Tanınmış Belarus yazıçısı Anatoli Matviyenko (Matviyenko Anatoli Yevgenyeviç) 1961-ci ildə Minsk şəhərində anadan olub. Bədii yaradıcılıq fəaliyyətinə 2012-ci ildən başlayıb, Sankt-Peterburq şəhərində iki kitabı çıxandan sonra 14 roman yazıb. Onun romanları tarixi-fantastik janrdadır. Rusiya və Belarusda ondan çox kitabı çapdan çıxıb. Onun məqalələri, esseləri, fantastik-tarixi janrda yazdığı hekayələri, povestləri Belarusda, Rusiyada, Ukraynada, Almaniyada müxtəlif almanax və jurnallarda işıq üzü görüb. Belarus Yazıçılar İttifaqının üzvüdür. İyirmidən çox tarixi mövzuda çəkilmiş sənədli filmin ssenari müəllifidir. A.Matviyenko hazırda Minskdə "Zvezda" Nəşriyyat Evində Beynəlxalq "Sozvuçie" saytının ədəbiyyat üzrə aparıcı redaktorudur.

Axar.az onun "DTK-nın qorxunc sirri" povestindən bir parçanı oxuculara təqdim edir.

DTK-nın qorxunc sirri

PROLOQ

Çağırışa vaxtında gəldi. Telefondakı tanış səsin sahibi SSRİ DTK-nın baş idarəsində şöbə rəisi olmuşdu. Belə adamlar istənilən rejimdə hakimiyyətdə olurlar. Sözündən çıxmaq barədə heç söhbət ola bilməzdi. Eşitdiyi suçlama-ittiham ən ağır cəzayla nəticələnə bilərdi. Daha doğrusu, ömürlük lənətlə cəhənnəm qazanında yanmağa məhkum olardı.

– Heç düşünmüsənmi, Sovet dövlətinin dağılmasının əsas səbəbi nə olub?

Mühəndis heyrətlə qarşısındakı acıqlı adama baxdı. Doğurdanmı, 1982-ci ildə ağılsızlıq edib çəkdiyi başıbəlalı şəkillərlə Azadlıq meydanındakı kilsəyə getməsəydi, bu böyük dövlət dağılmayacaqdı?

Amma hər şey çox sakit, hətta bir az darıxdırıcı başlamışdı.

BİRİNCİ FƏSİL

Vovka DTK-nı sevmirdi. Qohumlarından kimsə dövlət əleyhinə fəaliyyətdə ittiham olunmamış, repressiyaya uğramamışdı. Tərcümeyi-halı tərtəmiz idi. Ona görə də universiteti bitirdikdən sonra anasının dostlarının zəngiylə müvəffəqiyyətlə işə düzələ bildi. Kadrlar şöbəsindəki keçmiş orqan işçisinə oxşayan yaşlı kişi buraxılış vərəqini verərkən onu narazı baxışlarla süzdü. Yəqin ki, üstündə düşmən dövlətin dilində yazıları olan cins şalvarlı təcrübəsiz gəncin bu işə yaramadığını fikirləşirdi. "Gözüm üstündə olacaq, elə ilk büdrəmədə rədd olacaqsan"- keçmiş əməliyyatçı düşündü.

Radiotexnika sənayesinin əksər müəssisələri kimi bu xüsusi zavod da guya mülki texnika istehsal edirdi. Təbii ki, raketlər üçün hissələr, radar stansiyalar üçün quraşdırıcılar, kosmik tədqiqatlar üçün cihazların hazırlanması yoxlanılmış adamlara həvalə olunurdu. Ona görə də Vovkanı məişət texnikasının layihələriylə məşğul olan laboratoriyaya göndərdilər.

Kadrlar şöbəsindən çıxıb zavodun həyətindəki xırda gölməçələri ehtiyatla adladı. Yağışlı oktyabr ayı idi, doğma Tuapsa isə uzaqdaydı. Dövlət imtahanlarını iyunda versə də cavan ömrünün üç ayı ciddi-cəhdlə gələcəyin artilleriya zabitinə oxşamağa çalışdığı hərbi hazırlıqda keçmişdi.

Təhkim olunduğu laboratoriyanın müdiri özünü Mixaylıç kimi təqdim etdi. Üzündə qırmızı çilləri olan xırdasümüklü adam Vovkanı sevinclə qarşıladı.

– Şahin! Gör bir radiofizika fakültəsi bizimçün necə döyüşçülər yetişdirir!

– Bağışlayın, mən fizika fakültəsini bitirmişəm, - deyə, belə nəşəli qarşılanmağı gözləməyən təzə işçi mızıldandı.

– Ehh… Heç olmasa, lehimləyici aləti əlində tuta bilirsən?

– Əlbəttə, hələ məktəbdən radiotexnikanı sevirəm.

– Detalları xarab edəcək. - Ən kənardakı masanın arxasında oturmuş kiçik işçi heyətin qocaman üzvü Fomiç acıqla fısıldadı. Masanın altından onun yağışlı havaya uyğun olmayan yüngül ayyaqqabıları və qəhvəyi corablı ayaqları görünürdü. Ayyaqqabılarını fəslə uyğun dəyişməyə bir ay, bəlkə də çox illər gecikmiş birinə bənzəyirdi.

– Çox dərinə getməyin, nə lazımsa öyrədərik, – Vovkadan bir yaş böyük olan cavan oğlan kübarca və nikbin səslə dilləndi. – Hə, xoş gördük, mən Romanam.

- Sevinirsən, hə, Romoçka? – deyə gözəl olmayan qız (adətən belə qızlar tez bir zamanda ər tapmaq arzusuyla kişi peşəsinə üstünlük verirlər) söhbətə müdaxilə etdi. – İndi səndən də kiçiyi var.

– Yeri gəlmişkən, səndən pivə! Kollektivə qoşulursan. Avansa kimi gözləyərik. Həm də aramızda ən cavan olduğunçün bundan sonra pivə almağa sən gedəcəksən, - deyən Fomiç nimdaş şalvarının cibindən mis pulları çıxarıb 24 qəpik saydı, sonra, – Gör nə edirsən e… Az qala yadımdan çıxmışdı, axı, bu gün bizi təzə işçi qonaq eləyəcək, - deyib, pulları yenidən cibinə qoydu.

Roman üçlitrlik bankanı, yarışda qalib gələnə verilən bayraq kimi Vovkaya təqdim etdi:

– Amma bir balaca problem yarandı, axı, biz üç nəfər idik, adama bir litr alırdıq. İndi olduq dörd nəfər. Gərək qab tapasan.

