"Türmə əhvalatı" layihəsi

Gülşən xanım mənə verdiyi sözün üstündə durdu. Zəng edib hal-əhval tutduqdan sonra məni dustaq həyatı yaşamış Ziba adlı bir qadınla görüşdürmək istədiyini dedi. İmkan tapıb özü haqda yazdığım yazılarda bəzi məqamlara iradını bildirmək də yadından çıxmadı:

- Sənə danışdığım bəzi hadisələrin üstündən keçibsən, yazmamısan, niyə?

- Nə bilim, uzun və təkrar olacaqdı, həm də düşündüm ki, oxucular buna inanmaz. İstəmədim bilsinlər ki, belə nadan, qəddar, puldan ötrü bütün dəyərləri tapdaq altına alan insanlarımız var.

- Guya bilmirlər? Hamının vaxtı çatacaq...

Ziba ilə görüşmək üçün vaxtı və yeri dəqiqləşdirdik. Və səhəri gün deyilən yerə getdim. Gülsüm yox idi. Zibanı isə narahat duruşundan tanıdım. Yaxınlaşdım və özümü təqdim etdim.

- Səni tanıyacaqdım. Gülsüm müəllimə kompüterdə şəklini göstərmişdi. Özünün vaxtı olmadı. Qardaşı ailəsi ilə Türkiyəyə gedib, uşaqlara baxır, evdədir.

Ziba ilə rahat bir guşə tapıb oturduq. Bu qadın davranışı, özünü sərbəst aparması ilə heç də günahsız yerə həbs həyatı yatana oxşamırdı. Qadında az müşahidə olunan çevik hərəkətləri vardı. Sanki məni illər öncə tanıyırmış kimi aparırdı özünü. Sifətində çapıq vardı. Sol biləyinə "Turan" yazılmışdı. Baxışlarımı tutdu, əlini çevirdi, yazı görünmədi:

- Nəvəmin adıdır... Mən qazsız su içəcəm, - əlavə etdi.

Çantasından siqaret çıxardı, alışqan yarımçıq siqaret qutusunun içində idi. Dodaqları ilə siqaretin süzgəcini ehmal, incitmək istəmirmiş kimi tutdu, yandırıb tüstünü əvvəlcə içinə çəkdi, sonra isə bayıra üflədi.

Ərimi mən öldürməmişəm

- Ziba xanım, necə oldu həbs olundun, ərini necə öldürdün?

- Bu, çox acınacaqlı bir haldır. Mənim ərimin ölümü ilə bağlı həbs olunmağım iki nəsli bir-birinə düşmən etdi. İndi də bir-birimizin toyuna kədərlənir, qarğış edir, yasımıza sevinirik. Amma mən ərimi öldürmədim.

- Bəs, niyə belə oldu?

- Ərimin imkanları çox böyük idi. İş adamı idi. Müstəqilliyin ilk günlərində Ukraynadan vaqonlarla qənd, şəkər tozu gətirirdi. İşləri yaxşı gedirdi, qazancından cəbhəyə göndərirdi, əsgərlərə pal-paltar, silah-sursat alırdı. Onu tanıyırlar, hörmət edirdilər...

- Bəs, bu imkanların sahibinin ölümü niyə sənin adına yazılırdı?

- Mən hələ də bilmirəm bu necə oldu. Özündən soruşmaq gərəkdir, özü də ki haradadır, Allah bilir. Nə ölməsi bilindi, nə də qalması. Mən belə düşünürəm ki, o ölməyib, sağdır. Xalam qızına qoşulub, cəhənnəm olub...

Ziba başına gələnləri sakit, adi bir məişət hadisəsini danışırmış kimi nəql edirdi:

- Danışacam sənə, gəlmişəm ki, danışam. Bu, çox uzun söhbətdir.

Dəfələrlə onu ölümlə hədələmişdim

Axı ola bilməz, necə yəni adamın ölüm xəbəri yayılsın, özü də ölkəni tərk eləsin və bu haqda heç kəsin xəbəri olmasın? Zibanın nə danışacağı mənim üçün çox maraqlı idi, lakin səbirsizlik etdim:

- Bu, axı necə ola bilər? Əgər sən deyəndirsə, ərin həqiqətən ölkəni tərk edibsə, sərhəd xidmətində qeydə alınmalı idi axı. Axtarışa versələr, bilinəcəkdi.

- O vaxtlar sərhəd, demək olar ki, yox idi. 1992-ci ilin xaosu yadına düşmür? Müharibə gedirdi ölkədə. Hələ o vaxtlar Sovet pasportu qüvvədə idi. SSRİ-nin bu başından girib, o biri başından asanlıqla çıxmaq olurdu.

Bardaqdakı sudan içdi, yenidən siqaret yandırdı:

- Bunu lap sonralar çəkməyə başladım. İçəridə öyrəndim, yaxşı vərdiş deyil.

