Samanta Smit - soyuq müharibənin qızğın çağında SSRİ rəhbəri Yuri Andropova yazdığı məktubla məşhurlaşan, Men ştatından olan amerikalı məktəblidir.

Bu məktubu 10 yaşlı Samanta 1982-ci ilin noyabrında yazıb. Onun anası Ceyn çox sonralar bu bazar gününü xatırlayarkən deyirdi ki, o, bu fikrə "Tayms" jurnalında yenicə hakimiyyətə gələn Andropova həsr olunmuş məqaləni oxuduqdan sonra gəlib. Məqalədə ehtimallar irəli sürülürdü ki, bu adam ABŞ üçün təhlükəlidir və onun idarəçiliyi dövründə yeni müharibə tamamilə mümkündür. Məqaləni oxuyandan sonra balaca Smit anasından soruşub ki, niyə hamı mister Andropovdan qorxur, niyə heç kim ondan ölkəmizə hücum etməyə hazırlaşırdığını soruşmur? Qızın anası, "bəs niyə ondan sən özün soruşmursan", xəbər aldıqda, Samanta anası tərəfindən verilən cavabı ciddi qəbul edib və məktub yazıb:

"Hörmətli cənab Andropov! Mənim adım Samanta Smitdır. Mənim 10 yaşım var . Sizi yeni təyinatınız münasibətilə təbrik edirəm. Mən çox narahatam ki, Sovet İttifaqı və Birləşmiş Ştatlar arasında nüvə müharibəsi başlayacaqmı? Siz müharibə əleyhinəsiz, ya yox? Əgər Siz əleyhinəsinizsə, buyurun deyin görüm, Siz müharibəyə yol verməmək üçün nə etmək fikrindəsiz? Siz, əlbəttə, bu suala cavab verməyə borclu deyilsiz, amma mən bilmək istərdim, Siz nə üçün dünyanı qazanmaq istəyirsiniz? Tanrı torpağı yaradıb ki, biz dünyada bir yerdə yaşaya bilək və vuruşmayaq. Səmimiyyətlə, Sizin Samanta Smit."

Samanta əmin idi ki, Andropov onun məktubuna mütləq cavab verəcək, üstəlik, onun belə məktublar yazmaqda artıq təcrübəsi var idi. Kanadada səfərdə olan Böyük Britaniya Kraliçası II Yelizabeti televizorda görən qıza, bu xanım çox xoş təsir edib və ona məktub yazıb. Kraliça bu məktubu cavabsız buraxmır. O vaxtdan bəri Samanta əmin idi ki, yüksək vəzifəli şəxslərə belə məktub yazmağa dəyər və onlara cavab mütləq gələcək.

Samantanın Yuri Andropova ünvanlanmış məktubu, "Pravda" qəzetində dərc olunur . Lakin sovet hakimiyyəti tərəfindən heç bir reaksiya baş vermir - Samantaya cavab gəlmir. Bu arada, müxtəlif ölkələrdən jurnalistlər onun məktubu dərc olunandan sonra Smiti tapıb ondan müsahibə götürürdülər. Sovet baş katibindən cavab gözləməyin mənasız olduğunu hiss edən Samanta , ikinci məktubu yazmağa cəsarət edir - bu dəfə isə məktub ABŞ-dakı sovet səfiri Anatoli Dobrıninə ünvanlanır: "Mənə elə gəlir ki, mənim suallarım maraqlı idi, 10 yaşım olmasının məsələyə nə dəxli var ki...

Və budur, nəhayət Samanta çoxdan gözlənilən cavabı alır. Andropovun amerikalı məktəbliyə məktubu 1983-ci il aprelin 25-də "Pravda" qəzetində dərc olunur. Bu müraciət dərhal Amerika qəzetlərində çap edilir:

"Sən yazırsan ki, ölkələrimiz arasında nüvə müharibəsinin başlanmasından çox narahatsan. Samanta, biz Sovet İttifaqında əlimizdən gələni edirik ki, təkcə ölkələrimiz arasında deyil, ümumiyyətlə, yer üzündə müharibə olmasın. Hər bir sovet adamı belə istəyir", deyə Andropov yazırdı.

Məktubda o, həmçinin Samantaya SSRİ və ABŞ-ın İkinci Dünya müharibəsində əməkdaşlığı haqqında xatırladıb və qızı Sovet İttifaqına dəvət edib. Məqsəd isə, amerikalı qızın sovet xalqının müharibə istəmədiyini öz gözləri ilə görməsi olub.

1983-ci il iyulun 7-də Samanta valideynləri ilə birlikdə Sovet İttifaqına yola düşüb. O, SSRİ-də iki həftə keçirdi və bu müddətdə Moskvada, Leninqradda, Krımda olan Artek pioner düşərgəsində olmağa macal tapdı. Lakin o, bu səfərinin səbəbkarı olan Andropovla görüşə bilmədi. O zaman baş katib ağır xəstə idi. Onlar yalnız telefonla danışa bilirlər. Xoşməramlı səfir elan edilən Samanta Smit, iyulun 22-da evə qayıdarkən yola düşməzdən əvvəl, sonralar məşhur olan cümləni rusca deyib: "Biz yaşayacağıq!" .

Vətənə qayıdandan sonra Samanta, "Mənim SSRİ -yə səyahətim" adlı kitabını yazıb.

1985-ci il avqustun 25-də kiçik yaşında bütün dünyada tanınan bu məktəbli qızın həyatı faciəvi surətdə qırılmasaydı, indi bəlkə də adı məşhur siyasətçilər siyahısında idi... Lakin həmin gün Samanta Smit atası ilə birgə Böyük Britaniyadan geri qayıdarkən, təyyarə qəzasında həlak olur. Onların kiçik ikimotorlu təyyarəsi enmə zolağının görüntüsü pis olması səbəbindən cəmi 200 metr məsafədən eniş edə bilməyir. Təyyarədə olan 8 nəfərin hamısı həlak olur. Ata və qızı, Samantanın doğulduğu Men ştatının Xoulton şəhəri yaxınlığında dəfn edirlər.

Onun ölümündən sonra Amerika qəzetləri yazırdılar ki, bu hadisədə sovet DTK-nın əli var. SSRİ-də isə, öz növbəsində, hesab edirdilər ki, bu fəlakəti Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi təşkil edib. Lakin hadisənin təfərrüatının araşdırılması göstərdi ki, baş verənlərdə günahkar qəzaya uğramış təyyarənin pilotudur.

Analitik.az