"Hazırlıq kursu" layihəsində

Dahilərin təcrübəsindən öyrənməyə və öyrəndiklərimizi də körpələrimizə təlqin etməyə həmişə ehtiyacımız var. Bu sirli-sehrli aləmin sirlərini çözməkdə övladlarımıza ən yaxın yardımçı və ən böyük dəstək olmaq üçün öyrənək və öyrədək! Bu dəfə Jan Pol Sartrdan...

Biz heç bilmirik ki, balaca Sartra oxumağı necə öyrədiblər, daha doğrusu, hansı üsulla. Ancaq onun öz oxu vərdişini necə inkişaf etdirdiyindən xəbərdarıq. Jan Pol oxu prosesini imitasiya edərək əzbər bildiyi kitabları özü özünə söyləyərdi. Kağız üzərində sözlərin yazılması haqqında təsəvvürü artıq var idi. Və o, mətnin hər hansı bir hissəsində hansı sözün işləndiyini təxmini bilərək sözləri sanki "tanıyırdı". Yəni o özünü təkmiləşdirmək üçün bütöv söz üsulundan istifadə edirdi:

"…Mən hələ oxuya bilmirdim, ancaq artıq öz kitablarımın olmasını arzulayırdım. Babam fırıldaqçı naşirin yanına yollandı və ordan şair Moris Buşorun "Nağıllar"ını – uşaqlar üçün işlənmiş folklor süjetləri – alıb gətirdi. Mən yubanmadan və hər şəkildə kitablara sahiblənməyə can atırdım. İki balaca cildi götürüb iylədim, əllimi üzərində gəzdirdim, bir qədər laqeydliklə "lazım olan səhifəni" açdım. Əbəs yerə məndə belə bir hiss var idi ki, kitablar mənim deyil. Onlarla oynamaq cəhdi – kukla kimi yatırtmaq, öpmək, silləmək - müvəffəqiyyətlə nəticələnmədi. Ağlamaqdan özümü güclə saxlayaraq axırda onları anamın dizləri üstə qoydum. O, əlindəki tikişdən gözünü qaldırdı: "Əzizim, sənə nə oxuyum? Mələklər haqqında?"

…Anam oxuyub qurtaranda mən cəld kitabı dartıb ondan aldım və qoltuğuma vurub apardım.

Yavaş-yavaş mən bu anları sevməyə, sözlərin ciddi ardıcıllığına tədricən alışmağa başladım – hər bir yeni mütaliədə onlar təkrarlanırdılar, "sədaqətlə", dəyişilməz qaydada – mən onları gözləyirdim.

Mən anama həsəd aparırdım və onun rolunu əlindən almağa qərar verdim. "Çinlinin Çində fəlakəti" adlı bir kitab tapıb anbara getdim; açılıb-bükülən çarpayıya uzanaraq özümü sanki oxuyurmuş kimi təsəvvür etdim: birini də ötürmədən gözlərimi qara sətirlərin üstü ilə gəzdirərək ucadan öz-özümə hansısa nağılı söyləməyə başladım, həm də az qala hər bir hecanı ciddi-cəhdlə səsləndirməyə çalışırdım. Məni qəflətən yaxaldılar – bəlkə də mən özüm yaxalanmağımı təşkil etdim - ah-vaylar başladı və qərara alındı ki, mənə oxuyub-yazmaq öyrətməyin vaxtı yetişib. Mən dəli bir bütpərəst kimi səy göstərirdim; ciddi-cəhd göstərdiyim qızğın çağlarda özüm özümə özəl dərslər keçirdim: əlimdə Gektor Malonun əzbər bildiyim "Ailəsiz" romanı ilə çarpayıya sərilərək onu əvvəldən axıra kimi, yarısını söyləyərək, yarısını da höccələyərək oxuyurdum; axırıncı səhifəni örtəndə artıq sərbəst oxuya bilirdim".

J.P.Sartrın "Söz" kitabından

Tərcümə etdi: Təhminə C.B.