"Səfillər" layihəsində:
Bayram günlərinin verdiyi fürsətdən yaralanmaq istəyim məni
yenidən Azərbaycanın cənubuna, doğulduğum rayona çəkdi. Lökbatan
dairəsindən bir nəfər yol-yoldaşı götürmək istəyim Nəqliyyat
departamentinin işçiləri ilə qısaca münaqişəyə səbəb oldu.
Nəqliyyat departamentinin iradı
Onlar:
- Sənin sərnişin daşımağa icazən yoxdur, sənədlərini ver, cərimə
olunacaqsan, - deyərək iradlarını bildirir.
Qısaca:
- Mən yol gedirəm və söhbət etmək üçün bir nəfər
istəyirəm. Özü də pulsuz aparıram, bayram hədiyyəsi olaraq, -
deyirəm. Hələ yaxşı söhbətcil adam olsa, ona Xalacda çay da
alacam.
İnadkar yol nəzarətçilərini axır ki başımdan edirəm:
- Bura bax, bu maşını almışam, mənim əmlakımdır.
İstəsəm, adam götürərəm, istəməsəm yox. Mən "xalturşik" deyiləm ki,
götürdüyüm adam üçün sənə 1 manat ödəyəm.
5 manata meyvə alaram
Tikintidə fəhlə işləyən biləsuvarlı fağır bir oğlanı onlarla
sərnişinin içindən seçirəm. Yol boyu söhbətimizdən aydın olur ki,
əslində o, dünən evinə getməli imiş. Maaşını gözləyib. Naxçıvandan
olan iş adamı ancaq bu gün ona 50 manat verib. Bayramdan sonra
maaşının qalan hissəsini ödəyəcəkmiş. Bu 50 manata isə Xanqulu adlı
gənc bilmir nə etsin. Mənə təşəkkür etməyi də unutmur:
- Sağ ol, yaxşı ki, pulsuz aparırsan. 5 manata meyvə alaram,
oğluma deyərəm ki, cəlilabadlı əmi aldı bunu sizə.
- Halal xoşunuz olsun, - deyirəm.
Xanqulu heç də gözlədiyim adam olmur. Qaradağ zavoduna çatanda
artıq xoruldayırdı. Ağzı açıq qalmışdı. Oturacağa sərdiyim əl-üz
dəsmalını onun sinəsinə çəkirəm. Siqaret çəkdikdə açacağım
pəncərədən külək onu tuta bilər. O, sovetlər zamanının Şorsuludakı
buraxılış keçid məntəqəsində yuxudan ayılır - mən maşını saxlayıb
yolun kənarında özlərinə post qurmuş dilənçilərə yaxınlaşanda.
Şorsuludakı dilənçilər
Bu dilənçilər haqda isə diqqətli oxucularımız artıq
məlumatlıdır. Ötənlərdə elə burada dilənən Mayıl adlı dilənçidən
yazdığım "Məni qocalar evinə düzəlt, lap min manat verərəm"
yazısında bəhs etmişdim. Mayıl bu dilənçiləri kürd adlandırmışdı.
Və qeyd etmişdi ki, onlarla aralarında nüfuz savaşı gedir. Və bu
dilənçilərin arxasında böyük bir qüvvə var.
Üç nəfərdirlər. Əlil arabasında şikəst bir gənc oturub. Ayaqları
qalın adyala bükülüb. Onun arxasında gənc, dolu bədənli qadın
durub. Yanlarında isə 10-12 yaşlı oğlan uşağı var. Öyrənəcəm ki,
uşağın adı İslam, arabadakı şikəstin adı isə Heydərdir. Qadının işi
isə əlilə verilən pulları dəstələyib cibinə yığmaq və nəzir
verənlərə dua etməkdir. Əlilin ovcuna 20 qəpik qoyuram.
Ağam Əbəlfəzdən istəyirəm...
Qadın:
- Allah əvəzini versin, ağam Əbəlfəzdən istəyirəm ki, balaların
xoşbəxt olsun, - deyir.
Söhbətə tuturam:
- Xanım, bu oğlan sənin nəyindir?
Qadın ətraflı məlumat verir:
- Qardaşımdır. Şikəstdir. Danışa bilmir. Dili laldır. Qulaqları
isə eşidir. Bu uşaq da böyük qardaşımın oğludur. İki qardaşım
türmədə yatır. Xalac türməsindədirlər. Ona görə burada durmuşuq ki,
türməyə gedib baş çəkə bilək.
"Ruskayazıçnı" dilənçi
Qardaşlarının nəyə görə həbs olunduğunu soruşuram. Səsinə bir
qədər də hüzn əlavə edir.
- Maşınla adam vurublar. Sonra da vurduqları adamın adamını
döyüblər. İndi onların da sağırlarını saxlayıram.
"Sağır" sözü ən çox bizim tərəflərdə işlənir. Bəzən insanlar bu
sözlə bir-birinə müraciət də edirlər. Ona görə də soruşuram:
- Haralısız?
- Naxçıvandanıq. Şərurdan.
- Amma sən naxçıvanlılar kimi danışmırsan.
