Elşad Barat gənc şairdir. AYB üzvü, Slavyan Universitetinin Yaradıcılıq fakültəsinin tələbəsi olan bu gənc şairi müxtəlif tədbirlərdə görmək olar. İçində bir ədəbiyyat yanğısı var. Elə şeirlərində də bu yanğını hiss etdirməyə çalışır. Nə və nədən yazırsa, səmimi yazır. Bu günlərdə təsadüf nəticəsində görüşdük, AYB-nin pilləkənlərini qorxa-qorxa çıxan bəzi gənc yazarların yanında bir az boy verməyi, danışmağı ilə diqqət çəkdi. Qolundan tutub kənara çəkdim:

- Elşad, nə var, nə yox?

- Sağ ol, əmi, siz var olun. Yaxşıyam, - bir qədər kənarda olan qələm dostlarını göstərib, - hələ ki qismətdə olanlarla həyatda olanların arasında yaşayırıq, döyüşürük. Görək necə olur, - dedi və söhbətimiz alındı.

- Səni var olanlar daha çox ilgiləndirir, yoxsa yox olanlar? - sualıma verdiyi cavabdan sonra maraqlı bir müsahibənin yarandığını hiss etdim.

- Məncə, var olanlar bir müddət sonra yoxluqla əvəzlənir, sanki o varlığı görmürsən. Yox olanlar isə həmişə, öz yoxluq həsrətini, yoxluq sirrini qoruyub saxlayır.

- Bu gün ədəbi mühitin durumu nə yerdədir?

- Çox bərbad. Öncə deyim ki, Azərbaycanda yazıçı kimi məşhurlaşmaq çox sadə məsələdir. Əgər mən bu gün, elə bu söhbətimizdə xalqımızın bütləşdirdiyi Səməd Vurğun, Əhməd Cavad, Cəfər Cabbarlı kimi rəhmətliklərin adının yanında bir qədər tənqidi sözlər işlətsəm, sabahdan olacam həm xalq düşməni, həm də məşhur söz adamı. Bu da mütaliəsizlikdən irəli gəlir. Bundan əlavə, az-maz adı tanınan yazarlarımız elə bilirlər ki, ədəbi mühitdə bunlar, Bağdadda isə kor xəlifədir.

Nobellik əsər yazmaq üçün...

- Səncə, imzaları az-maz tanınan adamların Bağdada kor xəlifə kimi tanınması onların gözünün açıq, insanlarımızın isə gözünün qapalı olmasından irəli gəlmir ki?

- Əmi, fikrimcə, bu, tamamən əksinə ola bilər. Gözüaçıq yazar heç vaxt özünü kor xəlifə kimi qələmə verməz, lazım gəlsə, qələmini yerə qoyar. Əgər kor xəlifə kimi tanınırsa, deməli, gözü bağlıdır. İnsanlar adına isə çox danışmaq istəmirəm. Sadəcə, onu deyim ki, kor xəlifələrə yarınmaq daha asandır.

- Bir gənc yazar olaraq, daha çox nəyin peşindəsən?

- Bunu heç yerdə deməmişəm, indi deyəcəm, mənim ən böyük ədəbi arzum Nobel almaqdır. Nədənsə, bu mükafatı almağımla bağlı özümə çox güvənirəm. Amma onu da bilirəm ki, nobellik əsər yazmaq üçün ömrümün yarısını qurban verməliyəm. Və buna da hazıram.

- Nobel üçün ömrünün yarısını qurban vermək lazımdır və buna hazırsan. Bəs bu vaxta qədər ömrünün yarısını hara xərcləmisən? Bir Nobelə görə ömrü qurban verməyə dəyərmi?

- İnsanın bir hədəfi olmalıdır, əgər o yazıçıdırsa, hədəfi Nobel ola bilər və bu, qurban tələb edir. İndi bizim insanların çoxu elə bilir ki, doğru-düzgün yolla Nobel almaq olmaz. Lakin mən belə düşünmürəm. Burada məsələ Nobellik deyil, məsələ hədəf tabelindən gedir. Hədəfə çatmaq üçün isə ömür qurban eləməlisən, onsuz da ömür gedir, bir iş görmək lazımdır.

Ramiz Rövşən də var, İltimas Səmimi də

- Hər kəs özünün yaradıcılığının hansı mərtəbədə olduğunu daha dəqiq bilər. Sən özünü ədəbi camianın hansı pilləsində görürsən?

- Hər yerində. Bəzən mənə elə gəlir ki, içimdə ilahi bir qüvvə var və o, hər an danışır, susmadan danışır, mən yazmağa başlayanda isə susur. Bu o deməkdir ki, mən varam və nə yazdıqlarımla nə yazacaqlarımın sahibiyəm.

- Sözsüz yazdıqlarının sahibisən, imtina etsən də. Ədəbi camianın hər yerində varam, deyirsən. Bəs ətrafında kimlər var? Yəni bu hər yerin hansısa yerlərində kimləri görürsən?

- Bəli, hər yerində varam. Bu yerlərdə Ramiz Rövşən də var, İltimas Səmimi də. Bu o deməkdir ki, bir ədəbiyyatçı ədəbiyyatla bağlı olan hər yerdə olmalıdır.

- Yaxşı, heç kəs heç kəsin kitabını oxumur, deyirlər. Sən kimin kitabını oxumursan? Oxumadığın daha çoxdur, yoxsa oxuduğun?

