İçərinin sərt qanunları...

Bayılda keçirdiyim 4 ay 15 gündə türmə həyatına kifayət qədər alışmışdım. İşlədilən jarqonlardan tutmuş, bu qaranlıq dünyanın aydın qanunlarına qədər hər şeyi öyrənmək cəhdim, bəzən xoşluqla müşahidə olunmurdu da.

Mənimki gec gəlib, tez öyrənmək kimi anlaşılırdı. Dəqiq bilirdim ki, mən "pasajir"əm, bir daha bu yolun yolçusu olmayacağam. Ən azı ümid edirdim. Baxmayaraq ki, yaxşı bilirdim, heç kəs bundan sığortalanmayıb və günlərin birində yenə də bu dar qəfəsdə ömür çürütməyin "ləzzətini" dadmaq iki vur ikidir.

Amma daxilimdəki inam mənə, nə qədər mümkündür, buranın qanunları ilə yaxından tanış ol, deyirdi. Açığı, türmə həyatının acınacaqlı və arzuolunmaz olduğunu bir daha dəyərli oxucuların diqqətinə çatdırmaq yersiz olardı. Lakin bütün çirkabların içində saf bir şey tapmaq mümkün olduğu halda, burda da təqdirolunası şeylər kifayət qədərdi. Zamanı və yeri gəldikcə belə hallardan bəhs edəcəyəm.

Türmə rəhbərliyi "oğru qanunları"na hörmətlə yanaşır

Türmə rəhbərliyinin, əslində "oğru qanunları"na hörmətlə yanaşdığının şahidi oldum. Sözsüz ki, bu qanunlar hər şeyin doğru-dürüst olmasına hesablanıb. Adminstrasiyanın türmədə dolayısı yolla bu qanunların işləməsinə şərait yaratması da bundan irəli gəlir. Bayılda bunu da öyrəndim ki, dustaqların kamera şəraitində saxlanmasına baxmayaraq, "smotryaşi"nin bütün kameralarla əlaqə saxlamaq imkanları var. Hər kameranın özünün "ağsaqqalı" olur ki, əslində, bu ağsaqqallar türmə işçiləri ilə dustaqların arasında bir dəllal, iş düzüb-qoşan rolunu oynayırlar. Söszsüz ki, istisnalar var. Yəni özünü kriminal aləmin yolçusu bilənlər kifayət qədər bu qanunlara riayət edirlər. Eləcə də Türmənin "smotriyaşi"sinin ötürdüyü "malyavka"lardakı tapşırıqların "yerlərdə" həyata keçirilməsinə nəzarət də oğru dünyasına düşməyə cəhd edənlərin boynuna düşür. Köhnə dustaqların dediklərinə inansaq, əvvəllər heç də belə deyilmiş. Dustaqlar həqiqətən də bir-birinə doğma imişlər. Baxmayaraq ki, türmələrdə və cəzaçəkmə müəsisələrində dava-dalaş indikilərlə müqayisədə daha çox olarmış və bəzən bu dava-dalaşlar ölümlə də nəticələnərmiş.

Kimi isə öldürüb, qanını bağlamaq xırda bir işdir

Ümumiyyətlə, həbsaxanada kimi isə öldürüb, qanını bağlamaq çox asan və xırda bir işdir. Hər halda deyilənlərə söykənərək bu qənaətə gəlmək olar. Oğru dünyasınıun keçirdiyi "sxodka"larda çıxarılan hökmlər qeyd-şərtsiz həyata keçirilir. Acınacaqlı hallar onda olur ki, bəzən "bratva"nın və "obaşaq"ın qərarı da hansısa maraqlara söykənir. Pulun burada da böyük qüvvə olduğu danılmazdır. Çoxlarının "svetoy" kimi tanıdıqları, güvəndikləri avtoritetin bəzən türmə rəhbərliyi ilə əlbir olması üzə çıxır. Bu hər iki tərəfə sərf edir. Özünü oğru dünyasında söz sahibi kimi görmək istəyənlər dolanışıq və hakimi-mütləqlikləri üçün türmə rəhbərliyi ilə gizlin danışıqlara girir, əslində türmədəki "besperdel"liyin qarşısını almaqla, həm də onlara yardımçı olurlar. Heç bir rəis istəməz ki, onun sahəsində arzuolunmayan hallar baş versin. Bu baxımdan hər iki tərəfə sərf edən anlaşmalar, əslində "kimsəsiz" dustağın yersiz "başağrıları" ilə sonuclanır.

Türmədə belə hallar bağışlanmır

Bunun ağrısını həm də həmin "bərkgedən" dustağın özü çəkməli olur. Bir müddətdən sonra dustaqlara kimin rəhbərliklə təmasda olduğu haqda informasiya ötürülür. Təkzibolunmaz faktlar qarşısında qalan oğru aləmində guya nüfuzlu olan şəxs "sındırılır", içərinin qanunları ilə cəzalandırılır. Köhnə dustaqlardan dəfələrlə eşitdiyim belə halların, özüm də bir neçə dəfə şahidi olmuşam. Türmədə belə hallar bağışlanmır.

Haşiyə:

Sumqayıtlı Vüqarın azadlığa cığacağı günün axşamı dünyasını dəyişməsi məhz belə bir hadisənin sonucu kimi dəyərləndirildi. 2007–ci il aprel ayının 15 də azadlığa çıxacağı gözlənilən Vüqar ayın 14-də dünyasını dəyişdi. Dustaq dostlarının hazırladığı "provod"da dozadan artıq narkotik qəbul etdiyinə görə aprelin 15–nə, azadlığa çıxacağı günə adlaya bilmədi. Ölüm hadisəsi isə gözlərimizin önündə baş verdi. Vüqarı huşsuz halda "sançast"a gətirmişdilər. Yağışlı hava idi. Gecə 24.00 idi. 10 saylı CÇM-in rəis müavini ədliyyə polkovnik-leytenentı Vəli Şirinov evindən çağrılmışdı. Həkim briqadası dəvət olunmuşdu. Edilən masajlar, vurulan iynələr, göstərilən tibbi yardımlar nəticəsiz qaldı. Aprelin 15-də səhər saat 11 radələrində "Qaz-52" yük maşının banında Vüqarın meyidi CÇM-in həyətindən çıxarıldı. Müəssisədə söz-söhbət gəzdi ki, guya Vüqar kriminal aləmin yolçusu olsa da, əslində administrasiyaya işləyirmiş. Onun bu əməli elə türmə işçiləri tərəfdən dustaqlara ötürülmüşdü. Və dustaqların çıxardığı qərara görə, çoxlarının torbasını tikmiş Vüqara ölüm hökmü çıxarılıbmış.

Pasajir

Oğru dünyasında tanınan avtoritetlərlə söhbətlərim isə mənə çox maraqlı görünürdü. Amma hər dəfə də onların söhbətinə qulaq yoldaşı olmaq mümkün olmur. Gərək şərait elə yarana ki, bu söhbətlərin, xatiratların danışıldığı zamanı əldən verməyəsən. Mən bu baxımdan özümü "xoşbəxt pasajir" saya bilərəm (pasajir – təsadüf nəticəsində həbs olunan, yaxud bu dünyanın əbədi sakinləri olmayan ilkin dustaqlıq həyatı yaşayanlara deyirlər). İçəridə bilərəkdən olunan səhvlər heç zaman bağışlanılmır. İçərinin yazılmayan qanunları, çölün yazılı qanunlarından daha sərt və daha ədalətlidir.