Ziba yerini bir qədər də rahatlayırmış kimi stulun üstündə ləngərlədi, söhbətinə davam etdi:

- Əslində, ərimin ölməsinə görə məndən şübhələnə bilərdilər. Onun qudurğanlığı, başqa qadınlara meyil salmağı məni o həddə çatdırmışdı ki, dəfələrlə onu ölümlə hədələmişdim. Azyaşlı qızımın, qayınlarımın, baldızımın, qayınanamın yanında olmuşdu belə söhbətlər. O isə məni inandırmaq istəyirdi, and-aman edirdi ki, mənə xəyanət etmir. Hətta xalam qızını onun yanında mühasib kimi işə götürməsini xahiş etmişdim. Xalamın qızı texnikum tələbəsi idi. Valideynləri rayonda yaşayırdı, kasıb idilər. O da mənə demişdi ki, Rəhmandan nahaq şübhələnirsən, o, sənə xəyanət etməz, bütün günü onun yanındayam.

Körpə idi, 18 yaşa təzə girmişdi, gözəl, yaraşıqlı qız idi. Rahat idim ki, Rəhman, heç olmasa, "qızım" dediyi bu uşaqdan utanar, ailəsinə sədaqətli olar. Xalam qızı bizimlə olurdu. Ev işlərində mənə kömək edirdi. Rəhmana deyirdim ki, biz harasa gedəndə onu da özümüzlə aparaq. Ərim onu çox istəyirdi. Bəzən yorğun olurdu. Dərs, iş, evdə mənə kömək etməsi və ən başlıcası da ərimlə aramızda olan dedi-qodu, dava-dalaş ona pis təsir edirdi. Bir gün Gülyaz, yəni xalam qızı, ayrıca ev tutub qalacağını dedi. Ona öyrəşmişdim, istəmirdim getsin. Heç yaş fərqimiz də çox deyildi. Məndən cəmi 8 yaş kiçik idi. O, mənim həm də rəfiqəm sayılırdı. Mane olmaq istədim, razılaşmadı. Rəhmana dedim, çalış, fikrindən daşındır. Dedi, cavan qızdır, bəlkə, biz onu sıxırıq, gəzməyə, evdə sərbəst olmağa can atır, amma alınmır. Qoy getsin, gözümüz onsuz da üstündədir... Kirayə ev tutmağa razı olmadıq. Biz şəhər kənarında olduğumuz üçün şəhərdəki birotaqlı evimizi ona verdik.

Beləcə günlərin bir günü Rəhman dedi ki, Gülyaz işə gəlmir, bir maraqlan. Evə getdim, yox idi. Şkafı axtardım, paltarlarını da götürüb getmişdi.

Rayonla əlaqə saxladıq, onlar da xəbərsiz idilər. Başımız Gülyaza qarışdı. Harada ola bilər? Rəhman da evdən soyumuşdu. İşi ilə bağlı Rusiyada, Ukraynada olurdu, evə gec-gec gəlirdi. Qızım atasız darıxırdı. Bilirdim ki, görüşdüyü var. Bir neçə dəfə də mübahisəmiz düşdü. Dedim, sən öl, səni öldürtdürərəm, izin-tozun da tapılmaz. Bunu qohum-əqrəba mənə irad tutdu. "Kişinin qazancı evdə, özü çöldə olar", - dedilər. Cavan idik, o, məndən 7 yaş böyük idi. Günlərin bir günü səs-sorağı gəlmədi. Əvvəlcə çox dərinə getmədik ki, harada olsa, gələr, amma gəlmədi. Ofisinə getdik, boş idi. Binanın sahibi ilə görüşdük, dedi, buranı təhvil verib, yoxdur, özünə başqa yerdə ofis götürəcəyini deyib. Polisə xəbər verdik. İstintaq, araşdırma-filan, axır ki, dayandılar mənim üstümdə. Şahidlər də vardı. Mənim onu necə hədələdiyimi dedilər. Etiraf etdim ki, bu söz-söhbət olub. Hiss edirdim ki, kimlərsə onun öldüyünü sübuta yetirmək üçün çalışır, günahı da mənim boynuma yıxır. Ərimin ofisində yoxlanış aparıblar. Son günlərin gündəliyi tapılıb ki, evə getməyə qorxur, yoldaşım məni ölümlə hədələyir və sair. Xalam qızının yox olmasının da səbəbini məndə görürdü.

Beləliklə, bizim müstəntiqlər ərimin itməsini ölüm kimi sənədləşdirdi. Mən sifarişçi kimi həbs olundum. Dəfələrlə işgəncəyə məruz qaldım, istəyirdilər, muzdlu qatilin adını deyəm. İki ildən çox istintaq davam etdi, heç nə sübut olunmadı. Amma həbsdən yayına bilmədim: 29 yaşımda 8 il həbs cəzası aldım. İçəridə bir nəfərlə mübahisəm oldu, onun üzünə şırım atdım, 2 il də əlavə olundu. 40 yaşıma 6 ay qalmış azadlığa buraxıldım.

(Ardı var)