Manatın devalvasiyası ilə bağlı banklara kredit ödənişləri məsələsində müzakirələrə daha bir hüquqşünas qoşulub.

Axar.az tanınmış hüquqşünas Aqil Layıcın məqaləsini olduğu kimi təqdim edir:

"Son zamanlar dolların manata nisbətdə dəyərə minməsi (manatın devalvasiyası) bir çox hörmətli hüquqşunaslarımızın bu yöndə müxtəlif fikirlər səsləndirməsinə əsas olub. Bəzi hüquqşunaslar isə qeyd edir ki, Mülki Məcəllənin 439.7-ci maddəsində qeyd olunan məzənnə fərqini öhdəliyin yaranma gününə görə indeksləşdirən maddə xarici valyutaya tətbiq olunmayacaq.

Bu fikirlə razı deyiləm. Hesab edirəm ki, 439.7-ci maddədə qeyd olunan valyuta termini ümumi anlamda istifadə edilmiş və öhdəliyin əsasını təşkil edən borcun bütün valyutalarını təşkil edir. Belə ki, AR-in mülki qanunvericiliyinə ən yaxın qanunvericilik İsveçrə və Türkiyə mülki qanunvericiliyidir. Hər iki ölkənin qanunvericilik bazasını müxtəlif yöndə təhlil etdikdə görünür ki, xarici valyuta üzrə yaranan öhdəliklər zamanı qlobal dəyişiklik baş verərsə, ödəniş borcun yarandığı günə uyğun olaraq məzənnə fərqinə görə uyğunlaşdırılaraq ödənilməlidir. Əks halda dünyada gedən qlobal dəyişikliklərin qaçılmaz olmasını göz önündə tutan heç kim mülki dövriyyəyə girməz, hər an itkilərin olacağını nəzərə alaraq mülki dövriyyədən çəkinərlər. Bu isə ən azından daxili və xarici bazarı iflic vəziyyətinə sala bilər.

Qloballaşmaya uyğun indeksləşmə olmasa, bir tərəfin ziyan gördüyü kimi digər tərəfin əsassız varlanmasına səbəb olar. Bu isə ta qədim zamanlardan, Roma hüququndan qadağan edilməklə bərabər, əsassız varlanan şəxsin varlandığı hissəni geri qaytarmaqda yükümlü etməkdədir. Roma hüququndan gələn bu instituta görə digər tərəf qarşı tərəfin zərəri hesabına varlana bilməz (nemo locupletari debet cum aliena iactura). Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyinə görə, "Əsassız varlanan o şəxs (varlanmış şəxs) sayılır ki, hüquqi əsas olmadan başqa şəxsin (məhrum olanın) hesabına əmlak əldə etsin. Əsassız varlanma yalnız o zaman baş verir ki, bu cür varlanmaya haqq qazandıran qanuni əsas və ya müqavilə əsası olmur. Hüquqi əsas olmadan varlanma həmçinin o hallarda baş vermiş sayılır ki, bu cür varlanma həyata keçirilməmiş əsasa və ya sonralar aradan qalxmış əsasa söykənir".

Göründüyü kimi, Mülki Məcəllənin 439.7-ci maddəsi ancaq yerli valyutaya tətbiq olunsa, əsassız varlanma institutu ilə ziddiyət təşkil etmiş olar. Beynəlxalq praktikada bu cür hallarda yenidən dəyərləndirmə edilir (re-evalution) və məzənnə fərqi öhdəliyin yaranma gününə uyğun olaraq indeksləşdirilir. Digər tərəfdən, 439.7-ci maddədə qeyd edilən "valyuta" sözünün ümumi məna kəsb etdiyinin (bütün öhdəlik valyutalarını ehtiva etməsi) sübutu MM 1077.2-ci maddəsində və AR "Valyuta tənzimi haqqında" qanunvericiliyində öz əksini tapmışdır. Əgər orada Azərbaycan valyutasını nəzərdə tutsa idi, 1077.2-ci maddədəki kimi və yaxud "Valyuta tənzimi haqqındakı" qanunun anlayışlar hissəsindəki kimi "milli valyuta" sözündən istifadə edilərdi. Nəticə etibarilə 439.7-ci maddə xarici valyutaları da ehtiva edir. Valyuta ehtiyatı dedikdə Azərbaycan Respublikasının sahib olduğu milli və xarici valyuta nəzərdə tutulur.

P.S. Səhv etmirəmsə, bir çox banklar yenidən dəyərləndirmə edib, müştərilərinə sms bildiriş ediblər. Kredit ödənişlərində də banklara tətbiq elədiyi faiz nisbətində qazanc əldə etmək hüququ verilir, devalvasiyaya görə deyil.

Nəticə etibarilə: alıcılar müqavilə bağladığı anda kurs necə idisə, ödəniş zamanı o kurs da əsas götürülməlidir".