Qəzaya uğrayan avtomobillərin sahibləri ilə sığorta şirkətləri arasında mübahisələr bəzən məhkəmələrə qədər gedib çıxır. Bu zaman uduzan tərəf isə həmişə sürücülər olur. Onlar sığorta şirkətlərindən avtomobilə dəyən zərərin çox az bir qismini ala bilirlər. Bu isə həmin şirkətlərə olan inamın azalmasına gətib çıxarır. Bir çox hallarda isə qəzalar gizlədilir, maşın sahibləri öz aralarında razılaşmağa üstünlük verirlər. Artıq bu problemlərə son qoyulacaq. İnkişaf etmiş Avropa ölkələrində olduğu kimi bizdə də ziyanın avtomatik hesablanması sistemi tətbiq ediləcək.

"Axar.az" xəbər verir ki, müasir təcrübənin Azərbaycana gətirilməsi üçün İcbari Sığorta Bürosu (İSB) və Dövlət Sığorta Nəzarəti Xidməti "Audateks" ("Audatex") şirkəti ilə danışıqlar aparır. Şirkət nümayəndələri ilə son görüşdə də proqram təminatlarının və məlumat bazasının Azərbaycan sığorta bazarına uyğunlaşdırılması və bazara təqdim edilməsi, biznesin təşkili ilə bağlı gözləntilər və ehtimallar müzakirə edilib. Həmçinin, "Audateks"in ölkəmizdə fəaliyyətə başlaması ilə bağlı şirkət nümayəndələri ilə ilkin razılıq əldə olunub.

Avtomatik hesablama nədir?

Bu yeni sistem avtomabillə bağlı bütün məlumatların bir yerə toplanmasına imkan verir. Maşının hansı şirkətdə istehsal olunduğu, detallarının qiyməti, eləcə də ona göstərilən xidmətlərin qiymətləri vahid bazada cəmləşdirilir. Həmin məlumatlar avtomobil istehsalçılarından və xidmət sektorundan alınaraq birbaşa xüsusi proqrama daxil edilir. Bundan sonra yol qəzası baş verdikdə hadisə yerinə sığortaçının çağırılmasına ehtiyac qalmır. Sadəcə, qəza barədə məlumatları həmin kompüter proqramına yükləməklə nəticələri əldə etmək olar. Sistem əvvəlcədən yerləşdirilən məlumat bazasının köməyindən istifadə edərək qəza nəticəsində avtomobillərə dəyən zərəri avtomatik hesablayır. Burada qiymətlər əvvəlcədən bəlli olduğundan qeyri-qanuni işlərə yer qalmır. Eyni zamanda həm maşın sahiblərinin, həm də sığortaçıların işi xeyli yüngülləşəcək. "Audateks" proqram təminatının işə düşməsi ilə günlərlə uzanan qiymətləndirmə və hesablama prosesinə, maşın sahibləri ilə sığorta şirkətlərinin yorucu mübahisələrinə ehtiyac qalmayacaq. Sistemin digər üstünlüyü odur ki, zərərlər bütün sığorta şirkətləri tərəfindən eyni sistem vasitəsilə qiymətləndiriləcək.

Qısa xatırlatma

Qəza törədən maşınlara dəyən zərərin avtomatik hesablanması fikri ilk dəfə ötən əsrin 60-cı illərində Almaniyada meydana gəlib. Minden şəhərindəki "Röyter" mühəndis bürosunun təklif etdiyi ideyanın məğzi avtomobilə dəyən zərərin avtomobil istehsal edən zavodların məlumatları əsasında hesablanması idi.

Bu təklif sığorta bazarı və avtomobil sənayesində yeni imkanlar açırdı. Ona görə də qısa müddətdən sonra bu sistemdən bütün dünyada istifadə edilməyə başladı. 1971-ci ildə "Audatex" xidmətlərini İsveçrə bazarına təqdim edib. Hazırda "Audatex", özünə aid firmaları və tərəfdaşları ilə ziyan hesablama və ziyanın idarəedilməsi yollarını 55-dən çox ölkədə təqdim edir. Bu ölkələrdə "Audatex" sığorta şirkətləri, ekspertlər və servislər arasında ortaq bir "dil" istifadə edilməsini təmin edir.

