, pulu götür və mənim səhv etdiyimi sübut elə...

Boynuma alıram ki, həmsöhbətimin hərəkəti mənə ləzzət elədi, o, deyəsən, maraqlı adam idi. Mənim deməyə sözüm vardı və yenicə tanış olduğum bu naməlum avaraya qarşı məndə nə isə bir rəğbət yaranırdı. Bəlkə doğrudan da hər şeyi ona danışım, o da ürəyini açar, kim olduğu məlum olar…

"Tolik"-, deyib əlimi uzatdım. Mırıq dişlər yenidən göründü, həmsöhbətim "Anatoli. Biz ki səninlə adaşıq", - dedi. Məni isə təəccüblərə qərq edən başqa şey idi, onun mənə uzatdığı əl dəmir kimi möhkəm idi.

- Bir neçə il əvvəl mən Moskvanın Ximki qəsəbəsində (sahə müvəkkili olduğumu təbii ki, demədim) işləyirdim. Nikolay Qavrilov adlı qonşum vardı, imkanlı adamdı. O da mənim kimi idmançı idi, səhərlər qaçrdı. İdman bizi yaxınlaşdırmışdı, on beş il yaş fərqimizə baxmayaraq, mən onu Kolya, o məni Tolya çağırırdı. Qızı Marina onda Universitetdə oxuyurdu, mənim gözüm onu tutmuşdu…

Burda Tofiq həmsöhbətinə böyük bir sirr açır, boynuna alır ki, qıza ürəyini açmaqda çətinlik çəkir, günü günə satır. Ximkidə işləyəndə qızın Universiteti qurtaracağı günü gözləyirmiş. Amma bu arada Tofiqi Ximkidən Moskvanın özünə "perevod" edirlər, Marina da Universiteti qurtarıb Ximkiyə qayıdır. Beləliklə, qızla görüşmək, məsələni açmaq imkanları bir az da azalır. Doğrudur, Tofiq onlara tez-tez zəng edir, bazara-bayrama salıb evlərinə qonaq da gedir, amma bu barədə bir kəlmə də deyə bilmir...

- Yaxşı sən nəyi gözləyirsən? - deyə Anatoli soruşur və məni göylərdən yerə endirir.

Mən ona izah etməyə çalışdım ki, evim yoxdur, yataqxanada qalıram. Qızın atası isə, Moskvada "Jiquli profilaktoriyası" işlədir, belələri pula pul demir...

Anatoli yenidən hücuma keçir:

- Yaxşı, sən bütün qadınlarla beləsən, ya yalnız bu qızla danışmaqda çətinlik çəkirsən? Məsələn, qadına söz demək, qızla tanış olmaq, evə aparmaq və sair və ilaxır...

Boynuma alıram ki, başqa qadınlarla məndə "problem" yoxdur...

- Bəlkə yüz vurasan, cəsarətə gələsən, sonra sözünü deyəsən...

- "Prob" eləmişəm, bir şey çıxmır. Əksinə, onda "voobşe" danışa bilmirəm.

- Mən belə də düşünürdüm, - Anatoli kədərlə dedi. - Sənin işin düzələn deyil. Lap mənim kimi...

Biruzə verməsəm də, küçədən keçən bir avaranın özünü mənə oxşatması yaman yer elədi. Mən istəyirdim onun kriminal element olub-olmadığını müəyyən edim, o isə mənə dərs demək istəyir. Nə döyüləsi tipdir...

Həmsöhbətim gərginliyi barometr kimi hiss edir:

- Bir mənim əzələmə bax,- deyib qolunu dirsəkdən sıxır.

İdman zallarında belələrinə çox rast gəlmişəm, hesab edirəm ki, bu, peşəkarlığın yox, həvəskarlığın göstəricisidir. Amma qeyri-ixtiyari olaraq, onun dediyinə əməl edirəm və heyrətlənirəm. Əzələsi də əli kimidir, dəmir tək möhkəmdir. Yastı burnu isə yenidən diqqətimi cəlb edir.

- Bir neçə il bundan əvvəl, sən Ximkidə işlədiyin dövrdə, mən Moskvada "lyuboy" oğlanı, daha doğrusu, həvəskar boksçunu uzağı üçüncü raunda yatırda bilərdim. İndi isə... Yenə deyirəm, sənin problemin mənimkinin eynidir, mandraj məsələsidir. Mən Moskvada anadan olmuşam, dalaşmağa da 10 yaşımda şəhərin küçələrində başlamışam. 15 yaşında həvəskar boksda ad qoymuşam. 18 yaşımda əsgər gedəndə isə, Moskva küçələrində mənim qabağıma çıxan bir oğlan yox idi. Mandrajın nə olduğunu da birinci dəfə əsgərlikdə hiss etdim. Mənim yaxşı boksçu olduğumu görüb hərbi hissələr arası çempionata apardılar. Rinqə girən kimi elə bil əlim-ayağım tutuldu, məndən qat-qat zəif rəqibim məni1-ci raundaca nakauta saldı. Mən də səhəri gün əvəzini çıxdım. Xoşuma gəlməyəni, gözümə pis dəyəni küçədə, tualetdə tutdum, onlarla nəinki divarları, hətta döşəmələri də sildim...