- Onsuz da mən çox…

– Kollektivə qoşulmamış özünü kollektivdən ayırırsan? - Mixaylıçın səsində narazılıq hiss olundu. – Düzü, bir litr pivə adama təsir eləmir. Amma işdə araq içməyə icazə vermərəm. Axı biz xüsusi idarənin gizli laboratoriyasında çalışırıq. Di cəld ol, dükanın arxasındakı şüşəli bara tərəf qaç, amma tələsib–eləmə, qoy pivə bir az durulsun, sonra götür.

Qapı gözətçisi buraxılış vərəqi istəmədi, onsuz da hər şey aydın görünürdü: Tələbəyə oxşayan gəncin əlindəki boş üçlitrlik qab özü danışırdı.

Günün birinci yarısı olsa da, pivə barında adam çox idi. Vovka turş pivə və balıq qoxusunu uda-uda növbəyə dayandı. Nədənsə hansısa detektiv romanda oxuduğu sovet kəşfiyyatçısının Berlinin pivə barında təyin elədiyi görüş səhnəsi yadına düşdü; həmin səhnədə sovet kəşfiyyatçısı pivə içə–içə əlaqələndiriciyə DTK-nın gizli təlimatlarını ötürürdü. Vovka ətrafa boylandı. Maraqlıdı, görəsən almanların da barları belədi, ya fərqli? Yaxınlıqdakı masada oturan kişilərdən biri qədəhinin dörddə birini içəndən sonra pivəsinin üstünə araq tökdü. O biri isə boş qədəhlə stolu tıqqıldadırdı. Belə şüşəli məkan casusların görüşü üçün əla yerdir! Heç bir Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin-filanın şübhələnməyəcəyi bir məkan idi. Burda gizli xəfiyyələr çox rahat görüşüb sövdələşə bilərlər.

Qonşu masadakı bayaqkı kişi pivə ilə araq qarışığını sümürürdü. Vovka tarixin dərslərini xatırladı: Hitler də hakimiyyətə burdan gəlmişdi, "pivə qiyamı" məhz pivə barından başlamışdı. Əlbəttə, belə xoşagəlməz yerlərdə yaxşı heç nə baş vermir.

Pivəyə verdiyi yetmiş iki qəpik onun gündəlik bir manatlıq büdcəsinə əməlli–başlı ziyan vurdu. Bir manatın doxsan iki qəpiyi zavod yeməkxanasındakı yeməyə və dörd trolleybus talonuna hesablanmışdı. İndisə pulun qalığına kiçik bir bulka və kefir ala bilərdi.

Gözətçi yenə də heç nə demədən Vovkanı içəri buraxdı. Pivəylə dolu üçlitrlik balon universal buraxılış vəsiqəsi idi. Gün ərzində yaddaqalan daha heç nə baş vermədi. Üç zəhmətkeş mühəndis "Jiquli" pivəsini götürdü, gənc işçi kefiri kiçik bulka ilə yedi. Sonra təhvil vermək üçün butulkanı su ilə yaxaladı. Sonrakı zaman kəsiyində Vovka "Radio" jurnalının köhnə nömrələrini vərəqlədi. İş növbəsi qurtaranda hamı kimi evinə yollandı. Ev uzaq idi. Yol pulusa yox idi.

Vovka nəmli gecədə bilərəkdən ayaqlarını yerə bərk-bərk vuraraq gedir, yeni həyatındakı bugünkü olayların təəssüratını başında bir yerə yığmağa çalışırdı.

Tamhüquqlu işçi kimi dövlət ona 110 manatdan bir az artıq maaş verəcəkdi. Amma nə dünyanın, nə gizli sektorun işləri Vovka üçün açılmadı. Hamıya məlum olanları anlamadı. Sadəcə, tələbə həyatında yaşadıqları, duyduqları mənasını itirmişdi. Yeni həyatında maraqlı heç nə görmürdü. O, gənc mütəxəssis oldu. Müdafiə müəssisəsində işlədiyi üçün ehtiyatda olan leytenant rütbəsi alsa da, hərbi xidmətdən yayındı. Tanışların köməyi ilə orta məktəbə fizika müəllimi kimi işləməyə də getmədi. Bəs sonra? Nəyə nail olacaqdı? Laboratoriyada işləməklə nəyə nail olacaq, hə? Ən yüksək pilləyə qalxan laboratoriya müdiri Mixaylıç idi - təltiflə birlikdə orta əməkhaqqı 165 manat olan sakit içki düşkünü. Başqa nə? Heç bir perspektiv yoxdu.

Amma o, daha çox şeyə nail olmaq istəyirdi. Axı hər şeyi pulla ölçmək olmaz. Tələbəlik illərində ocaq başında var gücü ilə cəsur romantik mahnılar oxuyarkən arzuladıqlarına nail olmaq istəyirdi. Beşinci kursda ETİ-də istehsalat təcrübəsi keçərkən də arzularından vaz keçmədi. O, hətta zavodda da yaradıcı ruhuna güvənib nələrsə edəcəyinə inanırdı; məsələn, həmişə SSRİ-yə hücum etmək barədə düşünmək qorxusu yaradan raket üçün nəsə bir yeni hissə kəşf edib, dövlət mükafatı və Pitsundaya ezamiyyət vərəqəsi ala bilər. Amma laboratoriyanın adi boz günləri, qaynaq alətindən qopan, tütün və pivənin yaratdığı pis qoxuya qarışan cansıxıcı havası ona üzücü görünür, ümidlərini öldürürdü. Əylənmək, həyatına maraq qatmaq üçün tək bir şey qalırdı – musiqi. Tələbə inşaat dəstəsində qazandığı pullara aldığı ağır çəkili "Yupiter-202" maqnitafonunu işə saldı. ABBA qrupunun ifası ətrafa yayıldı, musiqi onun zavodda yaşamaq uğrunda mübarizə problemlərini bir qutuya salıb müvəqqəti də olsa, ağzını bağladı.

Ertəsi gün səhər işə gələrkən Vovka özü üçün stereogücləndirici düzəltmək barədə düşündü; sonra da yarım il pul yığıb Sovetdə ən güclü səsləndirmə qurğusu olan S-90 ala bilər. Lakin radiotexnikaya olan sevgisi onu ayrı formada haqladı.

– Sifariş qəbul elə: uzun və orta dalğalı məişət radioqəbuledicisi və iki vattlıq bir dinamik (gücləndiricisi)- 1, otuz üç dövrlü proiqrivatel - 2.

- Təksəsli? Ötən əsrdənqalma! - Vova təəccüb etdi.

- Sənə dəxli yoxdu, - Muxalıç çiyinlərini çəkdi. - Sifariş nazirliklə razılaşdırılıb. İşə başla.

Təcrübəsiz mühəndis bir tərəfə çəkilib tapşırıq barədə məlumatı oxumağa başladı. Və qəfildən ağlından keçdi ki, o da hər gün bir litr pivə içməlidi.

Elmi axtarışla məşğulkən Roman ona yaxınlaşdı.

- Hə, daşdan balta düzəldirik?! Tanışdı… Başıma gəlib.