- Mən "ruskayazıçnı"yam. Rusiyada oxumuşam. Kulinariya üzrə ali
təhsilim var. Qardaşlarım belə olandan sonra gəldim.
- Adın nədir?
- Zarina Əliyeva... niyə soruşursan?
Bizim söhbət etdiyimiz zamanı nəzir vermək üçün saxlayan
maşınlara İslam yaxınlaşır. Pulları alıb şikəst əmisinin ovcuna
qoyur. Zarina da öz növbəsində Heydərin ovcundakı pulları götürüb
cibinə qoyur.
- Bəs indi harada yaşayırsız?
- Cəlilabadda kirayədə oluruq. Hər gün gedib-gəlirik.
- Bəs o qədər uzaq yolu gedib-gəlincə elə burada
Şorsuluda, ya da Biləsuvarda niyə ev tutmursuz?
- Cəlilabad yaxşıdır. Orada həftədə iki dəfə iri bazar olur. Hər
yerdən gəlirlər. Adam çox olur. Arada ora da çıxırıq.
Oteldə aşpaz işi olsa işləyər
Zarinadan gündəlik qazanclarını soruşuram və qeyd edirəm ki,
suallarım onu çaşdırmasın. Jurnalistəm və istəyirəm onlar haqda
yazı yazam. Zarina qazanclarının pis olmadığını deyir və əlavə
edir:
- Əgər jurnalistsənsə, mənə bir iş düzəlt, işləyim.
- Nə işləmək istərdin?
- Dil bilirəm, otellərdə aşpaz işi olsa işləyərəm.
- Bəs buranı təhvil verəcəksən?
- Yox, artıq tikə baş yarmır ki...
Ərə nə var e... küçə kişi ilə doludur
Zarina bir vaxtlar ailəli olduğunu da deyir:
- 1985-ci ildə doğulmuşam. Ailə də qurmuşdum. Qardaşlarım belə
olanda, ərim mənə dedi ki, ya məni tut, ya da qardaşlarını. Mən də
qardaşlarımı tutdum. Ərə nə var e... küçə kişi ilə doludur.
Geyinib-kecinsəm, çoxundan qəşəng olaram.
Şəkilini çəkmək istəyirəm. İmkan vermir. Sifətini yaylıqla
örtür. İslam da kənara çəkilir. Həyəcanla:
- Bu kişi bizi polisə verəcək, - deyir.
Kameranı cibimə qoyuram və Zarinaya:
- Eşitmişəm yolun o tayında da durmaq istəmisiz, amma
gücünüz çatmayıb, onları qova bilməmisiz, - deyirəm.
Qurban əti ilə araq içən Mayıl
- Kim dedi? Mayıl deyər. O, kişi deyil. Axmağın biridir. Alkaşdı
o. O gün ona qurban payı verdilər. Mənə də vermişdilər. Mən
qardaşımın balalarına yedizdirdim. O isə getdi o tərəfdə kafe var
e, orda kabab çəkdirib, araqla içdi. Yalançıdır. Bax, onun yanında
kişi durmuşdu ha, onu o işlədir. Tutub pulunu əlindən alır. Özünə
hər gün 30-40 manat verir. O da o pulu yavagəzdi arvadlara
xərcləyir.
- Hə, Mayıl demişdi. Deyir ki, siz kürdsüz, sizin
adamlarınız var, onu sıxışdırırsız.
Deyir ki, cavan qadınsan, sənə də kişi
lazımdır
- Düz deyir, kürdəm. Amma onlar məni sıxışdırırdı. İstəyirdilər
bizi burdan qovsunlar. Hələ onun adamı var ha, o Mayıldan da pis
adamdır. Gəlib mənə deyir ki cavan qadınsan, sənə də kişi lazımdır.
Gəl, Mayılla yollaş, ona ərə get. Ya da həftədə 1-2 dəfə görüşün, o
pulları boş yerə xərcləməsin. Sənə də kişi lazımdır. Tüpürdüm
üzünə. Daşı götürdüm, vurdum çolaq qıçına. Mənim ərimə nə gəlib.
İstəsəm, gedərəm də onun yanına. Mayıl gözüynəngörmüş
oğraşdı...
Zarina əsəbiləşib. "Həmkarının" onun haqqında söylədikləri yaman
yer edib ona:
- Bir dənə taksi tutublar. Axşama qədər bunlara araq daşıyır.
Axşamlar içib burda mahnı oxuyurlar.
Sonra da yağlı bir kişi söyüşü söyür. Yenidən Mayılın ardınca
danışır:
- Elə bilirsən, onun ayaqları çolaqdır? Yox, çolaq-zad deyil.
Bir balaca topaldır. Özü də çatana deyir Bərdədənəm. Allah bilir
haralıdır.
- Yox, mən onun şəxsiyyət vəsiqəsini görmüşəm,
bərdəlidir.
- Nə olsun Bərdədəndi? O, yaxşı adam deyil...
Zarina ilə çox mətləblərdən bəhs etdik. O, burada dayanmağın heç
də asan olmadığını dedi.
- Bizi də qovurlar. "Oblava" olur, yolu təmizləyirlər.
Arada-bərədə polislərin də könlünü alırıq...