21-ci əsr olmasına baxmayaraq, internetin nə olduğunu bilməyən, kommunal problemlər içərisində yaşayan, qış aylarında isə həyatları daha da ağırlaşan həmyerlilərimizin bir günlük qonağı olduq.

Söhbət İsmayıllı rayonunun Zərnava kəndinin sakinlərindən gedir. Bəlkə də çoxları bu kənd haqqında ümumiyyətlə, heç nə eşitməyiblər. Lakin, bu kənddə heç də az adam yaşamır. Hazırda burada 120-dən çox ev var. Ancaq bir gerçəklik də budur ki, indiyə qədər Zərnava barəsində nə mətbuatda, nə də digər informasiya qaynaqlarında geniş məlumat dərc edilməyib.

Bunun əsas səbəbi burada şəbəkə sisteminin olmaması və kəndə aparan yolların keçilməzliyidir. Digər səbəb də, insanların sakit həyat tərzinə alışması, kənar insanların kəndin illərdir ki, yazılmayan qanunlarını pozacaqları düşüncəsidir.

Elə biz də kəndə ilk ayaq basanda bizə qəribə yanaşır, öz aralarında tat dilində (Kənd sakinləri tatlardan ibarədir) danışırdılar. Lakin bizi sorğu-suala tutduqdan sonra münasibətləri də dəyişdi. Zərnavanın sakinləri əsasən tatlardır. Onlar öz aralarında çox vaxt tat dilində danışsalar da, Azərbaycan dilini də pis bilmirlər.

Zərnava kəndinə gedən yol...

Zərnava kəndinə gedən piyada yolu İsmayıllıda məşhur olan asma körpüdən keçir. Bu körpüyə turistlər "adrenalin körpüsü", Zərnava sakinləri isə həyat körpüsü kimi baxırlar. Sakinlərlə söhbətimizdə öyrəndik ki, körpü çəkilmədən öncə buradan axan Girdimançayda tez-tez faciələr yaşanıb, insanlar boğulublar.

Körpü çəkildikdən sonra piyadaların işi bir qədər asanlaşıb. Lakin piyadalar bəhs etdiyimiz asma körpüdən keçdikdən sonra da hələ təxminən 6-7 kilometr də yol getməlidirlər ki, Zərnavaya - mənzil başına çatsınlar. Bu yolu isə getmək, necə deyərlər, hər kişinin işi deyil.

Zərnavaya gedən yol o qədər enişli-yoxuşludur ki, buranı ancaq "Niva" və "UAZ" markalı avtomobillə getmək mümkündür. Kənddə isə barmaqla sayılacaq qədər qeyd etdiyimiz markada avtomobil var. Eyni zamanda bu avtomobillər də günün hər saatında kənddən çıxmırlar. Çıxırlarsa da bu, sakinlər üçün çox baha başa gəlir.

Belə ki, kənddən səhər saat 7:00-dən gələn "UAZ"-lar bir nəfəri 3 manatdan, günün digər saatlarında isə 8-15 manatdan asma körpüyə qədər gətirib, eyni qiymətə də aparırlar. Əgər birbaşa İsmayıllının mərkəzinə getmək istəyirsənsə, o zaman 30 manat verməlisən.

Söhbət etdiyimiz sürücülər bildirdilər ki, qiymətin bu cür olmasının səbəbi yolsuzluqdur. Çünki onlar hər dəfə kəndə gedib-gəldikləri zaman yanacaqdan əlavə avtomobillərinə də xeyli xərc çəkməli olurlar. Belə çıxır ki, yolsuzluğa yolsuzluq maşını olan "UAZ" belə, dözmür.

Biz də yolun yarısını piyada, geri qismini isə "UAZ" vasitəsi ilə gedərək, Zərnavaya çatdıq. Bunu xüsusi ilə vurğulayaq ki, əgər 6-7 kilometr yolu dağa çıxacaq qədər gücünüz yoxdursa, qəti şəkildə piyada getməyi düşünməyin.

Zərnavada bizə verilən ilk sual: "Hansı liderdənsiz?"

Kəndə çatdığımız zaman yolda bizi görən cavan, uşaq, ümumiyyətlə hər kəs qəribə baxırdı. Sanki hamının beynində bir sual vardı: "Bunlar kimlərdir?" Oradakı uşaqlar paytaxtdakı kimi telefonla deyil, ağacdan duzəltdikləri oyuncaqlarla oynayırlar. Qonşular bir-birilərini mesaj, ev telefonu vasitəsi ilə deyil, təpələrə çıxıb qışqırıb, haylamaqla çağırırlar. Buradakı uşaqlar bizim üçün çox fərqlidirlər və görünür, biz də onlar üçün fərqliyik. Elə cavanların düşünüb, ancaq soruşmadıqları sualları, kəndin bir ağsaqqalından eşitdik. Özünü təqdim etməyən ağsaqqal soruşdu ki, "Hansı liderdənsiz?" Başa düşdük ki, ağsaqqal bizi hansısa telekanalın müxbiri zənn edib. Telekanaldan deyil, qəzetdən gəldiyimizi söylədiyimizdə isə o, bildirdi ki, burada ancaq televizora baxırlar. O da ki, işıqlar yananda... Qəzet oxumaq, saytları izləmək isə mümkün deyil.

