Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) məlumatına əsasən, hər il dünyada istehsalatda təxminən 339 milyon bədbəxt hadisə baş verir. 160 milyon nəfər isə xəsarət alır və peşə xəstəliyinə tutulur. İstehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində həlak olanların sayı hər il təxminən 2 milyon 340 min nəfər təşkil edir. Digər tərəfdən, bu hadisələr dünya iqtisadiyyatına hər il 2,8 trilyon ABŞ dolları həcmində ziyan dəyməsinə, dünya üzrə ÜDM-in 4 faizinin itirilməsinə səbəb olur.

"Axar.az" xəbər verir ki, aprelin 28-i bütün dünyada əməyin mühafizəsi günü qeyd edilir. Bu günün qeyd edilməsi Amerika və Kanada zəhmətkeşlərinin 1989-cu ildə ilk dəfə bədbəxt hadisə nəticəsində həlak olmuş işçilərin anım günü kimi başlanılıb. Sonradan bu təşəbbüs BƏT-də dəstəklənib və 2002-ci ildən Ümumdünya Əməyin Mühafizəsi günü kimi müəyyənləşdirilib. Hazırda bir çox ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda qeyd edilən bu günün məqsədi istehsalatda bədbəxt hadisələrin baş verməsinin qarşısının alınmasına, sağlam və təhlükəsiz əmək şəraitinin yaradılmasına ictimai diqqətin artırılmasıdır.

Nazirin gözü qarşısında acınacaqlı vəziyyət

Çünki bu məsələ hazırda günün aktual problemlərindəndir. Son illərdə tikinti aparılan sahələrdə işçilərin qəzaya düşməsi, kimyəvi maddələrin istehsal olunduğu ərazilərdə zəhərlənmələrin baş verməsi ilə bağlı az qala hər gün xəbər alırıq. Tikintidə, xüsusilə hündür mərtəbəli binaların inşasında çalışan fəhlələrin təhlükəsizliyinin təmin olunması məsələsi ictimaiyyətdə ciddi müzakirə edilsə də, bu sahədə kifayət qədər problemlər qalıb. Bunu Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri Səlim Müslümov da görüşlərin birində səsləndirib:

"Nazirlikdə oturduğum binanın 16-cı mərtəbəsi ilə üzbəüz bina tikilir. Baxıram ki, bir gün fəhlələr formalarını geyir, kaskalarını taxırlar. İkinci gün heç bir şey yoxdur. Üçüncü gün bellərində kəmərləri var, amma dördüncü gün yoxdur. Buna görə də dərhal tapşırıq verdim ki, iş dayandırılsın və göstəriş verilsin. Nazirin gözünün qarşısında belədirsə, görün başqa yerlərdə vəziyyət necədir".

Bədbəxt hadisələr azalır

Bu sahədə ölkəmizdəki vəziyyətə aydınlıq gətirən nazir hər il istehsalatda 250-yə qədər bədbəxt hadisənin baş verdiyini, nəticədə 80 nəfərin dünyasını dəyişdiyini vurğulayıb. Nazir 2009-cu illə müqayisədə 2013-cü ildə istehsalatda baş vermiş bədbəxt hadisələrin 40 faizədək azaldığını qeyd edib.

"Ölkəmizdə son onillikdə hər 100 min nəfər işçiyə düşən bədbəxt hadisələrin sayında nisbi stabillik müşahidə olunub. 1997-2000-ci illərdə hər 100 minə düşən bədbəxt hadisə nəticəsində ölənlərin sayı 4 nəfər, 2009-2012-ci illərdə 4-6 nəfər olub. Eləcə də 1997-2000-ci illərdə hər 100 min nəfərə düşən istehsalatda xəsarət sayı 16 nəfər, 2009-2010-cu illərdə 15-16 nəfər, 2011-2012-ci illərdə isə 4-5 nəfər təşkil edib".

Strategiya layihəsi NK-ya göndərilib

Milli qanunvericiliyin əsasını təşkil edən Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 35-ci maddəsinə əsasən, hər kəsin təhlükəsiz və sağlam şəraitdə işləmək hüququ var. 1999-cu ildə qəbul edilən "Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi"nin xeyli hissəsi də məhz əməyin mühafizəsinin norma, qayda və prinsiplərini, hüquqi, təşkilati, texniki, maliyyə təminatı məsələlərini əhatə edir. Azərbaycan BƏT-in qəbul etdiyi əsas işçi hüquqları ilə bağlı 57 konvensiyasına qoşulub. Onlardan 21-i məhz əməyin mühafizəsi və təhlükəsizliyini nəzərdə tutan hüquqi aktlardır.

Qeyd edək ki, 2011-2015-ci illər üçün nəzərdə tutulan Dövlət Proqramında əməyin təhlükəsizliyi və sağlamlaşdırılması üzrə Milli Strategiyanın hazırlanması nəzərdə tutulub. ƏƏSMN-dən verilən məlumata görə, artıq Strategiyanın layihəsi hazırlanaraq Nazirlər Kabinetinə təqdim edilib. Layihədə təhlillər əsasında əməyin təhlükəsizliyi və sağlamlaşdırılması üzrə əsas məqsədlərə çatmaq üçün perspektiv tədbirlər əksini tapıb. Belə tədbirlərdən biri kimi, respublikada yaxın gələcəkdə Dövlət Əməyin Mühafizəsi Fondunun, Əməyin Mühafizəsi üzrə Milli İnformasiya Mərkəzinin, eləcə də əməyin mühafizəsi vasitələrini istehsal edən müəssisələrin yaradılması nəzərdə tutulur. Strategiyada əməyin mühafizəsi sisteminin təkmilləşdirilməsi, işçilərin sağlamlığının qorunması məqsədilə onların icbari tibbi sığorta olunmalarına dövlət və ictimai nəzarətin gücləndirilməsi işlərinə də yer ayrılıb.

Əmək müqavilələri elektron qeydiyyata alınacaq

Hazırda kimyəvi maddələr istifadə olunan iş yerlərində əməyin mühafizəsi məsələsinin son dərəcə aktual olduğu nəzərə alınaraq iş yerlərinin əməyin mühafizəsi normalarına uyğunluğunun müasir üsullarla ekspertizası üçün Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyində xüsusi laboratoriyaların yaradılması işləri aparılır. Bundan əlavə, bu il iyulun 1-dən etibarən əmək müqaviləsi bildirişlərinin elektron şəkildə qeydiyyata alınması üçün elektron informasiya sisteminin tətbiqinə başlanılacaq. Bu, əməyin mühafizəsi məsələlərinə dövlət nəzarətinin daha da güclənməsinə imkan verəcək.