Almaniyada bir məktəb direktoru hər tədris ilinin başlanğıcında müəllimlərinə bu məktubu göndərirmiş:

"Mən ölüm düşərgəsindən sağ qurtulanlardan biriyəm. Gözlərim heç bir insanın görməməli olduğu şeyləri görüb. Yaxşı təhsil verilmiş və yetişdirilmiş mühəndislərin inşa etdiyi qaz otaqları, savadlı həkimlərin zəhərlədiyi uşaqlar, işini yaxşı bilən tibb bacılarının vurduğu iynələrlə ölən körpələr, məktəb və universitet məzunlarının öldürüb yandırdığı insanlar…

Bu səbəbdən təhsilə şübhə duyuram. Sizlərdən istəyim budur. Hər şeydən əvvəl şagirdlərinizin insan olması üçün çalışın. Zəhmətinizin nəticəsi bilikli canavarlar və bacarıqlı psixlər olmasın. Oxuma, yazma, riyaziyyat uşaqlarınızın daha "çox insan" olmasına kömək edərsə, onda həqiqətən yararlı olar".

Doğurdanmı savadlı insan kamil və xeyirxah olur, yoxsa etiket qaydalarına riayət etməyin, gözəl davranmaq və daha çox şey bilməyin insanın xarakter etibarilə daha yaxşı biri olması ilə heç bir bağlantısı yoxdur?!

Ya insanın savadlı və nəzakətli olması onun heç də özünü və insani kimliyini bilməsi demək deyil. Bir siyasətçinin gözəl və bəlağətli danışması onun əvəzsiz siyasətçi olmadığını təsdiq etmədiyi, eynən əxlaqdan çox danışanın daha əxlaqlı olmadığı kimi…

Bütün bunlara cavab almaq üçün "Axar.az" olaraq professor Əjdər Ağayevə müraciət etdik və aldığımız nəticələri sizinlə paylaşırıq.

Əjdər Ağayev bildirdi ki, bunun çox geniş elmi bir şərhi var:

"Amma mən sizə qısa şəkildə bildirim ki, savadlı olmaq heç də insanın yüksək əxlaqi keyfiyyətlərə nail olması deyil. İnsanın kimliyini müəyyən edən mənbələr var və bunlardan birincisi genetikadır. İnsanın sahib olduğu soyu, nəsli onun necə biri olmasını müəyyən etmək üçün ən qısa və etibarlı mənbədir. Əgər birinin hətta əsrlərlə bundan əvvəl genetikasında naxələflik varsa, ona heç təhsil vermək lazım deyil. Çünki ziyankar insana təhsil verərkən o ziyankarlığını beş dəfə artırar.

Bu barədə çox sayda nümunələr və izahlar var. Bəhs etdiyimiz bu mənbəyə təbii imkanlar deyilir, yəni yaradılışdan gəlir hər şey… İkincisi, müvafiq mühitin yaradılmasıdı, bu da insan təbiətinin üzə çıxması və aşkarlanmasında böyük rola malikdir. Təhsil ancaq üçüncü amildir. Təhsil dünyagörüşü artırır, cəmiyyət və səviyyə haqqında məlumatlar verir. Bu zaman həm də qanunlar insanları tənzimləyir və onların naqisliyinin üzə çıxmasına o qədər də imkan yaranmır".