1. radio aparatına və ya radio xəttinə birləşdirilən gücləndirici reproduktor; 2. Patefon vallarını səsləndirmək üçün radiocihaz...

– Bəs vəziyyətdən necə çıxdın?

– Çox sadə, Vatson, – deyə Roma tapşırıq vərəqlərinə baxdı, – köhnə "Radio" jurnallarından onların sxemini tapıb, bir-iki detalı dəyişdir, vəssalam.

– Nə danışırsan,oğurluqda suçlamazlar?

– Zarafat edirsən? Əksinə, alınsa, tərifləyəcəklər. Hazır sxemi Maşaya ver, köçürsün. Bu, onda əla alınır. Onun yeganə üstünlüyü də elə budur.

Roman aralarındakı yeganə xanıma qarşı haqsızlıq edirdi. Nahardan sonra o, imperialist qüvvələrin Əfqanıstanda tərəfdarlarının az olmasından istifadə edərək SSRİ-yə hücum, mürəkkəb beynəlxalq vəziyyət haqda maraqlı məlumatlar verməklə siyasi icmalçı bacarığını da göstərdi. Bu vaxt kişilər Vovkanın gətirdiyi pivəni içirdilər. İkinci iş günü də beləcə başa çatdı.

İKİNCİ FƏSİL

DTK-nın sirləri üçüncü günün səhəri görünməyə başladı. Dünən işdə içdiyi "Jiquli" pivəsindən və axşam evdə içdiyi araqdan hələ ayılmayan Mixaylıç maqnitola üçün kağızları tələm-tələsik bolluca işlətdiyinə görə "gənc istedad"a təpindi:

– Tələskənlik diqqətsizliyin nəticəsidi. Sən gəlməmişdən o kağızlar düz bir ay idi ki, mənim masamın üstündəydi.

Mixaylıç quru balığı dişləyib əllərini xələtinə sildi. Xələtdəki müxtəlif ləkələri görən onun sahibinin radiocihazlarla deyil, kimyəvi maddələrlə işləyən kimyaçı olduğunu düşünərdi. Xələtin altından görünən uzun şalvarı, Mixaylıçın arvadının səyi nəticəsində nisbətən səliqəliydi. Elə bu vaxt Mixaylıçın arvadı işə zəng vurdu, necə deyərlər adını çək, qulağını tut. Mühəndis qrupunun rəhbəri yazıq-yazıq telefon dəstəyindən asılıb özündən böyük rəhbərin nəsihətlərinə qulaq asırdı. Cavan mütəxəssisin Mixaylıçın həyat yoldaşından böyük üstünlüyü vardı: O, Mixaylıçı sərxoşluq etdiyinə görə danlamırdı.

– Yaxşı, görürəm, pis oğlan deyilsən. Səni əsas işlərlə tanış etmək vaxtıdı. Xüsusi şöbəyə get, ordan 37-214-dən 37-217 nömrəli qovluqları gətir. Ordakı sənədlərlə işləyəcəksən.

Heç nə anlamayan Vovka hücuma hazırlaşan pulemyot gözlüyünə oxşayan pəncərədəki nömrələnmiş, iri jurnala qol çəkib dörd qovluğu şefinə gətirdi.

– Bir baxım, baxım… Hə, yenə maraqlı heç nə yoxdu. İndi Fomiçin yanına get, o, sənə DTK-dan necə yaxa qurtarmağı, rəsmi cavab yazmağı öyrədər.

Gənc mühəndis şaşqın halda ən təçrübəli işçinin qarşısındakı stula oturdu. Fomiç məşğul idi, gövdəsi üz qapağının yanına atılmış yapon radiosunun kiçik bir hissəsini qaynamaqla məşğul idi. Vovka bunun kənar sifariş olduğunu anladı.

- Hmm…

– Hə, nə lazımdı?

- Baxın, Mixaylıç nəsə gizli sxemlər tapşırıb.

- A-a, - Fomiç səsini uzatdı. Kağızlara baxıb Mixaylıçın dediyini təsdiqlədi, -maraqlı heç nə yoxdu.

Təcrübəli işçi kağızları bir kənara qoyub, radioya "Krona" batareyasını yerləşdirərək, ölçü cihazıyla yapon qurğusunun daxilində nəsə ölçməyə çalışırdı.

– Sən hələ burdasan?

– Dedim, kömək edərsiz.

– Burda çətin nə var ki? - Fomiç eynəyini qaldıraraq ona tərəf döndü, səsində yüngülvari əsəbilik hiss olunurdu. - Qurğunun tipini təyin et. Sonra yaz ki, məsələn, kvant faza invertorlarının işi öyrənilərkən (inventor- sabit elektrik cərəyanını dəyişən cərəyana çevirən qurğu) əldə edilmiş nəticələrə əsasən, mikrodalğalı səsqurğularının texnologiyası hazırlanmışdır ki, bunlardan məsələn, Ağ Evə tuşlanan ballistik raketlərdə istifadə etmək olar.

– Bu ki sayıqlamadı. Rəsmi, özü də tamamilə məxfi dövlət sənədində bunları necə yazmaq olar?

Qoca mühəndis istehzayla ona baxaraq, əllərini pivə tuluğuna oxşar qarnının üstündə çarpazlayıb kresloya yayxandı.

– Bəs bu sənədlər niyə məxfidir? Tamamilə düzdür! Ona görə ki, onları heç kim oxumasın. Elə bilirsən, sənin yazdığını qovluğa tikib, gizli sənədlər olan seyfə qoyan, ağzını da bağlayan katibənin bunlardan başı çıxır?

– Onda bu, nə üçündür?

– Yaxşı sualdır. Əgər düşmənlərə inansaq, DTK-nın kəşfiyyatı dünyanın bütün ölkələrində fəaliyyət göstərir. Təsəvvür edirsən, nə qədər məlumat toplanır? Əvvəlcə bütün məlumatları özləri saf-çürük edirlər, ən vaciblərini seçirlər. Onların elmi-texniki nəticələri yoxlamaq üçün böyük şöbələri var. Bəs yerdə qalan məlumatlarla nə etməli? Bax, onlar da bu qovluqlara yığılır,- deyə, əli ilə qovluqları döyəclədi. – Heç bilirsən, bu gün sənin bunları oxumağın üçün nə qədər vəsait sərf olunur? Bilmirsən. Heç mən də bilmirəm. Çox şeyi bilmirəm. Amma guya bizim baxdığımız kənarı kəsilmiş şəkillərin surətləri var ha… cürbəcür sxemlər, daha nələr heç biri sovet elektron texnikasına gərək deyil!

– Yenə anlamadım.

