Bu dəfə "Cəbhə xətti"ndə Nazilə Ramazan qızı Yumayevadır. 1959-cu ildə Bakı şəhərində anadan olub, orta təhsilini burada başa vurub. Gənc yaşlarından anasının çalışdığı xəstəxanada kiçik tibb bacısı işləyib. Bir müddət sonra ailə həyatı qurub, bir övladı var. Birinci Qarabağ müharibəsində tibb bacısı kimi iştirak edib. Hazırda "Azərbaycan" nəşriyyatında işləyir.

Onu mənə verdilər ki...

- Nazilə xanım, necə oldu döyüş bölgəsinə yollandınız? İstərdim yadınızda qalan xatirələri bizimlə bölüşəsiniz.

- Əvvəlcə, bizi yada saldığınız üçün sizə öz minnətdarlığımı bildirirəm. Sanki bizi hər kəs unudub, biz heç yoxuq, olmamışıq! Mənim bütün həyatım ağrı-acılarla keçib. Uşaqlığımdan çox zülmlər görmüşəm. Hələ gənc yaşlarımda ailə həyatı qursam da, uğursuz alınıb. Bu evlilikdən bir övladım dünyaya gəlib. Sonralar da anamla xəstəxanada işləmişəm. Nəhayət, 1988-ci ildən bir vətəndaş kimi Milli Azadlıq Hərakatına qoşulmuşam. Daha sonralar Topxana meşəsinin alınmasına etiraz aksiyalarında, 20 Yanvar və Birinci Qarabağ müharibəsi döyüşlərində tibb bacısı kimi iştirak etmişəm.

İlk dəfə Qarabağa getməyim...

Bir gün evdə oturmuşdum, televizora baxırdım. Birdən "Xəbərlər"də xalq şairi Xəlil Rza Ulutürkün oğlu Təbrizin şəhid olma xəbərini verdilər və dedilər ki, o, təcili tibbi yardım olmadığı üçün dünyasını dəyişib. Buna dözə bilmədim. Səhər Hərbi komissarlığa gedib döyüşə yollanmaq istədiyimi dedim. Harada olursa-olsun, xidmət etməyə razı idim. Beləliklə, anamın iş yerinə halallaşmağa getdim və dedim ki, mən Qarabağa yollanıram. Oğlumu internata qoyub, 1992-ci il fevral ayının 18-i Ağdam rayonundakı döyüş bölgəsinə yollandım. Orada səyyar hospital vardı, kiçik tibb bacısı olaraq xidmətə başladım. Bu arada onu da deyim ki, hələ 1986-cı ildə Kəlbəcərə dincəlməyə gedəndə hiss etmişdim ki, ermənilər altdan-altdan işlərini görməyə başlayıblar. Bizim avtobusumuzun qabağını kəsib, daşa basmışdılar... Müharibə dövrü çox ağır idi. Bizim qəbul etdiyimiz yaralılar Xocalı faciəsinin qurbanları idi.

- Yəqin, çox dəhşətli vəziyyətdə idilər...

- Hə, dəhşət idi... Birinin başı yox idi, birinin ayaqları, qolları qopmuşdu. Mən ilk dəfə onda bildim ki, insanın hansısa bədən üzvü bədənindən ayrılanda belə ağır olurmuş. Bir əsgərimizi gətirmişdilər, ayağı dizindən qopmuşdu, demək olar, dərisindən sallanırdı. Onu mənə verdilər ki, götür, morqa qoy, inanın, gücüm çatmadı.

Günlərlə yatmağa vaxtımız olmurdu, qan içində idik. Hətta xəstələrlə belə söhbət etməyə vaxtımız qalmırdı. Boş vaxtımızda belə rəhmətə gedənləri, əməliyyat olunaraq kəsilən əl-ayaqları morqa aparırdıq.

Bunu heç unutmaram...

- Bu xatirələr indiki həyatınızda sizə əziyyət verirmi?

- Bunlar xatirə deyil e, dəhşətli səhnələr idi... Bunu yaşamayan bilməz. Biz rəsmən manyaka dönmüşdük. Bir xəstəmiz vardı, bir gün baxdım ki, hamının stolunun üstündə gül var, bunda yox. Həmin əsgərin baldırı parçalanmışdı, əməliyyat olunmuşdu, ancaq hərəkət edə bilmirdi. Gördüm ki, hərəkət etməsə, öləcək. Ona tənzifdən ip hörüb verdim. Dedim ki, əlinlə bunu tut, ara-sıra hərəkət elə ki, qanın dövr eləsin, laxtalanmasın. O, çox kövrəlmişdi buna. Amma sizə deyim ki, əsgərlərimiz çox cəsur idilər, bəzən tam sağalmadan belə döyüşə qayıdırdılar.

- Müharibə vaxtı xanımlar da böyük şücaət göstəriblər...

- Hə, əlbəttə, həm döyüşçü, həm də tibb bacısı kimi qadınlar da bu savaşda iştirak ediblər. Bir dəfə iki əsgər gəlib dedi ki, bizə döyüş bölgəsinə həkim lazımdır. Bizdə Gültəkin adlı bir həkim var idi, o, dərhal irəli çıxıb "mən gedirəm", - dedi. Ona dedilər ki, yox, sən qadınsan, sən getmə. Gültəkin xanımla mübahisə etdilər, Camalov dedi ki, onda tapançanı ver, yoxsa mən səni məhkəməyə verəcəyəm.

- Həkimlər də silah daşıyırdılar?

- Hə, döyüş bölgəsində həkimlərə, tibb bacılarına da silah vermişdilər. Güllə atmağı da öyrədirdilər. Rəhmətlik Gültəkin tapançasını verib getdi. Çox çəkmədi ki, boğçanın içində Gültəkinin tikələrini gətirdilər. Onu topla vurmuşdular, başı yox idi, biz onu ancaq krassovkasından tanıya bildik. Gültəkin xanım gözəl insan idi.

...Bir dəfə oğlumun yanına – Bakıya gəlirdim. Növbəyə düzülmüşdük, məni də helikopter gözləyirdi deyə, tələsirdim. Oradakılara dedim ki, kimsə mənə növbəsini versin, tələsirəm. Amma vermədilər, başıma qışqırdılar. Ağlayaraq maaşımı almadan helikopterə sarı getdim. Bir də gördüm ki, Gültəkin arxadan məni çağırdı və öz maaşını mənə verdi. Bunu heç unutmaram.

Bu barədə artıq danışa bilmirəm

- Ailənizdən başqa kim Qarabağ müharibəsində iştirak edib?

- Qardaşım... Mənim qardaşım da Qarabağ qazisidir... Bu barədə artıq danışa bilmirəm...

- Nazilə xanım, nə vaxt tərxis olundunuz?

- 1996-ci ildə tərxis olunmuşam. Bakıya qayıtdıqdan sonra yenidən nəşriyyatda işləməyə başladım. Hazırda dövlətdən ayda 45 manat təqaüd alıram. Gördüyünüz kimi, evim bərbad vəziyyətdədir. Hökumət nümayəndələrindən xahiş edirəm ki, evimin təmir olunmasında mənə yardım etsinlər.

- Gənclərimizə sözünüz nədir?

- Gənclərimizə sözüm budur ki, vətəni qarşılıqsız sevsinlər!