Tez hesablaşma sistemi

Sistemin əsas istifadəçiləri sığorta şirkətləri, ekspert büroları, texniki xidmət stansiyaları, eləcə də dövlət orqanlarıdır. Hazırda bu sistemə dünyadakı 60 istehsalçı tərəfindən buraxılan minlərlə müxtəlif model və marka nəqliyyat vasitəsi toplanıb. Bu məlumatlar tez-tez yenilənir. "Audatex" sistemində avtomobil istehsalçılarından alınan, avtomobilin quruluşunun necə olduğu, təmir üçün hansı ehtiyat hissələrinin mövcud olduğu, xərc baxımından sərfəli bir təmir üçün hansı hissələrin, dəstlərin və digər xərcazaldıcı alternativlərin olduğunu göstərən məlumatlar vardır. "Audetax" avtomobil üçün hansı ehtiyat hissələrinin mövcud olduğunu göstərir ki, bu da xərc baxımından ən uyğun təmirin seçilməsinə imkan verir. "Audateks" yalnız istehsalçı tərəfindən qəbul edilib təsdiqlənən təmir üsullarını göstərdiyindən, bu təhlükəsizlik və keyfiyyət üçün əhəmiyyətlidir. Bundan başqa "Audateks" avtomobilin hansı boya növü ilə boyanması üsulunu və xərclərini də göstərir.

Avtomobili "tanıyan" üsullar

"Audateks" sistemində avtomobilin tanınması iki üsul ilə yerinə yetirilr: VIN Sorğusu (AudaVIN ) və manual təyin etmə (VIC).

VİN sorğusu üsulunda sistemə zərər dəymiş avtomobilin 17 rəqəmli şassi nömrəsi daxil edilərək axtarış verilir. Bu zaman avtomobilin zavod istehsalı bütün təchizat və ehtiyat hissələri məlumatları əldə edilir. Şassi sorğusu Reno, Ford, Opel, VW, Seat, Audi, Porşe, Mersedes, Saab, BMV, Mini, Smart və MAN markalarını əhatə edir. Digər markalardan olan avtomobilləri üçün isə internet bağlantısı olmadan sistemdə avtomobilin istehsalçısını, modelini seçilməklə tanınır.

Xatırladaq ki, hər il dünyada 100 milyondan artıq sığorta hadisəsi baş verir və nəticədə 150 milyon ödəmə halı ortaya çıxır. Bunun 25 faizinin hesablanması məhz "Audateks" sisteminin payına düşür. Dünyada nəqliyyat vasitələrinin sığortası ilə məşğul olan şirkətlərin 95 faizi bu sistemin xidmətindən yararlanır. Almaniyada isə bu rəqəm 98 faizə çatır.

Qiymətlər ayda 1 dəfə açıqlanır

Ölkəmizdə yeni sistemin tətbiqi barədə fikirlərini bölüşən Başaq-İnam Sığorta şirkətinin mütəxəssisi Hikmət Allahverdi "Axar.az"a açıqlamasında həmin prosesin Türkiyədə həyata keçirilmə mexanizmlərindən danışıb:

"Türkiyədə ayda bir dəfə bütün növ avtomobil markaları üçün bazar qiyməti açıqlanır ki, bu da sığortalama anında sığortaçıların və sığortalanmaq istəyənlərin işlərini kifayət qədər asanlaşdırır. Sığorta ödənişinin məbləği dəqiq müəyyənləşir. Bu çox maraqlı və faydalı bir sistemdir. Müştərilərlə problemlərin, anlaşılmazlıqların ciddi şəkildə aradan qaldırılmasına kömək olacaq".

Hər iki tərəf qazanır

Avtomatik hesablama sisteminin işə düşməsi ilə sığorta şirkətləri də qazanacaq. Belə ki, burada həm vaxt itkisinin qarşısını alacaqlar, həm də qiymətləndirmə prosesi üçün çəkdikləri xərclər kifayət qədər azalacaq. Lakin bütün sığorta şirtəkləri bundan yararlana bilməyəcək. H.Allahverdi deyir ki, yeni sistem ilk növbədə İSB üzvü olan şirkətlər üçün nəzərdə tutulub:

"Amma çox yaxşı olardı ki, sistemdən istifadə olunmasında bütün sığorta şirkətlərinə bərabər imkanlar yaradılsın. "Başak-İnam Sığorta Şirkəti" ASC olaraq İSB üzvü olmasaq da, bu sistemin Azərbaycanda tətbiq olunmasında maraqlıyıq".

Yenilik hamıya şamil edilməyəcək

Qeyd edək ki, İSB üzvü olmayan şirkətlər icbari sığorta növlərinin satışı ilə məşğul ola bilməzlər. Buraya üzv olmaq üçün lisenziya almaq lazımdır. Bundan əlavə hansısa sığorta növündə xidmət göstərmək üçün dövlət tərəfindən müəyyən olunmuş məbləği ödəmək lazımdır. Bu ödənişlər ümumilikdə 400 min manat təşkil edir. Ancaq hər bir halda avtomotik hesablama sistemi həm vətəndaşların, həm də sığortaçıların işini asanlaşdıracaq, uzun süründürməçilikdən, mübahisələrdən azad edəcək. Eyni zamanda bu, sığorta sisteminə itən inamın bərpasına təkan ola bilər.