– Nədi, elə bilirsən, DTK belə səhv edə bilməz, hə? Bu sxemlərə görə kimsə medal alıb. Külli miqdarda pullar silinib. Qəhrəman mayor Poronin sərhədi keçən düşmən itini məhv etdi. Sən də fikirləşirsən ki, gözəgörünməz cəbhədə döyüşənlərin qəhrəmanlıqlarını yox etmək lazımdı? Bəxtin gətirib.

– Nədə?

– Sən DTK-nın istənilən təcrübi sxeminin altında lazım olan və silinməli olan detalın adını göstərə bilərsən, amma gərək həddini aşmayasan. Mənə yüksəktezlikli xışıltısı az olan, daha təmiz işləyən tranzistor lazımdı. Bizim KT315 pis işləyir, - Fomiç radioqəbuledicini göstərdi.

– Bu sxemlərdə yüksək tezlikli tranzistordan söhbət gedə bilməz. Mən onun lazım olduğunu necə əsaslandıra bilərəm? Axı bu cihazların bu sxemlərə dəxli yoxdu, yaxın da gəlmir?!

– Ay anlamaz tələbə. Axı sənə dedim ki, bu gizli sənədlər seyfdə ağzıbağlı qalacaq. Heç kim yoxlamayacaq. Kimin nəyinə lazım – bunu özün üçün edirsən, başa düşdün?

– Hə.

– Hamı belə edir. Gücləndiricinin sxemini götürürsən, sonra da bir sifariş yazırsan və təhlükəsizlik xidmətinin tapşırığıyla aparılacaq təcrübələrə gərək olan detalların adını göstərirsən. Bir aydan sonra reverberatorlu invertorun uğurlu işi haqda məlumat verirsən. Maşa sənədləşmədə kömək edəcək. Təhlükəsizlik xidməti də səndən razıdı. Necədi? Bunun nəyi pisdi, hə?

Əmək fəaliyyətinin ilk ayı belə gərgin iş rejimində ötdü. Ayın sonunda Vovka yeni radiola sxemi gətirdi. Çətinliklə də olsa, bu mənasız cihazın həqiqətən istehsal olunacağını qoca mühəndisdən öyrənmək istədi.

- Ay uşaq, sən ağacdan yıxılmısan, qanmırsan məgər? Bu, bizim zavodun işi deyil. Bunu VEF, ya da "ELEKTRON" zavodu sifariş verir, sonra müsabiqə elan edirlər. Sonra özləri bizim bazamızda olan hansısa "Panasonik"dən qoparılmış bir layihəni təqdim edirlər. Sadəcə, kiçik bir dəyişiklik olunur, məsələn cihazın gücünü 2 vatt deyil, on vatt yazırlar. Nazirlik ağıllı görkəmlə guya bunu araşdırır və təsdiq edir. Və hamı razı qalır.

- Mixaylıç, düzünü de, biz nəsə xeyirli bir iş görürük, yoxsa elə-belə havaya güllə atırıq, gözə kül üfürürük?

– Vovacan, sənə avans verdilər? Əlbəttə, veriblər. Yadımdadı. Qalan maaşını da verəcəklər. Dövlət bizdən razıdır. Bəlkə sən özünü hamıdan ağıllı sayırsan, fərqlənmək istəyirsən, hə? Get işinlə məşğul ol.

Bir ilə gənc mütəxəssis özünün bu işçi həyatına alışdı. O, asanlıqla Nazirliyin və ya DTK-nın xəttilə göndərilən məlumatlara başdansovdu cavablar yazır, müxtəlif detalları hesabdan silir, sonra onlardan müxtəlif musiqi ansamblları üçün səs gücləndiriciləri, rəngli işıqlar, avtomobillər üçün xəbərdarlıq siqnalları hazırlayırdı. "Zəhməthaqqını" plastik pivə qabının altında gizlədərək çıxarırdı. İş yoldaşları ona gülürdü. Möhtəkirlərin gətirdiyi xarici texnikanı sovet xidmət atelyeləri təmirə götürmürdülər, ona görə də alverçilər belə cihazları mühəndislərə verir, bu da daha çox qazanc gətirirdi. Onlar da bulanıq pivədən sonra daha yaxşı işləyirdilər.

Artıq Vovanın qız dostu da peyda olmuşdu. Öz şəxsi həyatı, bir qədər cibxərcliyi, diskotekalar, qənaətlə aldığı "Olimp" maqnitofonunda musiqi dinləmək onunçün dözülməli mənəvi mühit yaratmışdı və bütün bunlarla o, üzün illər beləcə yaşaya bilərdi. Əlbəttə, əgər dövlət təhlükəsizlik xidməti işə qarışmasaydı.

Növbəti qovluq SSRİ DTK-sının xarici kəşfiyyat işləri üzrə birinci baş idarəsindən gəldi. Bu qovluq daha qalın idi. Şöbədə Roma da daxil olmaqla, heç kim bu kağız-kuğuzla məşğul olmaq istəmədi. Vovka hər iki qovluğa baxmalı oldu.

Qovluqların birində cəlbedici tranzistorlu televizor sxemi vardı. Bu, Fomiçin də marağına səbəb oldu.

– Bax, siqnal yüksəktezlikli çoxpilləli gücləndiriciyə çatır. Ooo, rəqs konturunda necə kiçik nominallar var. Bu Qhs-dən yüksək tezlikdə işləməlidir. Sonra bu siqnallar kinoskopda görüntüyə çevrilir. Bu, baxış borusudu. Sonra siqnallar radioantenaya ötürülməlidi məncə. Amma belə böyüktezlikli siqnallar nə üçündü? Sxemə baxanda heç cür anlamaq olmur.

- Həmişəki kimi.

- Yaxşı, sən də özündən heç nə əlavə etmə. Sxemin kənarı kəsilməyib, bir halda ki, bütövdü, deməli, bunun üzərində mütəxəssislər baş sındırıb. Bizə elə belə, "quş" qoymaq xətrinə göndəriblər, yəni biz də baxdıq.

ÜÇÜNCÜ FƏSİL

"Vizual foton çevirici"lərinin uğurla sınaqdan çıxması haqqında nikbin hesabatdan bir həftə keçmiş laboratoriyaya mülki geyimdə, öz işinin peşəkarı təsiri bağışlayan bir yoldaş gəldi.

- Mən 605 nömrəli qovluqdakı materiallara hesabat yazan mühəndisi görmək istəyirəm, – dedi.

- Sizin haradan gəldiyinizi ehtimal edirəm, amma yenə də vəsiqənizə baxım, -Mixaylıç qətiyyətsiz şəkildə bildirdi. Əslində, düz elədi. Yoxsa təhlükəsizlik orqanının işçisi onları tanımadıqları adama məxfi sənədləri göstərməkdə suçlaya bilərdi. Həm də bununla ziyarətçinin polkovnik olduğu məlum oldu. İlk baxışdan üz cizgiləriylə yaddaqalan ortaboylu əks kəşfiyyatçı inanclı sadə adamları öz təsirinə salan ötkəm din xadimi təsiri bağışlayan görkəmiylə Vovanı iliyinə kimi qorxutdu.

