Azərbaycan əhalisinin neçə faizinin mənzilə və ya mövcud mənzilindəki şəraitsizlik üzündən yeni mənzilə ehtiyacı olması rəsmi rəqəmlərdə göstərilmir. Lakin mövcud vəziyyətin acınacaqlı olması heç kimə sirr deyil. Bəlkə buna görə hökumət mənzilə təlabatın statistikasını açıqlamaqda maraqlı deyil. Lakin müşahidələrimiz, digər rəsmi statistik məlumatların təhlili və beynəlxalq müqayisələr göstərir ki, insanların, xüsusilə gənc və nisbətən cavan nəslin əksəriyyəti mənzilsizlikdən əziyyət çəkir.

"MBA Group" konsaltinq şirkətinin hesablamalarına əsasən, 2013-cü ildə Bakının ilkin mənzil bazarında qiymətlər 28,9 faiz artıb. Əgər ötən ilin yanvar ayında ilkin bazarda mənzilin bir kvadratmetri orta hesabla 889 dollar idisə, dekabrda bu rəqəm 1146 dollara çatıb.

Qiymətlər yenə də artacaq

Konsaltinq şirkətinin rəhbəri Nüsrət İbrahimov "Axar.az"a açıqlamasında bahalaşmanı paytaxtda söküntü işlərinin genişlənməsi, eləcə də təklif portfelində ucuz mənzillərin payının tədricən azalması və nisbətən daha bahalı mənzillərin payının artması ilə bağladı. Ekspert ucuz mənzillərin sayının azalmasını tikinti şirkətlərinin belə mənzillərə üstünlük verməməsi ilə izah etdi. Bu isə bazarda belə tikililərin həcminin azalması ilə nəticələnib.

Əvəzində elit mənzillərin inşası artıb ki, bununla problem daha da dərinləşib. Nəticədə alıcı kontingenti xeyli azalıb. Ekspertin sözlərinə görə, ilkin mənzil bazarında mövcud vəziyyət ən yaxın aylarda qiymətlərin sabitləşməsinə gətirib çıxara bilər. Onun fikrincə, 2014-cü il ərzində də qiymətlərin 6-8 faiz artacağı gözlənilir.

Kimə nə qədər yaşayış sahəsi düşür?

İctimai Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin rəhbəri Rövşən Ağayev hazırda bir çox qeyri-rəsmi ödənişlərin mənzillərin qiymətlərinə təsir etdiyini bildirib:

"Azərbaycanda həm adambaşına düşən mənzil sahəsi son dərəcə aşağıdır, həm də mənzillərin sayı azdır. Yəni, mənzil çatışmazlığı problemi kəskin hiss olunur. Belə şəraitdə son illərdə əhalinin hər 100 nəfərinə orta hesabla 20-22 kvadratmetr mənzil sahəsi düşür. Rəsmi məlumata görə, hazırda Azərbaycanda 1 nəfərə düşən yaşayış sahəsi təxminən 13 kvadratmetr, hətta şəhər yerlərində 11,5 kvadratmetr təşkli edir. İnkişaf etmiş ölkələrdə bu göstərici 30-60 kvadratmetr aralığında dəyişir. Bizdə əhalinin hər 1000 nəfərinə cəmi 180 mənzil düşdüyü halda, inkişaf etmiş ölkələrdə bu göstərici 450-600 intervalında dəyişir".

Bir işə görə iki vergi ödənilir

R.Ağayev mənzil çatışmazlığının səbəbini tikintinin inhisara alınması ilə izah edib. Onun sözlərinə görə, bu sahə yeganə sahədir ki, ikiqat dövriyyə vergisinə - həm sadələşdirilmiş vergiyə, həm də ƏDV-yə cəlb olunub:

"Hakimiyyətə bağlılığı olmayan iş adamları üçün mənzil tikintisi şərtləri çox ağırdır. Şərtlərinn ağırlığı özünü torpaq sahəsi, tikintinin hər kvadratmetri üçün həddən artıq yüksək məbləğin tələb olunması mənzillərin baha satılmasına gətirib çıxarır. Evlər tikildikdən sonra onların dövlət qediyyatına alınmasında həddən artıq problemlər yaranır. Mənzillərin qiymətinin atrmasına tikinti materiallarının əsassız olaraq bahalığı da təsir edir".

Mənzil tikintisi və satışı sahəsində vəziyyətin ağır olduğunu sadalanan faktlar da təsdiq edir. Vətəndaşlara kömək məqsədilə ortaya atılan ipoteka kreditləri də onların dadına çatmır. Görünən odur ki, bu sahədə ciddi islahatların aparılmasına, müəyyən proqramların həyata keçirilməsinə böyük ehtiyac var.