Pinəçi Tahir əmi...
"İş adamı"nın növbəti qonağı 43 ildir pinəçilik edən Tahir
əmidir. Biz onun yanına gələndə ayaqqabı tikirdi. Yəni iş başında
idi. Gəlişimizin məramını deyən kimi özü sözə başladı:
- Məni Bakının yarısı tanıyır, bu işi də necə sevdiyimi hamı
bilir... Səkkizinci sinifdə oxuduğum vaxtlar ailəmin vəziyyəti çox
ağır idi. Belə bir vaxtda məktəbdə oxumaq istəmədim və ayrıldım.
Çünki ailəmə kömək lazım idi.
Bu sənətə usta yanında yiyələnmişəm. Elə uşaqlıqdan pinəçilik
peşəsinə həvəsim, marağım olub. Ustamın yanında həmişə diqqətcil,
səbirli və həvəsli olmuşam. Qısa zaman içində pinəçi oldum. Özüm
əslən şəkiliyəm. Şəkidən yaxşı ustalar çıxır, ha...
20 il qürbətdə
Pinəçi olaraq Şəkidə çalışırdım. Sonra məni Rusiyaya Həştərxan
şəhərinə apardılar. Qürbətdə 20 ilə yaxın işlədim. İlk günlər bu
şəhərdə çətin olsa da, insanlarla ünsiyyətə tezliklə alışdım. Hərbi
xidmət yaşıma çatmışdım. Əsgərliyimi bitirib doğulduğum Şəkiyə
qayıtdım. Orada Şəki yerli sənaye kombinatında işə düzəldim.
Ayaqqabı təmiri işinə baxırdım. Ancaq qısa müddət sonra Həştərxan
şəhərində işlədiyim müdir Şəkidə olduğumu eşitdi və dərhal yanıma
gəldi. Yadımdadır, taksi ilə gəlmişdi, elə o taksiylə məni
Həştərxana apardı. Bu şəhərdə xeyli müddət çalışdım. Rusiyada
işlədiyim müddət ərzində bu sənətə qiymət verirdilər. Burada sənətə
qiymət vermirlər. Rusiyada adamlar əliaçıq olur. Bakıda isə üç
manat deyirsən, bir manatı güclə alırsan.
Bakıya qayıdış
1993-cü ildə Bakıya gəldim. Vətənə gəlmək məni sevindirirdi.
Dərhal bir köşk icarəyə götürdüm və işləməyə başladım. Əlbəttə, ilk
günlər müştərilər az olurdu, amma sizi inandırım, qısa vaxt ərzində
müştərilərim xeyli çoxaldı. Dolanışığım çox şükür, yaxşıdır. Heç
vaxt naşükürlük etməmişəm.
Keyfiyyətsiz mallar
İndiki zəmanədə ayaqqabıya maraq olduqca azalıb. Əvvəllər hara,
indi hara... Sovet vaxtı çox keyfiyyətli ayaqqabılar var idi.
İndikilərin isə zayı çıxıb. Çünki çin malları dəbə düşəndən, camaat
10-15 manata ayaqqabı alır, o da bir-iki aya xarab olur.
Keyfiyyətsiz mallar çoxdur. Dəri ayaqqabılar demək olar ki, heç
qalmayıb. Gedirsən bir ayaqqabı dükanına, müştəriləri aldadırlar.
Alışqanla yandırırlar dərini ki, baxın, heç yanmır. Əslində, dəri
yanmalıdır və sən onun iyini kabab iyi kimi hiss etməlisən.
Pula yox, sənətə dəyər verən adam
Üç ildir ki, bu sənətdəyəm. Sənətimi çox sevirəm. Pulu sevən
adam sənətkar ola bilməz. Pensiyaçılar gəlir yanıma deyirlər
pulumuz yoxdur. Canın sağ olsun, deyib, işlərini düz-qoş edirəm.
Əsgərlərdən də gələnlər olur. Heç birindən bir manat da almıram.
Pula dəyər vermirəm, əsas olan insanlıqdır. Peşəsini sevən adam
pula əsla dəyər verməməlidir.
1971–ci ildən bu sənətdəyəm. Ancaq dəri ayaqqabi tikirəm,
"dermantin"dən əsla istifadə etmirəm. Bu peşə mənim həyatım,
sevincimdir. Bu işlə oyanır, bu işlə yatıram, heç də yorulmuram.
Mənim üçün bu sənətin heç bir yorucu, çətin tərəfi yoxdur.
Müştərilərlə münasibət
Daimi müştərilərim çoxdur. Onlarla münasibətim çox yaxşıdır,
amma narazı qalanlar da olur. Narazı qalanı başa salıram ki, yol
budur, başqa yolu yoxdur. Məsələn, "dermantin" ayaqqabıdan gətirir
ki, bunu tik. Deyirəm ki, bunu tiksəm, ayaqqabı pis günə düşər.
Deşiklər yaranar və su buraxar. Deyir, stol "klyonkası" vur. Belə
adamlar da olur...
Qadın müştərilərim də olur. Ümumiyyətlə, burada mənim
müştərilərimlə münasibətim qardaş-bacı, dost kimidir. Məşhur
adamların özləri yox, adamları gəlib ayaqqabı sifarişi verirlər.
Nazirlər Kabinetindən də sifariş verənlər olur.
Gənclər bu sənəti sevmir
Pinəçilik sənətinə indiki yeniyetmələrin, gənclərin qətiyyən
marağı yoxdur. Kompüterə, internetə maraqları daha çoxdur. Ona görə
də bu sənətə nə həvəsləri qalır, nə də maraqları. İnternet gəncləri
məhv edir. Həqiqətən də qarşılarına məqsəd qoyub gəlsələr, bu
sənətə usta yanında, 10 gün diqqət etsələr, öyrənə bilərlər. Təbii
ki, istedadları da olmalıdır.
Mən özüm həm ayaqqabı tikirəm, həm də təmir edirəm. Sıxılmıram,
əksinə, zövq alıram. Yadıma düşür, bir yeniyetmə oğlan
gətirmişdilər yanıma. İki dəqiqədən bir dostları çağırırdı. Elə
üzündən də həvəsi olmadığını bilirdim. Axırda aradan çıxdı.
Rusiyada işlədiyim vaxtlarda isə 33 tələbəm olmuşdu. Hamısı da
pinəçi oldu. Hər yeni il bayramında mənə zəng edib, təbrik
eləyirlər. Sənətini sevən adam axıra qədər çalışar. Bizim kimi
adamlar rəhmətə gedəndən sonra sənət də öləcək.
Geri qayıdacağam
Bir gün Şəkiyə qayıdacağam. İnşaallah, can sağlığı olsun.
Yaşlandıqca adam vətənini istəyir. İstəyirdim uşaqlarım bu sənətə
yiyələnsin, amma özləri istəmədilər. İndi düşünürəm ki, istəməməklə
düz ediblər. Çünki ayaqqabı təmiri, pinəçilik sənəti artıq yoxa
çıxmaq üzrədir. Mən isə yenə də pinəçi olmağıma görə peşman
deyiləm.