– Vladimir, siz həqiqətənmi bu sxem əsasında cihaz yığdınız?

Vladimir il ərzində uzanmış saçlarını qeyri–ixtiyari əli ilə düzəldib, qorxu içində laboratoriya müdirinə baxdı. O isə özünü köhnə kağız-kuğuzla məşğul kimi göstərdi. O birilər də öz işlərində idi. Kiminsə qurban olacağı aydın idi.

– Mən cavab gözləyirəm.

– Bilirsiz, mən əmin deyiləm ki, bütün detallar…

– Başqa sözlə, yox.

Vovka kədərlə çiyinlərini çəkdi.

– Əslində, bizim işçimiz bu layihəni sizə göndərəndə elə bilirdi siz bunun həyata keçməsinə etiraz edəcəksiz. Belə olsaydı, layihə sadəcə arxivə veriləcəkdi. Siz isə əksinə, yazdınız ki, guya hər şey yaxşıdı, hətta cihaz sualtı qayıqların müşahidə sistemlərində tətbiq olunacaq. Heç bilirsiz, bu iş kimin nəzarətindədir?

Laboratoriya müdirinin nəfəsi kəsildi. Vovka dəhlizdəki "Kommunist Partiyası siyasi bürosunun üzvləri" lövhəsini xəyalında canlandırdı. Hətta polkovnikin səsinin çalarında bu "kim"in Brejnev, ya Andropov ola biləcəyi ehtimalı da vardı. Həm də pivə içmədən indiki halıyla çoxsaylı və tədricən ölməkdə olan hakimlərin vəzifəsini xatırlamaq mümkün deyildi.

– İndi neynəmək lazımdı, - Vovka boğuq səslə soruşdu.

– İndi işləyən nümunəni hazırlamalısız. On gün vaxtınız var.

Otağa sükut çökdü. Arada Romanın masasındakı lehimləyicinin titrəməsi eşidildi.

– Alınmaz, bacarmarıq, - Fomiç gülümsədi.

– Gecələr də işləyin, - otaqdakıların onun tabeçiliyində olmadığına baxmayaraq, polkovnik qışqırdı.

– Lap istirahət günü də işləyərik. Amma bu cihaz sovet yarımkeçiriciləri ilə işləməyəcək. Mən o sxemi görmüşəm.

Bugünkü pivənin təsiri dünənkinin üstünə gəlmişdi və Fomiç elə bil kimə etiraz etdiyini yaxşı anlamırdı.

– Vətəndaş, sizə sovet dövlətinin daha nəyi xoş gəlmir? - Kəşfiyyatçının səsində türmə divarlarının əks-sədası hiss olundu.

– Biz partiya iclasındayıq, ya iş barədə danışırıq? Lazım olan tranzistorlar bizim sənayedə istehsal edilmir.

Qebist (əks-kəşfiyyatçı) qaşqabağını tökdü. Elə bil bu saat tufan qopacaq, ildırım çaxacaqdı. Özünü ələ alıb soruşdu:

– Hansı detallar çatmır?

– Çatışmayan çoxdu. Sxemi xüsusi şöbədən götürüb siyahi tərtib etmək lazımdı.

– Axşama siyahı masamın üzərində olmalıdı. Heç təsəvvür etmirsiz, nəylə zarafat edirsiz?! – deyərək qapını çırpıb çıxdı.

Laboratoriya müdiri fotoşəkillərin salındığı aydınlaşdırıcı məhluldan çıxan şəkil kimi öz küncündən çıxıb göründü.

- Necə cəsarətlisən Fomiç! Bunlara belə lazımdı.

Rəis tez vəziyyətə nəzarəti üzərinə götürdü.

– Volodya, tələs, xüsusi şöbədən qovluqları gətir. Pivəni də unutma, bu gün çox düşünməli olacağıq.

Volodyanın fikri dumanlanmış, beyni qarışmışdı. Düşünə bilmirdi. Qeyri-ixtiyari qol çəkib ikinci gizli sənədlər olan qovluğu da götürüb laboratoriyaya gətirdi.

– Hə, qoçaqlar, gəlin "Qorizont" televizorunun gövdəsini osilloqrafın bloku ilə birləşdirək. Bəlkə ekranda nəsə göründü. Orda gücləndirilmiş səs-küy var.

– Yox, Romka, bu təhlükəlidir. Onlar cihazı tədqiqata apara bilərlər, əgər sxemin fərqli olduğunu aşkar etsələr, batdıq. Qoy heç nə göstərməsin, amma Ştirles-kəşfiyyatçı qənimətinə oxşasın. Düz demirəm, Mixaylıç?

Mixaylıç vaxtından əvvəl saçı tökülmüş başını tərpətdi.

– Gənclər. Təcili çox çevik üç cüt əllə yararsız radioelementlərin siyahısını yazın, sayı iki dəfə çox göstərin. İşimizi ehtiyatlı tutaq. Əgər işi vaxtında verməsək, polkovnik dərimi soyacaq. Fomiç sən altlıq sxeminin maketini hazırla.

– Tranzistor və diodları da? - Maşa nəsə bildiyini nümayiş etdirmək üçün müdaxilə etdi.

– Yox, əzizim, aktiv olmayanları da. Bizim cihazların dəqiqliyini bilirsiz də. Xəta çox olur. - Fomiç səsini alçaldıb əlavə etdi, - sonra bu oyuncaq hissələri söküb yapon televizorlarının təmirində istifadə edərik.

Bir həftə mühəndisin iş yerində donmuş sükut hökm sürdü. 37-605 nömrəli gizli sənədlər olan qovluqdan götürülmüş montaj altlığının fotosurəti aydın olmadığından onun köməyi az idi. Fomiç xarab olmuş "Eloktronik" televizorunu gətirməklə işini nisbətən asanlaşdırdı. Yarım saata onu işlək vəziyyətə gətirdi və görüş borusunu dəyişdi, sxemdəkilərin yarısı lazım olmadı. Sxemi xeyli kəsib-doğrasalar da, xeyli rezistor, kondensator, drossel və yarımkeçirici lazım oldu.