Əsgərlikdən gəldikdən sonra da yalnız küçə döyüşlərində iştirak edirdim, amma həmişə qalib gəlirdim. Mənimlə üç, uzağı beş raund davam gətirənləri barmaqla saymaq olardı. Mən küçədə şirə-pələngə dönürdüm, amma rinqə girəndə qoyun kimi gözümü döyürdüm. Söhbət təbii ki, yerdən, rinqdən getmir, mandrajdan gedir, mən sadəcə olaraq, peşəkarlardan qorxurdum...

Amma əvəzini hamıdan çıxırdım. Şəhərin küçələrini gəzirdim, qabağıma çıxanları, bir, iki, üç-beş, hamısını əzişdirirdim. Yox, əzizim mən təbiətcə rasist deyiləm, "Qafqaz milləti"ndən olanlara, həttə "uzkaqlaz"lara qarşı dözümlüyəm. Düşünürəm ki, hamımız sovet adamıyıq, bir ölkənin vətəndaşıyıq. Amma Avropadan gələnləri, əyinlərinə "cırıq cins" geyib bizi bəyənməyələri, özünü "pijon" hesab edənləri sevmirəm. Bir dəfə də metrodan çıxmışdım, yolun qırağı ilə "Dinamo"ya tərəf gedirdim. Qarşıma həmin "cırıq cinsli"lərdən beş-altısı birdən çıxdı. Dalaşmaq fikrim yox idi, bərk tələsirdim. Odur ki, birini çiynimlə vurub keçdim. Amma hərif dayandı və nə isə dedi. İngiliscə pis bilsəm də, dediyini anladım, deyəsən, üzr istəməyimi tələb edirdi. Mən də geri döndüm, yumruqlarımı düyünləyib "üzr istədim". Hərif qırğı kimi cəld idi, zərbəyə gəlmirdi. Yanındakılar da müdaxilə etmirdi, sadəcə olaraq, dövrə vurmuşdular və maraqla bizə baxırdılar. Mən on ildən çox idi ki, Moskvanın küçələrində adam döyürdüm, amma beləsini görməmişdim, külək kimi sürətli idi, maşın kimi yorulmaq bilmirdi. Amma buna baxmayaraq, 7-8 dəqiqəyə mən onun dizini yerə gətirdim. İki dəfə ayağa qalxmaq istədi, imkan vermədim.

Yanındakılar onu qırağa çəkdilər, mineral su alıb üzünə səpdilər. Hərif özünə gəlmək istəmirdi, elə bil, bir sutka idi keçinmişdi. Bu zaman "cırıq cinsli" dəstədən biri ayrıldı, mənə yaxınlaşdı. Rusca yaxşı bilirdi, hərif deyəsən tərcüməçi idi. Adam kimi salam verdi, soruşdu, oğlan, sən kimsən, adın, familiyan nədir? Dedim sənə nə var, yaxşı olar ki, dostunu yığışdırasan, yoxsa onu Moskvaya gəlməyinə peşiman edərəm. Dedi, onsuz da etmisən, bilirsən bu, kimdir? Dedim, heç bilmək də istəmirəm, özünü yaxşı aparsın, döyülməsin. Dedi bu, Ceki Consdur, boks üzrə orta çəkidə dünya çempionudur. Sidneydə keçirilən dünya çempionatında qalib gəldikdən sonra dünya turnesinə çıxıb, yolüstü Moskvaya gəlib...

Mən onu zorla eşidirdim, Sidneyin də nə olduğunu bilmirdim, amma təəssüf ki, Ceki Consun kim olduğunu bilirdim. Həmin dövrdə onu tanımayan yox idi, radiolar ondan danışır, qəzetlər ondan yazırdı. O, az qala Məhəmməd Əli qədər məşhur idi...

Bir də ayıldım ki, "cırıq cinsli"lər mineral suyun qalanını mənim üzümə səpirlər. Mənim rəqibim də artıq ayaq üstə idi, amma hələ "yellənir"di. Odur, budur, mən rinqə çıxa bilmədim. Yavaş-yavaş içkiyə qurşandım. Anam öldü, mənzili də satdım. Bir il, beş il, bu da axırı... Mandraj məni məhv etdi. Sənə də xəbərdarlıq edirəm, adaş, sən mandrajı məhv etməsən, o, səni məhv edəcək...

Mən beşliyi Anatoliyə uzatdım, kişi pulu, doğrudan da, qazanmışdı. Sonra isə qaça-qaça parkdan çıxdım, yaxınlıqdakı telefon köşklərindən birinə yaxınlaşdım. Moskvadan Ximkiyə 2 qəpiklə zənq etmək olurdu, amma mənim 2 qəpikliyim yoxdu. 10 qəpiklə zəng etdim, işin tərsliyindən telefona Marina özü cavab verdi. Mənim zəngimə şad olduğunu bildirdi. Mən onun kefini xəbər aldım, atasının evdə olub-olmadığı ilə maraqlandım. Dedi hələ işdədir, nə məsələdir? Dedim bu bazar Ximkiyə gəlmək istəyirəm. Dedi gəl, bu bazar qardaşımın ad günüdür, atam da evdə olacaq. Sonra isə əlavə etdi ki, mən də gözləyəcəyəm... Mən isə yenə heç nə deyə bilmədim...

Burda dostumun məhəbbət hekayəsi bitir… Amma mən əlavə edim ki, o, 30 yaşından sonra, anası Zərifə xanımın qohumu ilə evlənib. Bir oğlu, iki qızı var…