Coğrafiya və xəritə mütəxəssisi, türk dənizçi Piri
Rəisin 1513-cü ildə hazırladığı və Afrika, Amerika, həmçinin, Cənub
qütbünü göstərən xəritə 1929-cu ildə üzə çıxdığı zaman böyük
səs-küyə səbəb olub. Çünki Cənub qütbünün kəşfi xəritənin
hazırlanmasından əsrlərlə sonra, 1818-ci ildə həyata
keçib.
Axar.az xəbər verir ki, Piri Rəisin xəritəsi qitənin buz altında
qalmış hissəsini də göstərirdi. Qitə üzərindəki buzlar xəritənin
hazırlanmasından 6 min il əvvəl əriyib.
Piri Rəis xəritəsi Amerika qitəsini göstərən ən qədim
xəritələrdən biridir. Bu xəritə Avropa və Afrikanın qərb
sahillərini və Cənubi Amerikanın şərq sahillərini göstərir. O,
Xristofor Kolumba məxsus xəritə də daxil olmaqla, 20 mənbədən
faydalanaraq öz xəritəsini hazırlayıb.
Bu xəritə Avropa və müsəlman dənizçilərinin coğrafi biliklərini
özündə əks etdirən dəyərli tarixi sənəddir.
Piri Rəis 1528-ci ildə Amerikanı göstərən ikinci bir xəritə
hazırlayır. Onun bu xəritəsi 1929-cu ildə Topqapı sarayının muzeyə
çevrilməsi zamanı təsadüfən tapılıb. Piri Rəisin xəritəsinin ilk
dünya xəritəsi olduğunu Paul Kahl bildirib. Kahl xəritə ilə bağlı
araşdırmalarını 1931-ci ildə Şərq Elmləri Konqresinə təqdim edib.
Xəritənin üzərindəki qeydləri Həsən Fəhmi latın hərflərinə
çevirib.
Türk Tarix Qurumu 1937-ci ildə "Piri Rəis xəritəsi" adlı kitabda
xəritəni yayımlayıb. Xəritənin itmiş parçalarının axtarışı zamanı
Topqapı sarayının müdiri Tahsin Öz tərəfindən dünya xəritəsi
adlandırılan başqa bir Piri Rəis xəritəsi tapılıb.
Qeyd edək ki, araşdırmalar Хristоfоr Kоlumbun Amеrikanın
varlığını da türk dənizçilərindən öyrəndiyini göstərir. Оsmanlı
türklərindən yardım istəyən Kоlumb Piri Rəisin əmisi Kamal Rəisdən
müsbət cavab alaraq onun хidmətçisi Rоdriqоnu özünə köməkçi
götürüb. Rоdriqо müəyyən səbəblərdən adını dəyişdirmiş türk
dənizçisi idi. Kоlumb səyahətə çıхarkən ilk dəfə qurunu görən də
Rоdriqо оlub. Хristоfоr Kоlumb isə Hindistana çatdıqlarını güman
еdib.