Gözü qorxmuş Mixaylıç Vovkanı və o biri işçiləri digər cihazı da düzəltməyə həvəsləndirdi. Dördbucaqlı piramida işığahəssas elementlərdən və nizamlayıcıdan ibarət idi. Bu detallar DTK-nin tapşırığı ilə aparılan məxfi təcrübələrdə istifadə olunurdu. Vovkaya səksən oyuqlu çoxlu kiçik diodlu xətkeşlər və yoxlayıcılar verdilər. İki gün ərzində Vovka falqa çəkilmiş plastik lövhəyə altmış xətkeş bərkitdi. Sonra onları üstündə "Qlobus" yazılmış Macarıstan istehsalı olan yaşıl noxudların yığıldığı dəmir bankalardan kəsilmiş konusvari dəmirlə örtdü… Halbuki o, iki günə "Elektronik VM-12" videomaqnitafon düzəldə bilərdi. Sovet dövləti kəşfiyyatının ifşa olunma riskini, eləcə də xarici dövlətlə münasibətlərinin pozulma təhlükəsini nəzərə alıb böyük xərclər hesabına 30*40 ölçüdə şəkilləri göstərən köhnə elektron kameranın modelini almalı oldu. Bütün kollektiv bu orta əsr istehsalı optik cihazlardan çox qiymətli müasir cihazda necə istifadə edəcəklərini düşünürdü.

Bir aydan sonra acıqlı Şaxta Babaya oxşayan polkovnik üzərindəki yazılar ciddi-cəhdlə silinmiş üç qutu gətirdi.

– Bunları qaynaqlamaq və qaydaya salmaq üçün üç gününüz var!

Hamı gözünü Fomiçə zillədi, çünki o, cəza orqanlarına müqavimət göstərən nüfuz sahibi kimi tanınmışdı.

– Ay yoldaş, bizdə heç montaj üçün, bu sxemi yığmaq üçün altlıq da hazır deyil.

– Bu nə deməkdi? Qudurmusuz? Kiminlə işlədiyinizi unutmusuz?

– Əlimizin altında detallar olmasa, bir iş görə bilmərik, - Fomiç təəssüflə bildirdi. Onsuz da Fomiçin elə bir vəzifəsi yox idi. Təcrübəli və peşəkar mühəndis, işdən qovulsaydı belə, özünə iş tapardı. Polkovnikin vəziyyəti daha pis idi, onun rütbəsini azalda bilərdilər, hətta vəzifəsindən tullayıb atardılar həyatın dibinə. Bunu hətta həyat təcrübəsi az olan Volodya da başa düşürdü.

– Bilirəm, sizə də yuxarılar təzyiq edir. Amma Leonid İliç özü gəlsə belə, bu işi üç günə görmək mümkün deyil.

– Bir dəqiqə də itirməyin, - polkovnik donquldanıb qeyb oldu.

– Heç olmasa, qovuq vəd edəydi, – deyə "inqilabçı" mühəndis gülümsədi və qutuları açdı.

Bükülü detalları açıb baxanda onların ABŞ, Qərbi Almaniya, İsveçrə istehsalı olması aydınlaşdı.

– Məgər bunları ABŞ-da dükandan almaq olmur? - Vovka sadəlövhcəsinə soruşdu.

– Kəşfiyyatı ucuz dəyərləndirirsən, - əlindəki parıldayan üçayaqlı böcəyə oxşayan tranzistoru fırladan Mixaylıç istehzayla gülümsədi. - Bir dükandan bu qədər cihaz almaq bilirsən nə deməkdi? O deməkdi ki, sən xarici kəşfiyyata ipucu verirsən. Yoxsa bu DTK-nın nəyinə lazımdı? Bu, gözdən pərdə asmaqdı. Məxfidi, başa düşdün?

- Bəlkə bizə elektron hesablama maşını versinlər? Onda işimiz asan olar. Bildiyimə görə, qonşu korpusun bir mərtəbəsində ancaq hesablayıcı maşınlar yerləşir, – deyə Vovka cürət edib onun gözlərinin içinə baxdı.

Hamı gülüşdü. Otaqda gülüş səsi kəsildikdə Mixaylıç gözlərini silib təəssüflə başını buladı:

– Eh, gəncliyə bax da. Gör də, sən allah! Romka da səndən tez anladı hər şeyi. Vovka, axı sən birinci il deyil işləyirsən. Doğurdanmı, EHM-in görüntü yaratmaq üçün olduğunu anlamamısan hələ də? Heç bilirsən, maşınla hesablama aparmaq üçün nə qədər perfokart (elektron hesablayıcı cihazlar üçün üzərində kodlarla məlumat yazılan kartondan və ya plastik materialdan hazırlanmış düzbucaqlı kart) deşməliyik?

DÖRDÜNCÜ FƏSİL

Fomiç maşından sürətlə işlədi. Bir həftədən sonra o içərisinə dəmir-xlorid tökülmüş qaba hazırladığı altlıqlardan birini yerləşdirdi. Bu qabla eyni ölçüdə idi: 13*18.Onsuz da daha böyük ölçüdə hazırlamaq olmazdı, çünki onları zavodun keçidindən çıxarmaq olmurdu.

Polkovnik bir gündə iki dəfə zəng edir, iki gündən bir gəlirdi. Təəccüblü olsa da, ilk nəticələri görəndən sonra sakitləşdi. Bəlkə də onun tabe olduğu general bu tapşırığı unutmuşdu, ya da harasa, məsələn ADR-ə ezamiyyətə getmişdi.

605 nömrəli məhsul vüqarla qablaşdırılacağı qutunun qapağının üstündə dayanmışdı. Qapağın o biri hissəsində ekranı "Belamor"siqareti ölçüsündə olan "Elektronik" televizoru, plastik altlıqlar, 220 voltluq elektrik mənbəyi vardı.

– Nə oldu? Yoxladınızmı? – kəşfiyyatçı salamsız-kəlamsız soruşdu.

– Hə, - laboratoriya müdiri cavab verdi. - Çevirici işləyir. Ekranda tezliyi 10 QiqaHersdən böyük olan dalğalar görünür.

Təbii ki, yarısını belə anlamadığı izahata bir dəqiqə qulaq asandan sonra Vovkanın masasına keçdi. Kiçik antenanın məftillərini nəzərdən keçirdi, güc əmsalını dəyişdirən rezistoru işə saldı. Antenanın yerini dəyişdikcə ekrandakı xətlər gah artır, gah azalırdı. Bundan başqa heç nə görsənmirdi.

Maşa, Fomiç və Roma başqa işlə məşğul idilər. 37-605 nömrəli işə qeyri-rəsmi cavabdeh olan Vovka və rəhbər olan Mixaylıç final hücuma qarşı hazır idilər. Heç bir danlama olmadı.

Cihazla bir az oynayandan sonra polkovnik son dəbli portfelindən üstündə heç bir yazı olmayan qovluq çıxardı. Qovluqda iri rəngli şəkillərlə yanaşı, DTK arxiv idarəsinin möhürü olan və təbii ki, məxfi sayılan Amerika universitetinin jurnalı vardı.

– Necə bilirsiz, bu cihazı hazırlamaq nəyə gərəkdi?

– Bəlkə kosmik tədqiqatlar üçün, - Vovka inamsız halda öz fərziyyəsini dedi. Onlar yadplanetliləri axtarmaq üçün. Şəbəkə proqramı eynidi. Fəzanı yüksək tezlik diapazonunda öyrənmək istəyirlər.

