"İrana qarşı tətbiq edilmiş embarqolar onun qaz sənayesini iflic edib".

Bunu "Axar.az"a Rusiyanın Ukraynaya satdığı qazı bahalaşdıracağı ilə bağlı iddialarını şərh edən iqtisadçı ekspert Zəfər Vəliyev deyib. Onun fikrincə, Ukraynanın Rusiyadan alacağı qazın miqdarı da bəlli deyil:

"Ukrayna ilə Rusiya arasında bağlanan ilk sazişdə "Qazprom" qazın hər 1000 kub metrini Ukraynaya 402 ABŞ dollarına satırdı və ötən ayın statistik göstəricilərinə görə, Ukraynanın "Qazprom"a 3 milyard 500 milyon dollardan çox borcu var idi. Rəsmi Kiyevin Avropa İttifaqı ilə Assosiativ Sazişdən imtina etməsindən sonra devrilmiş prezident Yanukoviç Rusiya ilə yeni razılıq əldə etdi. Bu hökumətlər arası müqaviləyə əsasən Moskva Kiyevə güzəştli qiymətə qaz satmalı idi. Müqavilədə də göstərildiyi kimi, 2014-cü ilin yanvarından başlayaraq bu saziş qüvvəyə minəcək. Düzü, alınacaq qazın miqdarı dəqiq məlum deyil, amma Ukraynanın illik tələbatı 40 milyard kub metrdir".

Ekspert hesab edir ki, əgər Ukraynada siyasi vəziyyət düzələrsə, bu problemlərin də həllinə yardım edə bilər:

"Hesab edirəm ki, "Qazprom"un qiymət qaldırmaqla bağlı iddiası siyasi məsələdir. Əgər Yanukoviç hakimiyyətdə qalsaydı və Rusiyanın irəli sürdüyü siyasi layihələrə imza atsaydı, o zaman qazı güzəştli şərtlərlə almağa davam edə bilərdilər. Bilirsiniz ki, Rusiya Avropaya satdığı qazı Ukrayna vasitəsi ilə qitəyə çatdırır. Bu onu göstərir ki, Rusiya özü də bu məsələdə Ukraynadan asılıdır. Digər məsələ isə Ukraynanın qaza olan tələbatı ilə bağlıdır. Ukrayna böyük qaz istehlakçısıdır. Ona görə Rusiya istəməz ki, əsas istehlakçılardan biri əldən çıxsın. Rusiya bu dəqiqə bütün potensial müştərilərinə güzəştli qaz satışı həyata keçirir. Düşünürəm ki, yaxın günlərdə bu məsələlər sabitləşəcək".

Zəfər Vəliyevin fikrincə, Ukraynanın alternativ mənbələrdən qaz alması ehtimalı o qədər də real deyil: "Ötən il Ukrayna Avropa dövlətlərindən qaz almağa başladı. Bu o qədər də böyük həcm olmadı. Təxminən 3 milyard kub metrə yaxın qaz idi. Bu məsələlərə Rusiya etiraz etdi və onlar iddia edirdi ki, bu qaz Rusiyanın Avropaya satdığı qazdır və onu geriyə, Ukraynaya satıblar. Çünki qazın molekulyar tərkibini yoxlamaq çətin idi. Qaldı digər mənbə olan İran. İrana qarşı tətbiq edilmiş embarqolar onun qaz sənayesini iflic edib. Hətta bu embarqolardan qabaq İranın milli qaz şirkətinin prezidenti böhran vəziyyətində olduqlarını bəyan etdi. Elə məhz bu embarqolardan ən böyük qazanc götürən də Rusiyadır. Çünki İran qazının əsas müştəriləri Çin, Yaponiya, Cənubi Koreya və İspaniya idi. Rusiya isə bu bazarların hamısını ələ keçirdi. Türkiyədən qaz idxal etmək isə baha başa gəlir. Təxminən hər min kub metr 300 dollar deməkdir".

Xatırladaq ki, hazırda Rusiya hər 1000 kub metr qazı Ukraynaya 268,5 dollara satır. "Qazprom" apreldən qazın hər min kub metrinə görə qiymətin 400 dollara qalxacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edib. Səbəb kimi isə rəsmi Kiyevin 2 milyard dollar borcu olduğu əsas gətirilib. Ukraynanın "Naftoqaz" şirkəti əvvəlki qiymətin saxlanması ilə bağlı "Qazprom"la danışıqları davam etdirdiyi deyilir.