Broyler toyuqları hazırda dünyada insanların qida rasionunun əsas elementlərindən birinə çevrilib. İnsanların sağlamlığı üçün təhlükə törədən bu toyuqlar dünyada hələ ötən əsrin ilk yarısından istifadə edilməyə başlayıb.

Axar.az-ın məlumatına görə, 1930-cu illərdən bu yana dünyada ən çox quşçuluq məhsullarının geni dəyişdirilib. Əgər 1957-ci ildə bu toyuqların çəkisi 905 qram idisə, 2005-ci ildə broyler toyuqları 4 kq ağırlığına çatıb.

Adam boyda hinduşka

Hinduşkalarla bağlı vəziyyət də faciəlidir. Əgər 1929-cu ildə geni dəyişdirilmiş hinduşkaların çəkisi 6 kq idisə, bugünkü ağırlığı 13 kilodur. İngiltərənin "Ekonomist" jurnalının araşdırmasına görə, hinduşkaların geni bu şəkildə dəyişdirilməyə davam edərsə, 6 min il sonra bir hinduşkanın boyu bir insan boyu ilə eyni olacaq.

Azərbaycanın broylerlərini fərqləndirən cəhət

Broyler toyuqları genetik modifikasiya olunmuş (GMO) qida növü hesab olunur. Bu toyuqlar aldığı qida maddələrinin hamısını ətə çevirirlər. Toyuq təbii yolla 12-16 həftəyə böyüməlidirsə, fabrikdə 5 həftə ərzində 1 kilodan çox çəkiyə sahib olur. Azərbaycanın broyler müəssisələrini fərqləndirən bir cəhət də odur ki, toyuq 40 gündən tez kəsilmir. Türkiyədə isə bu rəqəm 28 gündür. Toyuqlar kəsilən kimi 20 dərəcədə dondurulur. Buna şoklama deyilir. Bu zaman heç bir keyfiyyət fərqi baş vermir.

Bəzi dövlətlər GMO-ların müəyyən faizlə tətbiqinə imkan verirlər. Azərbaycanda isə bununla bağlı hər hansı bir qayda və ya qanun mövcud deyil. Əksinə, "Ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı məhsulları haqqında" qanuna görə, Azərbaycanda hər cür GMO-dan istifadə oluna bilər.

Dərman sayı: 59

Amerika alimlərinin apardığı araşdırmalara görə, bütün dünyada, eləcə də qabaqcıl Avropa ölkələrində broyler təssərrüfatında istifadə edilən yemlərin tərkibinə çoxsaylı dərman vurulur. Hətta bu dərman sayının 59 olduğu bildirilir. Standartlara görə, ətlik toyuqlar kəsimə gedəcəksə, 7 gün əvvəl antibiotik və dərmanlı qidaların verilməsi dayandırılmalıdır. Buna səbəb insanların sağlamlığını nəzərə almaqdır. Broyler toyuqlarına vurulan antibiotiklərin 15-26% onların canlarında qalır. Müəssisələr bu qalıqları toyuqlardan təmizləmək üçün təbii yemlərdən istifadə etməli olurlar.

Kökəlmə, onurğa yırtığı, şəkər, xərçəng...

Bir sıra Rusiya və Türkiyə mənbələrinin yazdığına görə, broyler toyuqlarının yeminə antibiotik və hormonal preparatların qatılması onların ətlənməsinə və müxtəlif xəstəliklərdən müdafiə olunmasına xidmət edir. Elə bu səbəbdəndir ki, əhali arasında kökəlmə, onurğa sütunu yırtığı, şəkərli diabet, mədə-bağırsaq problemləri, sümük boşluğu və digər xəstəliklər çoxalır. Həmçinin bir neçə il öncə İstanbul Universitetinin Tibb fakültəsinin Onkologiya şöbəsinin müəllimi Yavuz Dizdar xərçəng xəstəliyinin yayılmasının əsas səbəblərindən birinin broyler toyuqları ilə bağlı olduğunu açıqlayıb.

Görünən odur ki, broyler toyuqları hələlik dünyada insanların quş ətinə olan tələbatını ödəməyə qadirdir. Eyni zamanda ekoloji vəziyyətin gündən-günə gərginləşməsi toyuqların təbii yemlərini təhlükə altına atır və bu da broyler məhsullarının gələcəkdə əsas qida rasionuna çevrilməsinə aparır.

İnsanların sağlamlığına ciddi təhlükə törədən broyler toyuqlarının iynə vurularaq şişirdilməsini əks etdirən daha bir videonu təqdim edirik. Qeyd edək ki, görüntülər Rusiyadakı broyler müəssisələrindən birində çəkilib və ciddi ajiotaja səbəb olub.