– İngiliscə oxuya bilirsinizmi? - onların üzlərindəki ifadədən sualının yersiz olduğunu anlayan polkovnik davam etdi. - Qulaq asın, 1981-ci ildə amerikan alimi bu cihazla 10 QHs-dən böyük tezlikli radiodalğalarda qəribə dəyişikliklər olduğunu müşahidə etdiyini bəyan etdi. Bizimkilər, gördüyünüz kimi, sizin bu cihazdan çox da fərqi olmayan qurğunun şəklini çəkdilər. Baxın, amma səliqəylə.

Bu isə amerikan qəzetlərinin birində həmin bu cihazın insanlar üçün təhlükəli olması haqda xəbərin şəklidi. Amerikan alimi öz qurğusunu, bütün çertyojları məhv edib özünü öldürür.

– Xəstə. Onlar hamısı dəlidi, harındılar, - Mixaylıç deməyə başqa söz tapmadı.

– Bizdə də bu sxemi quraşdırmaq istədilər. Heç bir hissə üçün başqa ölkəyə sifariş vermədilər.

– Aydındı. Özümüzdə olanlarla nəsə düzəltmək istəyiblər.

– Onlarda daxili antenayla işləyən televizorun ekranındakı kimi boz rəng alındı.

Böyüklər ağıllı fikir mübadiləsi edərkən Vovka amerikan cihazının şəklini diqqətlə nəzərdən keçirirdi. Şəkildən görünən iki ovuc ölçüsü qədər olan qəribə birləşmə nəsə çox tanış gəlirdi. Elə bil onu görmüşdü, hətta düzəltmişdi. Macar pivəsinin dəmir qutusunu kəsərkən yaraladığı barmağından plastırı hələ açmamışdı.

Mixaylıç taxta lövhənin üstündəki plastik altlıqlardakı hissələrə baxırdı. Xarici sifarişlə hazırlanan cihazın artıq hissələrini bir həftə əvvəl götürsə də, "605 nömrəli tapşırığın zibilindən qurtarmayınca" ona əl vurmağı qəti qadağan etmişdi. Fomiç bu işə maraq göstərmirdi. Vovka hər iki qovluğu aparıb xüsusi şöbəyə təhvil vermək, xatadan uzaq olmaq istəyirdi. Amma! Kimsə çox ağıllı biri cərəyan çeviricisi ilə qəbuledicinin sxemlərini ayrı-ayrı qovluqlara qoymuşdu. Onların eyni vaxtda Vovkagildə olması möcüzə idi. Bütün mühəndislər getmişdi. O, heç kimlə məsləhətləşə bilmədi. İş vaxtı qurtarırdı. Vovka qovluqları təhvil verdi. Qəfildən iş yoldaşlarıyla bölüşmək istədi. Polkovnikin okeanın o tayındakı alimin sirli ölümü haqda dediklərini də unuda bilmirdi.

Ertəsi gün sahibkar hüquqlarından istifadə edən Fomiç televizoru əks-kəşfiyyatçının qurğusundan ayırdı. Onu özünün düzəltdiyi antenaya birləşdirdi. Bütün günü məhsul yığımıyla bağlı xəbərlər, metallurqların işindən bəhs edən reportajlar, Brejnevin Honnekerlə görüş–öpüş səhnələri yayımlandı. Vovka diqqət çəkmədən üzərində qurğu yığılmış altlığı zavoddan çıxardı. Pul ehtiyatına komissyon mağazadan 70-ci illərin istehsalı olan kiçik "Şilyalis-401" televizoru aldı. Nəhayət şənbə günü gəldi. Anası atasıyla birlikdə təzə aldığı şubanı nümayiş etdirmək həvəsiylə qonaq getdi. Vovka işə başladı. Köhnə kineskopu yenisiylə əvəz etdi. Kiçik televizorun 16 sm-lik ekranında aydın görüntülər və aparıcının amerikan imperializminin növbəti əməllərindən xəbər verən səsi eşidildi. Vovka televizoru yüksək tezlik qurğusuna birləşdirib piramida formalı kameraya qoşdu.

Nəticə təəssüfedici oldu. Yenə ekran açıq boz rəngə boyandı. Vovka nə qədər çalışsa da, görüntüləri qeydə alan piramida şəkilli baxış kamerasını hərəkət etdirsə də, heç nə alınmadı. Nəhayət bezdi, mətbəxə siqaretini götürməyə keçəndə radiotexnik duyumuyla ekranda fərqli bir işıqlanma olduğunu hiss etdi. Ekranın yaxınlığında bunu görə bilmirdi. Kənardan kölgələr belə müşahidə etdi. Hələ fizika fakültəsinin tələbəsi olarkən müxtəlif cihazlarla işləməyi sevən Vovka təslim olmaq istəmirdi. Yenidən qurğuya yaxınlaşdı: Ekranda hərəkət edən kölgə göründü. Vovka siqaret yandırıb fikrə getdi. Yüksək tezlikli işıqlandırıcı qurğu yalnız canlı varlığı qeydə alır. Köhnə "Xruşşovka" mənzili bəzəyən nə bahalı yuqoslav mebelini, nə də çilçırağı qeydə alırdı. Vovkanın ağlına gəldi ki, əldə aparıla bilən cihaz yaratmaq olar. Özünlə götür və istənilən yerdəki görüntüləri qeydə al. Axı "Şilyalis" televizoru avtomobillər üçün idi. Maraqlıdı, görəsən, küçədə insanlar, ya heyvanlar ekranda görünərmi? Vovka sakitcə divanda oturub siqaret çəksə də, ekranda elə bil əlindəki ağaca söykənib ayaqlarını çətinliklə hərəkət etdirən kölgə sezdi. Və bu kölgə çox tanış idi. Ola bilməz! Xəyal şəklin arxasında gizləndi. Vovka cihazı divanın üzərinə qoydu. Ekrandakı xəyal yerindəydi: Qeydə alınmayan balışlara dirsəklənib, əliylə görünməyən çəlikdən tutmuşdu.

– Nənə?

Vovka tərəddüdlə divanın kənarında oturdu. Olanlar maraqlı, cansıxıcı və kədərli idi. Üç il əvvəl ölmüş nənəsini çox sevirdi. Əlini ona uzatdı, televizora baxdı və xəyalın qapıya tərəf gedib gözdən itdiyini gördü. Oğlan yavaş-yavaş həqiqi həyata döndü, cihazı söndürdü. Və öz təkliyinə qapandı.

Birinci gün Mixaylıç və Fomiç yığılmış qurğuları yerində görməyib cin atına mindilər. Vovkanın onları satdığını deməkdən başqa çıxış yolu qalmadı.

– Əclaf, - qoca usta əsəbiləşdi. - Neçəyə satdın?

– 50 manata.