- Hazırda Azərbaycan ədəbiyyatından universitetlərdə dərs deyəcək qədər mütaliəli hiss edirəm özümü. Bu mərhələni son bir ildə keçmişəm. Bildiyiniz kimi, mənim bakalavr, magistr və doktorantura ixtisaslarım dəqiq elmlərlə bağlıdır. Ədəbiyyatın içinə isə Yaradıcılıq fakültəsinə daxil olandan sonra girə bilmişəm.

Özümü tanınmış yazıçı hesab etmirəm

- Elşad, fikir verirəm və sənin ətrafında gənc yazarlar görürəm. Onların xarakteri, yoxsa əsərləri səni cəlb edir?

- Ətrafımdakı gənclərin çoxunun heç bir ciddi əsəri yoxdur. Sadəcə, ədəbiyyata marağı olan gənclərdir. Bəlkə də, sabah qarşımıza böyük əsərlər qoya bildilər, bilmirəm. Həm də ki, mühitə ayrı-seçkilik yaradan yazarlardan zəhləm gedir.

- Təşkilatçı kimi də tanınırsan, bir çox tədbir və layihələrin gerçəkləşməsində rolun var. Daha çox təşkilatçı kimi tanınırsan, yoxsa yazar kimi?

- Təşkilat rəhbəri olmaq adi bir işdir. O qədər təşkilat rəhbərləri var ki, saya gəlməz. Bir də mən özümü tanınmış yazıçı hesab etmirəm. Çünki bu gün ciddi əsərdən çox şou yaratmaq tanınmışlıqdır.

- Demək istəyirsən ki, istəsən, şou yaratmağı bacararsan. Ümumiyyətlə, ədəbiyyatda şou yaratmaq necə olur?

- Zərrəcə istedadı olan hər kəs şou yarada bilər. Məsələn, bizim bu Kəramət Böyükçöl başdan-ayağa şoudur. Düzdür, o çox istedadlı oğlandır, xətrini də çox istəyirəm, amma ciddi ədəbiyyatla şou arasında əbədiyyət qədər fərq var. Yəqin ki, o da bunu bilir, sadəcə, bayaqkı kor xəlifələrin istəklərini yerinə yetirir.

Əsərlərimlə yeniliklər yarada biləcəyəm

- Hansı yazardan zəhlən gedir, amma əsərinə görə zəhləni büruzə vermirsən?

- Əgər ədəbiyyata zərrəcə bağlılığım varsa, yaxşı əsər yazan insandan zəhləm getməz, əksinə, sevərəm onu. Təəssüf ki, belə insanlar çox azdır.

- Səncə, sənin imzan ədəbiyyatda nəyisə yeniləyə biləcəkmi?

- Düşünürəm ki, çox az qalıb. Yaradıcılıq fakültəsini bitirdikdən sonra planını tutduğum, yazıb üzə çıxarmadığım əsərlərimlə yeniliklər yarada biləcəyəm. Bu barədə özümə çox inanıram.

- Yaradıcılıq fakültəsi sənə plan tutmağı da öyrədir? Ümumiyyətlə, gənc yazarlarımız bu fakültədə nəyi əxz edir?

- Yaradıcılıq fakültəsi ilk olaraq yaxşı oxucu olmağı öyrədir, sonrası adamın özünə qalmış. Kimsə adama istedad verə bilməz. Gərək istedadlı doğulasan və yaradıcılıqda, mütaliədə planlı şəkildə işləyəsən.

Sabah xalq şairi adı alma ehtimalım...

- Tənqidçilərlə aran necədir? Dostluq edə bilirsənmi?

- Dostum olanlar da var, məni özünə düşmən bilənlər də. Məsələn, mən hələ də başa düşmürəm ki, Cavanşir Yusifli ədəbiyyata nə verir? Bu fikrimə görə Cavanşir müəllim mənimlə düşmən oldu. Allah haqqı, çox qəribədir, nədənsə o insanı görəndə məni gülmək tutur, şirin bir gülmək.

- Hər kəsin öz zövqü olur. Cavanşir müəllimi görəndə səni gülmək tutur deyirsən, bəlkə sən heç onu oxumamısan. Axı o, sıradan bir tənqidçi deyil. Kifayət qədər təcrübəsi, mütaliəsi və ədəbiyyata özünəməxsus baxışı var.

- Yaradıcılıq fakültəsində Cavanşir Yusifli ilə görüşdük, o insanın gənclərə münasibəti, auditoriyada özünü aparmaq reallığı məni məcbur etdi ki, haqqında araşdırma aparım, apardım da. Məlum oldu ki, dəyərli Cavanşir müəllimə layiq olduğundan çox dəyər verilir. Mən ona yaxşı tərcüməçi deyə bilərəm, başqa da heç nə. Allah canın sağ eləsin. Qaldı ki mənim onu görəndə gülməyimə, axı dedim, bu, şirin gülməkdir. O gülüş də Cavanşir müəllimin auditoriyada özünü aparma yadigarıdır.

- Sən özünü xalq şairi kimi təsəvvür edirsənmi?

- Təsəvvür etməmişəm, amma dəqiq bilirəm ki, o da olacaq.

- O zaman nə dəyişəcək?

- Dəqiq bilirəm ki, yaradıcılıqla çox ciddi məşğul olacağım illərdə kifayət qədər sanballı əsərlər ortaya qoya biləcəm. Bu əsərlərə görə bu gün də olmasa, sabah xalq şairi adı alma ehtimalım böyükdür. Niyə də olmasın?

- Özünü hansı ədəbi mühitin üzvü kimi görürsən?

- Bir mərhələdən sonra bütün mühitlər birləşir, olur ədəbiyyat. Ona görə də mühitə deyil, ədəbiyyata bağlıyam.