Ana səhifə Toplum |
Ələmdən nəşəyə, yaxud qaranlıqdan işığa
Bəzən bizə elə gəlir ki, bildiyimizi hamı bilir. Ona görə
də gördüklərimizə göz yumuruq, eşitdiklərimizi qulaqardına vururuq.
Yaxşı ki "uçan ələm"i telefona çəkib sosial şəbəkələrdə
yaydılar...
Möcüzə "uçan ələm"lə bağlı deyil, zaman-zaman kiçildilmiş bir
ölkədə tanınmış insanların bu şəbihlərdən, məzhəkələrdən xəbərsiz
olmasındadı. İnanmıram ki, din adamları bu şoudan xəbərsiz
olsun.
Heç bir dini və elmi əsası olmayan bu "məzhəkə"nin tarixi İslamdan çox-
çox əvvələ, Misir ilahları dövrünə təsadüf edir. Neçə şiə
mollasına sual verib bu yad ayinin mahiyyətini öyrənməyə
çalışmışam. Cavab bir olub: "Ələm Əbülfəzin doğranan əllərinin
nişanəsidir, ona görə də Aşurada cuşa gəlir".
Ancaq açıq-aşkar zidd olan bir ayini İslama bu şəkildə calaq edən mövhumatçılar mövcuddur. Adi ağac parçasına çeşidli nəzir yaylıqlarla bəzədilmiş ələmin ərəbcə "bayraq" adlanmasına gəlincə, fikir birmənalı deyil. Aldığım cavablar təxminən belə olub:
1. Ələm Əbülfəzin kəsilən əlinə işarədir.
2. Ələm ərəbcə "bayraq" deməkdir.
3. Ələm, əl sözündəndir, ərəb hərfləri ilə Allah adının
oxunuşudur.
Göründüyü kimi, hər üç halda bu ayini İslama bağlamağa
çalışırlar.
Cənub bölgəsində ələmin başqa bir adı da var: tuğ
adlanır
Tuğ Türk dövlət ənənələrinin əsas atributlardan biri olub. O,
dövlətin baş bayrağı idi. Tuğun qalxması ilə döyüş başlanır, tuğun
enməsi məğlubiyyəti bildirərdi. Hər dövlətin tuğu bir olardı.
Sancaqlar (bayraqlar) isə daha çox olardı.
Tuğ ağac başına bağlanmış at və ya kutuz (yak) quyruğundan ibarət
olurdu. Tuğ Ön Asiyanın ən qədim etnoslarından biri olub, hətta
e.ə. VIII əsrə aid Urartu mixi yazılarında onların adı keçir.
Tuğluların Qarabağda məskunlaşan hissəsi Tuğ məlikliyini yaradıb.
Azərbaycanda bu gün də Tuğ adında yaşayış məntəqələri
mövcuddur.
Bu fakt bir daha sübut edir ki, ələmin mənası elə bayraq deməkdir.
Ələm sözünü "əl"ə və Allah isminin oxunuş formasına bənzətmək
xurafat və küfrdür.
Bu ayinin neçə min illik tarixi var. "Tuğ başı" ifadəsi mifoloji
təsəvvürlə bağlıdır. Yardımlı şivələrində belə bir deyim var: "Tuğ
başını suya qoyanda yağış yağar". Bu ifadə bir daha göstərir ki,
qədim insanlar "tuğ başı"ndan "yağış yağdırmaq", bol məhsul əldə
etmək üçün istifadə ediblər. Bu ayin bir daha ilahlar dövrünü yada
salır.
Görünür, Tuğ kultu İslamın gəlişindən sonra Kərbəla hadisələrini
unutmamaq, baş vermiş tarixi hadisələri bir növ səhnələşdirmək
məqsədilə tədricən bugünkü sözügedən mərasimə uyğunlaşdırılıb.
Tuğun ağac başına bağlanmış at və ya kutuz (yak) quyruğundan ibarət
olması da onu göstərir ki, ağac başına bağlanmış at, kutaz quyruğu
sonradan parça ilə əvəzlənib. Deməli, tuğ sözü daha qədimdir, ələm
kəlməsi isə Azərbaycanda İslamın gəlişindən sonrakı dövrə aiddir.
Sözün eyni anlamda paralel şəkildə işlənməsi də bunu söyləməyə əsas
verir.
Tuğ ağacın başına bərkidilmiş dəmir, başqa sözlə tuğ başı çox zaman
əl və ya beşbarmaq şəklində olur. Bundan başqa ucu iti kiçik dəmir
parçasından da istifadə olunur ki, guya bu da imamların atlarının
nalından qalmadır...
Təəssüf ki, saxta bir bayrağa bu şəkildə ilahi don geydirərək
insanları təsir və qorxu altnda saxlamaq, atil bir topluma çevirmək
bu gün də bəzi qövmlərin işinə yaramaqdadır.
Bayraq yellənər, dalğalanar... Bayraq uçmaz, cuşa gəlməz! Cuşa
gələn də, uçan da bizim cəhalətimizdi...
Saxta vətənpərvərlik kimi imanşivənlik də bir bəlaya çevrilib bu məmləkətdə! Bu cəhaləti dinə ehtiram əlaməti sayanların səmimiyyətinə inansaq belə, bu, çıxış yolu deyil.
Nə yaxşı ki, uğrunda candan keçməyə, altında birləşməyə üçrəngli bayrağımız var!
Öz milli varlığımızı qorumaq istəyiriksə, öz bayrağımızın altında durmalıyıq!
Dünyanın sivil cəmiyyətlərindən birinə çevrilmək istəyiriksə, öz bayrağımızın altında durmalıyıq...
İslam dəyərlərinə, kamil bir dinə sahib çıxmaq istəyiriksə, yenə öz bayrağımızın altında durmalıyıq!
Tarix
2013.11.20 / 14:28
|
Müəllif
Şahlar Məmmədov
|