Söhbətimiz əsnasında kəndin digər ağsaqqalı Üzeyir Tarverdiyev gəldi. Bizimlə görüşüb, gəlişimizə şad olduğunu bildirdi. Daha sonra isə kənd haqqında bizə məlumatlar verdi. Üzeyir kişidən öyrəndik ki, bu kəndə əslində, gedən-gələn çox az olur.

Ara-sıra buraya kəndin keçilməz yollarını adlaya bilən turistlər gəlirlər ki, onların da sayı çox olmur: "Kənddə vəziyyət gördüyünüz kimi ağırdır. Sentyabr ayından sonra demək olar ki, kəndə gələn yollar tamamilə keçilməz vəziyyətdə olur. Ərazi sürüşmə zonası olduğu üçün bu, insanların avtomobillə gediş-gəlişinə çox mane olur. Noyabr ayından isə yollar donur və kənd sanki qapalı bir məkana çevrilir. Burada su xətləri də yoxdur. Dağlardan boru vasitəsilə həyətlərə su çəkmişik. Təbii qazın, telefon xəttinin nə olduğunu isə ümumiyyətlə, bilmirik. Burada olan işıq dirəkləri 1963-cü ildə qurulub və hələ də yenilənməyib. Ona görə də, işıqlarımız da tez-tez sönür".

Kəndin çörəyi torpaqdan "çıxır"

Üzeyir kişi bildirdi ki, kəndin camaatı əsasən gündüz saatlarında əkin sahələrində olurlar. Əkin sahələri isə kəndin mərkəzindən 8 kilometr aralıdadır: "İnsanlarımız yay aylarında təsərrüfatla məşğul olurlar ki, qışda yeməyə bir şeyləri olsun. Bu kəndin çörəyi torpaqdan çıxır. Dediyim kimi, qışda rayona getmək xeyli çətinləşir. Elə olur ki, günlərlə mərkəzə gedə bilmirik. Ona görə də, məcburuq ki, hər şeyi özümüz edək. Kənddə xəstəxana da yoxdur. Xəstəni maşınla rayonun mərkəzinə aparmaq da çətin işdir. Çünki bu yollarda maşının içində belə, sağ adamın az qalır, canı çıxsın. Yolsuzluq kəndin ən böyük problemidir. Kənddə bir məktəb var, bir də klub... Əgər ona klub demək mümkündürsə..."

Üzeyir kişi ilə elə onun söylədiyi klubun qarşısında söhbət edirdik. Sakinlərin klub adlandırdıqları tikili bərbad vəziyyətdədir. Bura vaxtı ilə qiraət zalı olsa da, hazırda qiraətdən çox uzaq olan mühit içərisindədir. Üzeyir Tarverdiyevlə söhbətimizdən sonra kəndin ziyalılarını axtardıq.

Axtara-axtara Zərnavada olan yeganə, adsız orta məktəbin hərbi müəllimi Haqverdi Məhərrəmovu tapdıq. Bizi xoş münasibətlə qarşılayan Haqverdi Məhərrəmov kənd haqqında bir sıra məlumatlar verdi.

Zərnavanın ayını "qulağından tutub" mağarasından çıxaran sakinləri...

Zərnavanın hər tərəfi dağlar olduğu üçün burada vəhşi heyvanlara da tez-tez rast gəlinir. Deyilənə görə, iki il öncə kəndə gələn və xırda alverlə məşğul olan bir çinlini də canavar yeyib. Lakin burada canavardan çox, ayının olduğu bildirildi.

Sakinlərlə söhbətimiz zamanı onlardan öyrəndik ki, ayı kənddə tez-tez görünən heyvandır. Cavid adlı kənd sakini bildirdi ki, bir zamanlar burada Zakir adında bir nəfər yaşayıb. Həmin Zakir dağlarda ayının mağarasına girib, onu "qulağından tutaraq", çölə çıxararmış.

Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, kənd sakini Haqverdi Məhərrəmovdan da maraqlı məlumatlar aldıq. H.Məhərrəmov bildirdi ki, kəndin dörd tərəfinin qəbiristanlıq olması, buranın qədimiliyinin göstəricisidir: "Kəndin qəbiristanlıqlarında elə məzarlar var ki, üzərində ivrit (Afro-Asiya dil ailəsinə məxsus sami dillərindən biri... Qədim yəhudi dilinin müasir modifikasiyasıdır. İsrail dövlətinin rəsmi dilidir) dilində yazılar var. Bütün bunlar kəndin qədimiliyinin göstəricisidir. Bura ucqar kənd olsa da, insanları çox mehribandır. Kənddə heç bir qapıda qıfıl yoxdur. Çünki burada indiyə qədər heç bir oğurluq olmayıb və ola da bilməz. Burada sənin, mənim malım deyə bir şey yoxdur. Hər kəs öz malını bir-biri ilə bölüşür. İnsanlar da çox əməksevərdirlər. Çünki yolsuzluq şəraiti olduğu üçün rayona getmək çox çətindir. Zərnavada tənbəki də çox əkilib, becərilir. Tənbəkinin bir kiloqramı 50 manata satılır. Zərnavada olan tənbəki heç yerdə yoxdur. İnsanlarımızın çoxu tənbəki əkib satmaqla məşğuldur. Kənddə bir orta məktəb var və deyim ki, bu məktəbi bitirib ali təhsil ocaqlarına qəbul olanlarımız da olur. Ancaq burada uşaqların parlaq gələcəyi üçün elə də böyük şərait yoxdur".

İnternet... Burada onu unutsanız, yaxşıdır

Kənddə olduğumuz zaman gördük ki, burada internet bir yana, heç mobil telefonun dalğası belə, tutmur. Sakinlər bildirdilər ki, bir zamanlar mobil operatorlardan biri kəndə yaxın ərazidə dalğa ötürücü qurğular quraşdırmaq istəyib. Lakin sonradan bu fikirlərindən danışıblar. Burada uşaqlar ümumiyyətlə, internetin nə olduğunu bilmirlər.

Əksər uşaqlarla söhbətimiz zamanı şahidi olduq ki, əslində, onlar çox enerjili, oxumağa meylli olsalar da, texnologiyadan çox uzaqda olan kənddə yaşamaları bu kimi istəklərinə mane olur.

Kəndin azyaşlı sakini Ramil bildirdi ki, gələcəkdə burada yaşamaq fikrində deyil. Oxuyub, böyük adam olmaq və kəndinin də yollarını təmir etməyi qarşıya məqsəd kimi qoyub...

Kəndi ziyarət etmək üçün səbəblər...

Kənd hər tərəfdən dağlarla əhatə edilib. Yaşıllığın, ağacların, təmiz havanın bol olduğu bu kənddə 1 gün yaşamaq belə, bəs edər ki, illərlə bu kəndi unutmayasan. Dağlardan axan təmiz sudan dəmlənmiş çaydan doymaq olmur.

Təpənin üstündə oturub, ətrafdakı mənzərəyə baxanda insan özünü cənnətdə hiss edir və başqa ölkələrdə çəkilmiş təbiət fotolarına baxarkən həsəd apardığımız anı xatırlayıb, peşman olursan.

Çünki təbiət Azərbaycana xoş üzünü göstərib, sadəcə, bundan istifadə etmək lazımdır.

Kənd camaatı sakit təbiətləri ilə seçilirlər. 700-dən çox insanın yaşadığı kənddə olduğumuz müddətdə möhkəm səslə danışan, dalaşan birinə rast gəlmədik. Sanki kənddə heç kim yaşamır. Bunun özü belə, kəndi ziyarət etmək üçün daha bir səbəbdir.

Bura şəhərin səs-küyündən qurtulmaq üçün ideal yerdir. İnsanlar evlərinin qapısını üzünüzə açmağa hər zaman hazırdırlar. Onsuz da burada qapılar heç vaxt bağlanmır. Çünki insanların bir-birinə güvəni sonsuzdur. Kəndə gələn hər kəs onlar üçün qonaqdır, müştəri deyil...

Zərnavada bir günün sonu...

Saat təxminən 19.00 radələrindən sonra kəndin sakinləri əkin sahələrindən öz evlərinə qayıdırlar. Burada insanlar səs-küyü sevmirlər. Ona görə də, kəndin daxilində heç bir çay evi və digər bu kimi iaşə obyekti mövcud deyil.

Kənddə cəmi 2 mağaza var ki, burada da su və ucuz kökələrdən başqa heç nə tapmaq mümkün deyil. Bunun səbəbi həm nəqliyyatdır, həm də kənd yerindəki tələbat...

Axşam saatlarında artıq kəndin bütün sakinləri öz evlərinə qayıtdılar. Qayıtdılar ki, dincəlib, səhər sübh çağında yenidən sahələrə yollanmaq üçün enerji yığsınlar. Kənd, dağ adamı artıq bu rejimə alışıb. Onlar üçün həyat bu formada davam edir.

Amma bu çətinliyi bir az azaltmaq, üstəlik, kəndi turizm üçün istifadəyə yararlı hala gətirmək olar. Əgər sadəcə asma körpünü ziyarət edənlərdən (xarici ölkə vətəndaşlarından) alınan 50 qəpik pul kəndə fayda verə bilirsə, deməli, bu kəndin özünə ediləcək yatırımla həm kəndlinin yaşam səviyyəsini yüksəltmək, həm də ölkəmizin turizm sektorunu inkişaf etdirmək mümkündür.

Musavat.com