– Sənin ananı… Onu təmir edib iki yüz qazanardım. Pul hanı?

Əlindəki pulu ona verən Vovka: – Yarısını da sabah gətirərəm. Qalanını xərcləmişəm, - dedi.

Bənövşəyiyə çalan kağız laboratoriya müdirini bir az sakitləşdirdi. Bir azdan artıq pivələri vardı. Amma onlara verəcəyi 20 rubl və "Şilyalis"almağa sərf elədiyi pul Vovkanın maddi durumunu çətinləşdirirdi. O, avtomobil üçün akkumulyator, çanta almalı, görüşdüyü qızı, söz verdiyi kimi kafeyə aparmalı idi. Yüksək tezliklə işləyən əldə daşına bilən cihazın hazırlanmasını yanvarın axırına kimi təxirə salmalı oldu.

Köhnə kürkün üstündən asdığı elektrik hissələri dəsti onu botanik-desantçıya oxşadırdı. İçərisində akkumulyator olan kürəyindəki çanta paraşütü xatırladırdı. Sinəsindən asdığı "Şilyapis" olan çanta ehtiyat paraşütə oxşayırdı. Üstündəkilərin çəkisini təxmini hesablayanda onun 20 kq yükləndiyini düşünmək olurdu. İmperializm dünyasında Vovkanı bu görkəmdə Qırmızı dəstədən, ya da, İRA-Əfqanıstandan olan terroristə oxşadıb addımbaşı saxlayardılar. Burda isə ona kimsə dəyib dolaşmırdı, arxayınca gəzirdi. Yalnız bircə dəfə sahə müvəkkili onu saxlamışdı. Vovkanın yol gedə-gedə futbola baxdığını görüb "ay səni, ixtiraçı" deyərək dostcasına ayrılmışdı. Həm də qonşular Vovkanın ustalığından xəbərdar idilər. Vovka sahə müvəkkilinin də "Vesna-306" maqnitafonunu, radio cahazını təmir etmişdi.

Cihazla şəhərdə gəzərkən Vovka maraqlı nəticəyə gəldi: Ekranda müşahidə etdiyi kölgələrin ən azı 10 faizi ətrafda olanlar deyildi. Öz düşüncələri ilə bir ay mübarizə aparan ateist komsomolçu bu kölgələri artıq ruh hesab edirdi. İnsan bədənindən ayrı olan bu kölgələr yayğın-dağınıq görünürdülər. Çox sakit idilər. Adətən eyni yerdə olarkən müşahidə edirdi onları. Hərdən kölgələrin yanında dörd əli üstündə gedən, dumanlı şəkildə quyruğunu oynadan bir fiqur da görünürdü. Elə kölgələr də vardı ki, özünü çılğın aparırdı. Tanış gəlməyən birinin silueti Vovka gilin evinin keçidində görünür, küçədə şütüyən maşınlara əl edirdi, yəqin yol qəzasının qurbanlarından idi. Aydın idi ki, bu, yüksəktezlikli cihaz adi həqiqi həyatı qeydə alırdı. Çünki görünən kölgələr adamlar kimi idi - yeriyir, skamyada oturur, pilləkənlə qalxır. Düzdü, hərdən divarları belə keçir, asfalta sərilir, ya da göylərə uçurdular.

Bütün bunları kiminləsə bölüşmək, məsləhət almaq arzusu rahat buraxmırdı. Ancaq kiminlə? İşdə o dəqiqə təhlükədən uzaq olmaq üçün yığılmış gövdəni əvvəlki halına salmağa məcbur edəcəkdilər. Qız dostu bunu dəlilik hesab edəcəkdi. İnandırıcı olmasa da, ən çox polkovniklə bölüşmək ağlına gəlirdi. Acıqlı görünsə də, işgüzar təsiri oyadırdı. Mixaylıçın laboratoriyası onunçün maraqlı olmadığından daha gəlmirdi. Əlaqə yaratmaq üçün isə heç bir koordinat, telefon nömrəsi, məlumat qoymamışdı. Və Vovka uşaqlıqdan istənilən çətinlikdə məsləhətləşdiyi nənəsiylə bölüşmək qərarına gəldi. Valideynlərinin uzunmüddətli evdə olmayacağı günü gözlədi. Nəhayət belə bir gündə hazırladığı cihazı evdəki "Rubin" televizoruna birləşdirdi. Əlindəsə vərəqlər vardı. Doğma kölgə ekranda görünən kimi Vovka "Nənə, bu sənsən? Əgər doğrusa, başınla təsdiqlə..." – yazılmış vərəqi ekrana tutdu. Böyükekranlı televizorda görüntülər "Şilyalis"lə müqayisədə daha aydın idi. Amma yenə də yayğın və yalnız ağ-qaraydı. Amerikanların sxemi üzrə yığılan cihazın hissələrini tapmaq çətin idi. 30-40 ölçülü ekran da əlverişli deyildi. Dalğa uzunluqları da aydın görüntülər almağa imkan vermirdi. Amma hadisə baş vermişdi: Çoxdan ölmüş qadın onunla danışırdı.

– Mən neynəyim? Səni gördüyümü kiməsə deyimmi?

Güclə sezilən siluet dodaqlarını tərpədir, elə bil nəsə demək istəyirdi. Vovka onu anlamırdı, çətin ki bir başqası da bunu bacarardı. Vovka əllərini açaraq heç nə anlamadığını başa salmaq istədi. Nənə "yox" mənasında başını yellədi. "Deməli, yox. Yəqin haqlıdı".

"Necəsən?"

Nənə çiyinlərini çəkdi.

"Sən anama görə getmirsən?"

O, yenə "yox" mənasında başını yellədi.

"Mənə görə? İstəyirsən işlərimi qaydaya salım?"

Nənə təsdiq etdi. Təbəssümü dumanlı da olsa, sezilirdi.

"Sənə söz verirəm. Tezliklə hər şey qaydasına düşəcək. Amma sən getmə. Mənə sənsiz çox çətindi".

Bu dəfə nənə tərpənmədi. 5 dəqiqədən sonrasa görünməz oldu. Vovçik təəssüflə köks ötürüb cihazı söndürdü. O, nənənin məsləhətinə qulaq asıb heç kimə bir kəlmə demədi. Amma kürəyində içində akkumulyator olan rüqzak və sinəsindən asdığı televizor olan çantayla gəzəndən Vovkadakı dəyşiklik, özünə qapanmağı valideynlərinin və sevgilisinin diqqətindən yayınmamışdı. Sevdiyi müğənnilərin şəkilləri ilə otağının divarlarını bəzəməyi sevən Vovka üçün indi onlar yalnız divar kağızı idi. Özünün hazırladığı S-90 gücləndiricilərinə qoşulmuş "Yupiter" maqnitafonunun üstünü də toz basmışdı.

(Sim-sim.az)